Ciekawostki, historia, kultura itp. Nowy Dwór Gdański

Wstęp Na początku może trochę o stolicy Żuław.Nowy Dwór Gdański  dawniej Tigenhof to miasto w woj. pomorskim, w powiecie nowodworskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowy Dwór Gdański, położony jest nad Tugą w centralnej części Żuław Wiślanych. W latach 1975- 1998 miasto administracyjnie należało do woj. elbląskiego. Miasto na szlaku Żuławskiej Kolei Dojazdowej. Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 9904 mieszkańców. Według danych z 1 stycznia 2011 r. powierzchnia miasta wynosiła 5,07 km.

Słów kilka o historii… W średniowieczu tereny, na których leży Nowy Dwór należały do księstwa pomorskiego,  w latach 1282-1466 przechodzą pod panowaniem państwa krzyżackiego.  Pokój Toruński w 1466 roku przyłączył te ziemie do Królestwa Polskiego w ramach Prus Królewskich. Następnie żuławskie tereny dzierzawiła rodzina Falkenbergów, dzięki której staraniom obszar dzierżawy uległ powiększeniu i w 1515 r. wyodrębniono ekonomię nowodworską.  Po Falkenbargach ekonomię dzierżawili: Loitzowie, Wejherowie, Jacobsenowie, Krzysztof Gembicki, a po 1680 r. była własnością króla Jana III Sobieskiego.  W 1548 Michael Loitz przeniósł siedzibę swojej rodziny z Gdańska na Żuławy i nad Tugą postawił dwór, przebudowany następnie na zamek. Loitz sprowadził też osadników  z Holandii , którzy przyczynili się do osuszenia i zagospodarowania regionu.  W 1660 roku Melchior Wejher po przeciwnej stronie zamku wytyczył nową ulicę ,  która staje się początkiem nowej osady rzemieślniczej. 

Miejsce to stało się centrum handlowo-rzemieślniczym na Żuławach Północnych, z dwoma młynami i gorzelnią. Niezależnie rozwijała się też osada przyzamkowa, która w 1645 roku otrzymała prawo prowadzenia własnej działalności rzemieślniczej. Spokój osady przerywały powodzie, z którymi jednak nauczono się walczyć. Więcej nieszczęść i szkód przyniosły wojny ze Szwecja w XVII w. W wyniku I rozbioru Polski Żuławy weszły w skład Prus. Po niekorzystnym dla regionu okresie wojen napoleońskich (1807-1813), Nowy Dwór zaczął się dynamicznie rozwijać się, dzięki czemu w 1824 r. przeniesiono tu z pobliskiego Nowego Stawu pruski Sąd Królewski, w 1859 roku nadano mu prawa osady targowej .

Najważniejszym wydarzeniem było nadanie przez cesarza Wilhelma I praw miejskich w 1880 roku. W miasteczku znajdowały się browary, tkalnia lnu, wytwórnia tytoniu, garbarnia, fabryka mydła, cukrownia. Wizytówką miasta była jednak produkowana od 1776 roku przez rodzinę Stobbe słynna wódka jałowcowa Stobbes Machandel.   W 1886 miasteczko uzyskało połączenie kolejowe z Szymankowem.  Ogromne znaczenie miało otwarcie linii kolei wąskotorowej w 1891 roku.  Dzięki wybrukowaniu ulic i przyłączeniu budynków do sieci wodociągowej i energetycznej, miasto stało się schludnym, nowoczesnym ośrodkiem.  Po pierwszej wojnie światowej w wyniku traktatu wersalskiego 10 stycznia 1920 roku Nowy Dwór został włączony do Wolnego Miasta Gdańska i zyskał rangę stolicy powiatu Żuławy Wielkie. W miasteczku otwarto polską placówkę celną kontrolującą odcinek granicy z Prusami Wschodnimi.  W zasięgu polskiej administracji znajdowała się też kolej. 1 września 1939 roku Nowy Dwór włączono w granice III Rzeszy. Po zakończeniu II Wojny Światowej rdzenni mieszkańcy musieli opuścić Żuławy, stopniowo zastępowani przez polskich osadników z różnych części Polski.  Miasto w początkowym okresie odcięte od świata, pozbawione wody i prądu,  plądrowane przez rzesze szabrowników, odradzało się. 

Nasze wrażenia Zarówno mi jak i moim współpracownikom bardzo spodobało się miasto. Owszem na ulicach jest wiele papierków, ale ciepłota tutejszych ludzi czy piękna rzeka Tuga przeważyły że ogólna ocena miasta jest pozytywna. Mieliśmy możliwość przepłynięcia się kajakami po Tudze- nie tylko w Nowym Dworze, ale także w pobliskich okolicach. Zarówno ja jak i moi koledzy byliśmy zachwyceni. Niesamowity spokój. Można było się odprężyć i wyciszyć. Byliśmy oczarowni pięknem Nowego Dworu od strony rzeki. Podróż uprzyjemnialiśmy sobie tutejszymi legendami. Dowiedzieliśmy się, że na północ od Nowego Stawu mieszkał bogaty książę ze swoją cnotliwą córką Tugą, niedaleko żył olbrzym Zalew, który zakochał się w Tudze . Pewnego razu, kiedy córka księcia chciał dopuścić jej do zamku ojca. Uciekła w przeciwnym kierunku, woda wylewająca się z garnków zaznaczałą jej ślad . Po męczącym biegu dotarła do morza, nie chcąc żęby olbrzym ją dopadł, rzuciła się do wody. Zalew zrobił to samo, lecz nie przeżył. Księżniczkę uratował rybak. Tam, gdzie rozlała się woda powstała rzeka, którą nazwano Tugą, a gdzie utonął olbrzym- Zalewem.

Wywiad Wcześniej wspomniałem, że ludzie w Nowym Dworze są bardzo mili. Właśnie z jedną z tych osób przeprowadziliśmy wywiad. Osoba, z którą rozmawialiśmy postanowiła być anonimowa. Redaktor : Dzień dobry. Jak długo Pan tu mieszka i co się Panu podoba w tym mieście? Mieszkaniec :Witam. Mieszkam tutaj od urodzenia, czyli 40 lat. To miasto jest dla mnie domem i nie mogę stwierdzić , że to dziura zabita dechami. Nowy Dwór to małe, spokojne miasteczko w sam raz dla człowieka takiego jak ja. Redaktor: W ostatnich latach zaszło dużo zmian.. Myśli Pan, że dobrze wpłynęło to na renomę miasta ? Mieszkaniec : Moim zdaniem tak, ponieważ zostały zbudowane place zabaw, gdzie dzieci mogą spędzać wolny czas. Odnowiony został park miejski, który nocą robi piękne wrażenie. Następnie budowa rond, które świetnie wpłynęły na ruch drogowy. Naprawdę miasto idzie w dobrym kierunku. .

Redaktor : Może oczekuje Pan jeszcze czegoś Redaktor : Może oczekuje Pan jeszcze czegoś ? Mieszkaniec : Na pewno zawsze może być lepiej. Chciałbym, żeby w naszym mieście powstawały przeróżne kluby sportowe, orliki , pływalnie, bo tego potrzebuje młode pokolenie, a to ono będzie inwestować w przyszłości w Nowy Dwór Gdański. Redaktor : Jak ocenia Pan rządzy w Nowym Dworze ? Mieszkaniec :Myślę, że burmistrz cały czas próbuje uporządkować długi finansowe zaciągnięte przez jego poprzednika. Każdy mieszkaniec wie, że gmina jest zadłużona i nie jest łatwo. Miejmy nadzieję, że będzie coraz lepiej. Redakcja: Czy chciałby Pan, aby powróciło coś, co za pPana czasów było normalnością? Mieszkaniec: Jasne, że tak. Za moich czasów nie było telefonów, ale i tak każdy wiedział, gdzie szukać swoich kolegów. Boisko było dla nas wszystkim. W dzisiejszych czasach komputery, telefony, tablety-tylko to siedzi w głowach młodym mieszkańcom. Nie zaprzeczam, że nowodworskie orliki nie są wypełnione, ale jak są, to tylko w wakacje. Przepraszam, ale muszę już kończyć. Redaktor: Dziękuję dowidzenia.

Podsumowanie To już koniec naszej wspólnej podróży po stolicy Żuław- Nowym Dworze Gdańskim. Miasto to zrobiło na nas duże wrażenie swoim spokojem i piękną historią. Jest to miasto, w którym znajduję się piękne muzeum, restauracja, w której możemy dobrze zjeść oraz boiska, których ciągle jest jednak mało. Myślę, że możemy polecić to miejsce na wakacyjny wypoczynek ze względu na to, że znajduje się niedaleko morza. Z chęcią wrócimy tu jeszcze wraz z naszą redakcją…