Czym zajmuje się ekonomia? Dlaczego warto uczyć się ekonomii? Ekonomia jako nauka społeczna Ekonomika jako nauka o gospodarowaniu ograniczonymi zasobami Zasoby, czynniki produkcji i ograniczenia wyboru Systemowe ramy gospodarowania Koncepcja „człowieka ekonomicznego” J. Wilkin -Ekonomia

Dlaczego warto uczyć się ekonomii Dlaczego warto uczyć się ekonomii? (nie tylko wybierając ekonomię, jako kierunek studiów?) Ekonomia jest nauką o gospodarowaniu, a więc o najstarszej i ciągle najważniejszej dziedzinie aktywności człowieka; Ekonomia pozwala lepiej zrozumieć funkcjonowanie współczesnych społeczeństw, spełnia więc bardzo ważną rolę poznawczą. Jedna z czołowych ekonomistek brytyjskich Joan Robinson lubiła powtarzać: ekonomii warto uczyć się chociażby dlatego, aby nie dać się ekonomistom wodzić za nos! A wiemy, że ekonomiści spełniają bardzo ważną role w życiu publicznym i w kształtowaniu opinii publicznej! J. Wilkin -Ekonomia

c.d. Ekonomia spełnia też niezmiernie doniosłą funkcję praktyczną: pozwala lepiej rozwiązywać podstawowe problemy ludzkości, jakimi są niedostatki środków zaspokajających najważniejsze potrzeby człowieka; Wiedza ekonomiczna może mieć zastosowanie do wielu dziedzin aktywności człowieka, wykraczających poza typową działalność gospodarczą. Ekonomia pomaga racjonalizować czy „ekonomizować” nasze działania w różnych sferach życia, pozwalając rozwiązać wiele podstawowych egzystencjalnych problemów w sposób zarówno skuteczniejszy, jak i bardziej efektywny; J. Wilkin -Ekonomia

c.d. Ucząc się ekonomii nabywasz wiedzę, która pomoże Ci w rozwijaniu Twojej kariery zawodowej, nie tylko w biznesie, ale też w pracy prawnika, socjologa, przedstawiciela władzy publicznej czy pracownika środków masowego przekazu. W wysoko rozwiniętych krajach większość prawników czy socjologów pracuje na potrzeby instytucji gospodarczych. Prawie połowa wytworzonego dochodu narodowego w krajach wysoko rozwiniętych dzielona jest przez mechanizm władzy politycznej, a więc odpowiednie gospodarowanie tymi środkami, ich „ekonomizacja” ma podstawowe znaczenie dla funkcjonowania państwa; Znajomość ekonomii pozwala lepiej zrozumieć człowieka w jego społecznym uwikłaniu, a przez to lepiej służyć człowiekowi. Jest to wspaniała misja! J. Wilkin -Ekonomia

c.d. Last but not least! Studiowanie ekonomii i zdobycie gruntownej wiedzy w tej dziedzinie jest bardzo dobra inwestycją. Dobrze wykształceni ekonomiści, czy przedstawiciele innych dyscyplin mający odpowiednią wiedzę ekonomiczną są zazwyczaj wysoko opłacani i na ogół nie mają kłopotów ze znalezieniem zatrudnienia. Powiadamy, że dobrzy ekonomiści są „w cenie”. A jak dowiecie się później, cena na rynku jest wyrazem wartości; wysoka cena oznacza, że dana rzecz jest potrzebna, poszukiwana i akceptowana. Rynek przyznaje wiedzy ekonomicznej wysoką wartość. Warto więc studiować ekonomię! J. Wilkin -Ekonomia

Proces gospodarowania Potrzeby człowieka: Indywidualne, Zbiorowe, Niższego rzędu, Wyższego rzędu * Ewolucja potrzeb i ich rozszerzanie się. Potencjał produkcyjny: Zasoby naturalne (odtwarzalne i nieodtwarzalne), Zasoby ludzkie, Kapitał Kategorie zasobu i strumienia w ekonomii J. Wilkin -Ekonomia

Gospodarowanie Wykorzystywanie rzadkich (ograniczonych) zasobów w celu realizacji różnorodnych i rosnących potrzeb człowieka. Proces gospodarowania obejmuje zarówno przetwarzanie zasobów w trakcie produkcji, jak i podział, wymianę i konsumpcję wytworzonych produktów. J. Wilkin -Ekonomia

Czynniki produkcji Klasyczne (tradycyjne) czynniki produkcji: Ziemia Praca Kapitał Współczesne rodzaje kapitału i ich znaczenie: Kapitał materialny (produkcyjny), Kapitał finansowy Kapitał ludzki, Kapitał kulturowy Kapitał społeczny J. Wilkin -Ekonomia

Ewolucja znaczenia poszczególnych czynników produkcji Epoka agrarna Epoka przemysłowa Epoka postindustrialna Gospodarka oparta na wiedzy – gospodarka informacyjna Relatywna zmiana roli ziemi, pracy, technologii, wiedzy, informacji, instytucji itp J. Wilkin -Ekonomia

System gospodarczy Gospodarowanie zawsze dokonuje się w ramach wielu ograniczeń; zarówno naturalnych, technicznych, społecznych, jak i politycznych; Najważniejsze ograniczenia i możliwości gospodarowania wynikają z właściwości systemu gospodarczego, w jakim zachodzą procesy produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji; System gospodarczy jest zbiorem powiązanych ze sobą instytucji formalnych i nieformalnych; J. Wilkin -Ekonomia

System gospodarczy (2) Czym jest system? Ogólna teoria systemów i analiza systemowa; System gospodarczy a system społeczny i polityczny – wzajemne powiązania i zależności; Zinterpretuj stwierdzenie R. Kapuścińskiego: „Żyjemy coraz bardziej w gospodarce, a coraz mniej w społeczeństwie” Znaczenie systemowych ram działalności gospodarczej na przykładzie „realnego socjalizmu” J. Wilkin -Ekonomia

System gospodarczy (3) Systemy gospodarcze wg wielkości: System globalny – gospodarka światowa, System makroekonomiczny – gospodarka narodowa, Systemy mikroekonomiczne – np. przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne, organizacja rządowa czy pozarządowa Systemy gospodarcze, jako modele teoretyczne: Gospodarka feudalna, Gospodarka kapitalistyczna, Gospodarka socjalistyczna, bądź: Gospodarka wolnokonkurencyjna, Gospodarka monopolistyczna itp.. J. Wilkin -Ekonomia

J. Wilkin -Ekonomia

Ekonomia, jako nauka społeczna i znaczenie społecznych ram gospodarowania Klasyfikacja nauk: Nauki humanistyczne Nauki społeczne Nauki przyrodnicze Nauki ścisłe Nauki techniczne Nauki medyczne Itp.. ... Nauki społeczne: Ekonomia Filozofia Socjologia Prawo Nauki polityczne Historia Psychologia społeczna Nauki o zarządzaniu J. Wilkin -Ekonomia

Związki ekonomii z innymi dziedzinami nauki Nauki ścisłe i przyrodnicze: Znaczenie matematyki w ekonomii: modele matematyczne, ekonometria, statystyka, cybernetyka; Nauki przyrodnicze: inspiracje metodologiczne, np. teoria ewolucji, mechanizm równowagi, adaptacja, rutyna, homeostaza itp.. Inne nauki społeczne: Wykorzystywanie badań empirycznych i osiągnięć metodologicznych; np. socjologii czy psychologii; Socjologia ekonomiczna, psychologia ekonomiczna, ekonomiczna analiza prawa, ekonomiczna teoria polityki J. Wilkin -Ekonomia

Człowiek gospodarujący i ekonomizacja zachowań ludzkich Model człowieka: „Homo oeconomicus”: Egoista Indywidualista Jednostka maksymalizująca Jednostka racjonalna Wie czego chce i ma uporządkowane preferencje Ekonomizacja: takie postępowanie człowieka, które prowadzi do racjonalnego wykorzystania dostępnych zasobów, zgodnie z zasadą maksymalizacji efektów lub minimalizacji nakładów J. Wilkin -Ekonomia

Człowiek gospodarujący (2) Homo oeconomicus w koncepcji Adama Smitha „Człowiek (...) prawie ciągle potrzebuje pomocy swoich bliźnich i na próżno szukałby jej w ich życzliwości. Jest bardziej prawdopodobne, że nakłoni ich do pomocy, gdy potrafi przemówić do ich egoizmu i pokazać im, że jest dla nich samych korzystne, by zrobili to, czego od nich żąda. Każdy, kto proponuje drugiemu jakiś interes, postępuje w ten sposób. Daj mi to, czego ja chcę, a otrzymasz to, czego ty chcesz: oto znaczenie każdej takiej propozycji, i to jest właśnie sposób, w jaki otrzymujemy nawzajem od siebie największą część usług, których potrzebujemy. Nie od przychylności rzeźnika, piwowara czy piekarza oczekujemy naszego obiadu, lecz od ich dbałości o własny interes. Zwracamy się nie do ich humanitarności, lecz do egoizmu i nie mówimy im o naszych potrzebach, lecz o ich korzyści.” J. Wilkin -Ekonomia

Rys. 1:Krzywa możliwości produkcyjnych Produkty żywnościowe S Po P1 R P2 I II Produkty przemysłowe J. Wilkin -Ekonomia

Podstawowe zasady ekonomii wg. G. Mankiw’a Jak ludzie podejmują decyzje Ludzie stają wobec dylematu: coś za coś (tradeoffs) Kosztem uzyskania jednej rzeczy jest to, z ilu innych rzeczy musisz zrezygnować, by ją uzyskać Racjonalni ludzie myślą używając wielkości krańcowych Ludzie reagują na bodźce wewnętrzne i zewnętrzne J. Wilkin -Ekonomia

Podstawowe zasady ekonomii wg. G. Mankiw’a (2) Jak ludzie współdziałają? 5. Dzięki handlowi, każdy z jego uczestników może poprawić swój dobrobyt 6. Rynek jest zazwyczaj dobrym sposobem organizowania i regulowania działalności gospodarczej 7. W niektórych dziedzinach aktywność rządu (państwa) może poprawić rezultaty działania rynku J. Wilkin -Ekonomia

Podstawowe zasady ekonomii wg. G. Mankiw’a (3) Jak działa gospodarka, jako całość? 8. Poziom życia w danym kraju zależy od jego zdolności do produkowania dóbr i usług 9. Ceny rosną jeśli rząd (bank centralny) drukuje za dużo pieniędzy 10. Każde społeczeństwo staje wobec krótkookresowego dylematu: inflacja czy bezrobocie J. Wilkin -Ekonomia

Co to jest: ekonomia? Ekonomia jest nauką społeczną o warunkach i zasadach dokonywania wyboru w sferze działalności gospodarczej i konsumpcji, pozwalającą odpowiedzieć na zasadnicze dla egzystencji człowieka pytania: co produkować, w jaki sposób i dla kogo przeznaczyć wytworzone wartości? Ekonomia próbuje też odpowiedzieć na pytanie: co należy zrobić, aby możliwości zaspokajania potrzeb ludzkich ulegały zwiększeniu. J. Wilkin -Ekonomia

Zalecany podręcznik: Ekonomia dla prawników i nie tylko. Pod red. M. Bednarskiego i J. Wilkina. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis J. Wilkin -Ekonomia