Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) Nazwa szkoły: Publiczne Gimnazjum w Dubinach ID grupy : 96/17_mp_G1 Opiekun: Tamara Krajnik Kompetencja: Matematyczno-przyrodnicza Temat projektowy: „Dlaczego jajko można ugotować na twardo? ” Semestr/rok szkolny: V

Spis treści: I.Cele projektu II.Zaplanowane zadania . III.Nasze działania i ich efekty . IV.Literatura VI.Grupa projektowa

I.Cel główny projektu: Poznanie znaczenia wiedzy chemicznej w procesach przetwarzania materii przez człowieka. Nabycie umiejętności i nawyku postępowania zgodnego z zasadami dbałości o własne zdrowie i ochronę środowiska. Cele projektu Wiedza: pogłębienie wiadomości dotyczących: • podstawowych składników żywności i funkcji, jakie pełnią w organizmie, • budowy białek – składu pierwiastkowego, • właściwości białek, • budowy układu pokarmowego, • roli białek w budowaniu organizmów.

Umiejętności: • projektowania doświadczeń służących do wykrywania białek, • badania wpływu działania wysokiej temperatury i różnych substancji chemicznych na białka, • rozwiązywania zadań opartych na liczeniu kalorii, • wyszukiwania, selekcjonowania i analizowania informacji dotyczących tematu projektu. Postawy: - stosowanie wiedzy o związkach organicznych w codziennej diecie, - kreowanie potrzeby stosowania zasad racjonalnego żywienia.

II.Zaplanowane zadania . 1.Poszerzenie wiedzy na temat aminokwasów białkowych , budowy chemicznej i przestrzennej białek , roli białka w budowaniu i funkcjonowaniu organizmów. 2.Wzbogacenie wiedzy na temat różnych produktów będących źródłem białka. Rozwijanie umiejętności wyszukiwanie informacji na dany temat. A) czy mleko jest zdrowym pokarmem?, B) dlaczego o jajkach mówi się, że są jednym z najcenniejszych produktów żywnościowych ? C)jakie rośliny zawierają białka? 3.Rozwijanie umiejętności badawczych – badanie właściwości białek. 4.Kreowanie postawy zdrowego stylu życia – racjonalne odżywianie się i zażywanie ruchu . 5.Wpajanie potrzeby segregacji śmieci i dbania o środowisko.

III.działania 1.Rysowaliśmy wzory strukturalne 20 aminokwasów wchodzących w skład białka , analizowaliśmy ich skład pierwiastkowy, wyodrębnialiśmy grupy aminowe i karboksylowe, modelowaliśmy wiązanie peptydowe . Z narysowanych i podpisanych wzorów utworzyliśmy 3 plansze. Następnie modelowaliśmy I rzędową strukturę białka zbudowanego z 3 aminokwasów.

Grupy aminowe i karboksylowe Wiązanie peptydowe

2.Modelowaliśmy II rzędową strukturę białka : łańcuch białkowy w postaci spirali ( helisa α) i struktura harmonijkowa β .

3.Na podstawie informacji zawartych w podręczniku do biologii , filmu o układzie pokarmowym , informacji pozyskanych z internetu omówiliśmy jakie rolę pełnią białka w budowaniu i funkcjonowaniu żywych organizmów . Powtórzyliśmy budowę układu pokarmowego człowieka , w jakich odcinkach trawione jest białko i jakie enzymy trawienne biorą w tym udział. Wykonaliśmy schemat podziału białka ze względu na pełnione funkcje .

4.Wzbogacaliśmy wiedzę na temat produktów stanowiących źródło białka : mleka , jajek , nasion roślin strączkowych . A) Szukaliśmy odpowiedzi na pytanie „Czy mleko jest zdrowym pokarmem?” . Zebraliśmy informacje o chemicznym składzie mleka ,porównaliśmy mleko kobiece i mleko krowie , przeanalizowaliśmy skład mleka poszczególnych ssaków , mówiliśmy o naturalnych składnikach mleka jako czynnikach chorobotwórczych wywołujących alergie i nietolerancje , oraz o nieprzyswajaniu mleka przez niektórych ludzi. Zorganizowaliśmy wyjazd do mleczarni w Hajnówce, gdzie zobaczyliśmy jak jest przetwarzane mleko. Uczestniczyliśmy też w wykładzie na temat roli mleka w prawidłowym rozwoju człowieka. Omówiliśmy produkty mleczne dostępne w sklepach, procesy przetwarzania mleka w celu otrzymania danego produktu. Odczytywaliśmy informacje zawarte na opakowaniach, miedzy innymi okresy przydatności do spożycia. Następnie degustowaliśmy różne produkty zakupione nam przez szkołę.

Analizowaliśmy skład mleka różnych gatunków zwierząt Analizowaliśmy skład mleka różnych gatunków zwierząt .Mleko różnych ssaków dość znacznie się różni – mleko krowie ma ok. 4% tłuszczu, a renifera 22%. Mleko niektórych ssaków nie nadaje się do bezpośredniej konsumpcji przez człowieka. Na przykład mleko fok i wielorybów zawiera 12 razy więcej tłuszczu, a także więcej białka niż mleko krowie, natomiast prawie nie zawiera węglowodanów. Istotnym składnikiem mleka jest również laktoza – dwucukier nadający mleku charakterystyczny słodkawy posmak. Porównywaliśmy też skład mleka kobiecego i mleka krowiego

W mleczarni

Produkty mleczne Omawianie produktów mlecznych dostępnych w sklepie : odczytywanie składu , daty ważności , obserwacja koloru , konsystencji , degustacja . Kazeina- to najważniejsze białko mleka krowiego. Kazeina występuje w mleku w postaci miceli tworzących roztwór koloidalny. Micele są widoczne pod mikroskopem

B) Szukaliśmy odpowiedzi na pytanie „Dlaczego o jajkach mówi się, że są jednym z najcenniejszych produktów żywnościowych i czy możemy jeść je bez ograniczeń?” C) Szukaliśmy informacji na temat źródeł biała roślinnego, oraz, czy można zastąpić białko zwierzęce białkiem roślinnym? 5.Obserwacje i badania: a) badaliśmy konsystencję oraz smak różnych przetworów mlecznych b) obserwowaliśmy pod mikroskopem micele kazeiny w mleku c) badaliśmy, jakie czynniki i substancje powodują denaturację białka ( białko jaja kurzego) d) obserwowaliśmy strukturę wewnętrzną jaja surowego i ugotowanego, e) obserwowaliśmy skorupkę jajka , jego porowatość i wytrzymałość , następnie badaliśmy jak kwas octowy roztwarza skorupkę, f) hodowaliśmy kiełki roślinne bogate w białko.

Struktura jajka surowego i ugotowanego W jajku ugotowanym na twardo wytrąca się szaro-zielony siarczek żelaza.

Po kilku godzinach wapienna skorupka zniknęła . Skorupka jajka , tak jak i marmur reaguje z kwasem ( użyliśmy kwasu octowego) Po kilku godzinach wapienna skorupka zniknęła .

Wyhodowane przez nas kiełki zawierają ogromną ilość cennych składników

6.Zdrowy styl życia. Nasze zdrowie jest uwarunkowane nie tylko prawidłowym odżywianiem się o którym mówiliśmy przy omawianiu białka . Ważnym czynnikiem jest też ruch. Dlatego na feriach nie siedzieliśmy przy komputerach ale pomimo siarczystego mrozu , pojechaliśmy na lodowisko i na strzelnicę . 7.Potrzeba segregacji odpadów. O potrzebie segregacji śmieci mówi się często, ale nowoczesny zakład segregacji odpadów przekonuje wszystkich, że to ma sens. W zakładzie segregacji odpadów zobaczyliśmy , iż każdy rodzaj odpadu jest pakowany i przeznaczony do przetwarzania .

segregacji odpadów w Hajnówce

Wnioski - 1.Wszystkie białka zbudowane są z aminokwasów , są to tzw. aminokwasy biogenne i jest ich 20. Nasz organizm potrafi większość z nich wyprodukować ale 8 musi dostarczyć z pokarmem , są to aminokwasy egzogenne. 2.Najważniejszą cechą białek jest ich struktura przestrzenna . Aktywność białka pojawia się dopiero po uzyskaniu przez białko odpowiedniego ułożenia w przestrzeni . Łańcuch rozwinięty lub ułożony przypadkowo jest pozbawiony aktywności biologicznej. 3. Białko jest delikatnym związkiem chemicznym i łatwo można je zniszczyć . Trwałe zniszczenie struktury białka-ścięcie – denaturacja zachodzi pod wpływem różnych czynników takich jak wysoka temperatura , alkohol , kwasy , sole metali ciężkich. Odciągnięcie z białka wody np. poprzez wysalanie powoduje odkształcanie odwracalne , dodając wody białko powraca do poprzedniego kształtu. 4.Białka odgrywają zasadniczą rolę we wszystkich procesach życiowych oraz pełnią ważną rolę budulcową.

5. Mleko jest jednym z podstawowych źródeł białka jest mleko 5.Mleko jest jednym z podstawowych źródeł białka jest mleko .Podstawowe składniki mleka to : białko , tłuszcz i cukier-laktoza. Ważne są też zawarte w mleku związki mineralne i witaminy. Mleko poszczególnych ssaków różni się zawartością tych składników . Każdy ssak produkuje optymalne mleko do wykarmienia swego potomstwa. 6. Mleko krowie i kobiece różni się przede wszystkim rodzajem białka( kazeina i albumina) oraz ilością fosforu i wapnia . 7.Mleko jest przetwarzane na wiele sposobów. Samo mleko i jego przetwory to smaczne i zdrowe produkty spożywcze. Przetwory mleczne stanowią ważny składnik diety nastolatków . 8.Nie wszyscy mogą spożywać mleko . Może to się wiązać z alergią na białko występujące w mleku krowim lub nietolerancją laktozy. Naturalnie ssaki tracą zdolność trawienia laktozy po zakończeniu karmienia piersią. Nietolerancję laktozy ma większość ludzi w Azji .Niektóre produkty są oznakowane, że nie zawierają mleka. Konsumenci powinni dokładnie zapoznać się z treścią etkiet na produktach, zwracając uwagę nie tylko na zawarte w nich mleko i laktozę, ale także na serwatkę, zsiadłe mleko, produkty uboczne produkcji mleka . Jeśli którakolwiek z wymienionych substancji występuje w produkcie oznacza to, że produkt zawiera laktozę

9. Bardzo ważnym źródłem białka są jajka 9.Bardzo ważnym źródłem białka są jajka. Jajko kurze zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne i jest wykorzystywane w 100%. 10.Jajko kurze jest źródłem kwasów tłuszczowych , prawie wszystkich witamin i wielu minerałów. Ma też właściwości bakteriobójcze i antywirusowe. Ponadto z jajek łatwo można przygotować wiele potraw. 11.Nie można jajek długo gotować, gdyż na obwodzie żółtka powstaje zielonoszary siarczek żelaza o nieprzyjemnym zapachu. Ponadto jajka ugotowane na twardo są ciężkostrawne. Nie należy też jajek spożywać na surowo , gdyż niszczą witaminę H, ale kogel-mogel tej właściwości już nie posiada. 12.Żółtko ma właściwości emulgujące i stabilizujące tłuszcze. Cecha ta jest wykorzystana przy produkcji kremów, majonezów i soków, a także w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym. 13.Jajo jest też uważane za cud techniki w swoim kształcie i twardości. Skorupka jest zbudowana z węglanu wapnia , podobnie jak marmur i jest bardzo wytrzymała, prawdopodobnie wzorując się na kształcie jaja kurzego opracowano technikę budowy kopuły. 14.Spożywanie dużej ilości jajek u dzieci może spowodować krzywicę , a u ludzi starszych osteoporozę , gdyż występujący w nich fosfor wiąże wapń.

15.Źródłem białka oprócz mleka , jajek czy mięsa mogą być niektóre rośliny . Bogate w białko są rośliny strączkowe takie jak: fasola , groch , soczewica ,soja. Z roślin tych można przygotować bardzo dużo różnorodnych potraw. 16.Bogate w różnorodne składniki odżywcze są kiełki roślin . Nasiona roślin zawierają wszystko to, co najlepsze dla kiełkującej rośliny. Kiełki zawierają między innymi białko, które pomaga odbudować komórki i tkanki .Kiełki można wyhodować samemu i spożywać na wiele sposobów. 17.Obecnie wiele ludzi spożywa posiłek w postaci płatków zbożowych z mlekiem . Nasiona zawierają mało białka , ale jest to cenne białko zawierające siarkę . 18.Do zachowania dobrego zdrowia oprócz prawidłowej diety potrzebny jest systematyczny ruch , niezależnie od pory roku.

Źródła informacji : Strony internetowe: pl.wikipedia.org/wiki/Jajko_(kulinaria) www.wodr.konskowola.pl/index.php?option...jajo... pl.wikipedia.org/wiki/Mleko krowa505.w.interia.pl/Mleko.html www.food-info.net/pl/intol/lact.htm kuchnia.site50.net/mleko.php Książki: 1.Stanisława Hejwowska – Chemia 2, wydawnictwo Operon, 2008 r. 2.M. Jefimow, M Sękas-Podręcznik do biologii 2 „Puls życia” , wydawnictwo Nowa Era, 2010 r

Grupa projektowa Paulina Zdanowska , Angelina Górska , Iwona Wróblewska ,Marta Jańczuk ,Jacek Michałowski , Dawid Pawluczuk, Grzegorz Aleksiejczuk , Grzegorz Łojewski , Paweł Zieniuk , Michał Kindziuk , Krzysztof Siemieniuk , Mateusz Maksimiuk.

Podsumowanie zajęć z poczęstunkiem