Powstawanie i wymiar zobowiązań podatkowych

Powstawanie i wymiar - podstawowe pojęcia Art. 4 Op Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Art. 5 Op Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Powstawanie i wymiar Generalny obowiązek podatkowy (ustawy materialnego prawa podatkowego) Indywidualny obowiązek podatkowy (art. 4 Op) Zobowiązanie podatkowe (art. 5 Op)

Powstawanie zobowiązań podatkowych – koncepcja zobowiązań „z mocy prawa” Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 Op) Zobowiązanie powstałe „z mocy prawa” (art. 21 par. 1 pkt 1 Op) samoobliczenie Zapłata podatku wynikającego wprost z przepisów Obliczenie przez płatnika Zobowiązanie powstałe w drodze decyzji (art. 21 par. 1 pkt 2 Op)

Powstawanie i wymiar – schemat ogólny Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 Op.) Deklaracja samowymiarowa (art. 21 § 2 Op) Deklaracja korygująca (art. 81 Op) Decyzja tzw. określająca (art. 21 § 3 Op) Deklaracja informacyjna (art. 21§ 5 Op) Decyzja tzw. ustalająca (art. 21 § 1 pkt 2 Op) Pobór przez płatnika Decyzja o odpowiedzialności płatnika (art. 30 § 5 Op.)

Wymiar decyzyjny – jakie podatki? Domniemanie wymiaru decyzyjnego Dotyczy następujących podatków: 1) od spadków i darowizn, 2) od nieruchomości należny od osób fizycznych, 3) rolny należny od osób fizycznych, 4) leśny należny od osób fizycznych

Wymiar decyzyjny Obowiązek podatkowy (art. 4 Op) Deklaracja informująca (art. 21 par. 5 Op) Decyzja ustalająca (art. 21 par. 1 pkt 2 Op)

Wymiar decyzyjny - deklaracje To np. wykaz nieruchomości składany przez osoby fizyczne dla celów podatku od nieruchomości (art. 6 ust. 6 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, Dz. U. z 2010 r., nr 95, poz. 613, ze zm.), zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych na podatek od spadków i darowizn (art. 17a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, Dz. U. z 2009 r., nr 93, poz. 768) Art. 21 § 5 Op Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym

Decyzja ustalająca – skutki doręczenia Wyznacza 14-dniowy termin płatności podatku wynikającego z tej decyzji (art. 47 § 1 i § 2 Op). Stanowi podstawę prowadzenia egzekucji administracyjnej w zakresie kwoty w niej ustalonej, chyba, że jest: 1) decyzją nieostateczną, której nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 239a o.p.), lub 2) decyzją ostateczną, której wykonanie wstrzymano (art. 239e o.p.); wtedy nie może być na jej podstawie prowadzona egzekucja administracyjna. Może - jeszcze przed upływem terminu płatności - stanowić podstawę zabezpieczenia wykonania zobowiązania (art. 33 § 1 o.p.). Stanowi podstawę wpisu hipoteki przymusowej na zabezpieczenie zobowiązania w niej ustalonego (art. 35 § 2 pkt 1 lit. „a” o.p.). Stanowi podstawę wpisu zastawu skarbowego do rejestru zastawów skarbowych (art. 44 § 1 pkt 1 o.p.). W przypadku nieuiszczenia kwoty w niej ustalonej, decyzja ta stanowi warunek wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej (art. 108 § 1 o.p.).

Wymiar decyzyjny – wyłączenie wymiaru Okoliczności wyłączające wymiar decyzyjny są: przedawnienie wymiaru (art. 68 Op) zaniechanie poboru w drodze rozporządzenia ministra finansów (art. 22 § 1 pkt 1 Op) zaniechanie ustalania podatku rolnego (art. 13c ustawy o podatku rolnym)

Wymiar decyzyjny - przedawnienie Moment powstania obowiązku podatkowego wymiar Art. 68 par. 1 i 2 Op 3 lub 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wykonanie Art. 70 Op 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin zapłaty

Przedawnienie w przypadku zobowiązań wymierzanych decyzyjnie Art. 68 o.p. Art. 70 o.p. Zapłata podatku Powstanie obowiązku podatkowego Doręczenie decyzji ustalającej Termin płatności Zastosowanie środka egzekucyjnego Pola oznaczone kolorem niebieskim wyznaczają moment, z którym związane jest rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia. Strzałki oznaczone kolorem niebieskim wyznaczają moment, w którym upływa bieg terminu przedawnienia. Pola oznaczone kolorem czerwonym (+strzałki bordowe) wskazują okoliczność, która powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia przez organ podatkowy. Pole oznaczone kolorem pomarańczowym (+strzałka żółta) oznacza okoliczność powodująca wygaśnięcie zobowiązania podatkowego w sposób eliminujący przedawnienie. Strzałka w kolorze białym oznacza, że jeśli nie dojdzie do doręczenia decyzji przed upływem okresu przedawnienia, o którym mowa w art. 68 o.p., to nie będzie potrzeby analizowania przedawnienia, o którym mowa w art. 70 o.p. W tym przypadku w ogóle nie powstanie zobowiązanie podatkowe, a więc nie rozpocznie biegu jego termin przedawnienia. Linie czerwone oznaczają upływ okresu przedawnienia

Wymiar decyzyjny – przedawnienie (2) „Bez znaczenia jest wydanie decyzji drugoinstancyjnej po terminie przedawnienia w odniesieniu do konstytutywnych decyzji podatkowych. Organ odwoławczy, rozpoznający odwołanie, nie kreuje w takim wypadku zobowiązania podatkowego, które już powstało w wyniku doręczenia podatnikowi decyzji organu I instancji, lecz kontroluje prawidłowość dokonanego ustalenia, i w razie stwierdzenia, że ustalenie jest wadliwe, zobowiązany jest do dokonania niezbędnej korekty” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 2010 r., sygn. akt II FSK 1705/08)

Zaniechanie poboru Art. 22. § 1 Op Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, w drodze rozporządzenia, w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników: 1) zaniechać w całości lub w części poboru podatków, określając rodzaj podatku, okres, w którym następuje zaniechanie, i grupy podatników, których dotyczy zaniechanie; (…)

Zaniechanie ustalania podatku rolnego Art. 13c ust. 1 Op W razie wystąpienia klęski żywiołowej, która spowodowała istotne szkody w budynkach, ziemiopłodach, inwentarzu żywym lub martwym albo w drzewostanie, przyznaje się podatnikom ulgi w podatku rolnym przez zaniechanie jego ustalania albo poboru w całości lub w części, w wysokości zależnej od rozmiarów strat spowodowanych klęską w gospodarstwie rolnym.

Samowymiar Deklaracja korygująca z urzędu (art. 274 Op.) Deklaracja (art. 21 par. 2 Op) Autokorekta (art. 81 lub art. 274 par. 1 pkt 2 Op) Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 Op) Decyzja określająca (art. 21 par. 3 Op.)

Deklaracja samowymiarowa – skutki złożenia Kwota wykazana jest podatkiem do zapłaty (art. 21 par. 2 Op) Może stanowić podstawę egzekucji (art. 3a ust. 2 pkt 1 upea) Termin płatności nie jest związany z faktem jej złożenia (art. 47 par. 3 Op.) Może stanowić podstawę wpisu zastawu skarbowego Może skutkować wpisem hipoteki przymusowej albo wszczęciem postępowania w sprawie odpowiedzialności osób trzecich

Deklaracja samowymiarowa a termin płatności Termin złożenia deklaracji i termin płatności Faktyczne złożenie deklaracji 30 kwietnia 2012 31 maja 2012 ODSETKI!!!!!

Autokorekta Art. 81 Op § 1. Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, podatnicy, płatnicy i inkasenci mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację. § 1a. Osoba, która była wspólnikiem spółki cywilnej w chwili rozwiązania spółki, może skorygować uprzednio złożoną deklarację w zakresie wskazanym w art. 75 § 3a. § 2. Skorygowanie deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Art. 81b Op § 1. Uprawnienie do skorygowania deklaracji: 1) ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą; 2) przysługuje nadal po zakończeniu: a) kontroli podatkowej, b) postępowania podatkowego - w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego. § 2. Korekta złożona w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, nie wywołuje skutków prawnych.

Dopuszczalność autokorekty Poza procedurą Czynności sprawdzające Kontrola podatkowa Postępowanie podatkowe

Autokorekta - korzyści Wyłączenie KKS w przypadku każdej korekty obniżona stawka odsetek za zwłokę w wysokości 75% stawki podstawowej nie dotyczy korekt: 1) złożonych w czynnościach sprawdzających, 2) złożonych już po doręczeniu zawiadomienia o wszczęciu kontroli podatkowej

Decyzja określająca - przesłanki Art. 21 § 3 Op „Jeżeli w postępowaniu podatkowym organ podatkowy stwierdzi, że podatnik, mimo ciążącego na nim obowiązku, nie zapłacił w całości lub w części podatku, nie złożył deklaracji albo że wysokość zobowiązania podatkowego jest inna niż wykazana w deklaracji, organ podatkowy wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania podatkowego”.

Decyzja określająca – wszczęcie postępowania Z urzędu zasada Na wniosek podatnika Art.21a Op „podatnik, który zamierza skorzystać z ulgi podatkowej, której warunkiem, określonym w odrębnych przepisach, jest brak zaległości podatkowych…”

Dopuszczalność wszczęcia postępowania wymiarowego „na wniosek” Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23 lipca 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 380/10: „ Podstawowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie, czy istnieje przepis materialnoprawny dający Skarżącej podstawę do żądania wszczęcia postępowania podatkowego. Sąd rozpoznający sprawę podziela wyrażany w doktrynie prawa administracyjnego pogląd, zgodnie z którym art. 165 o.p. nie stanowi samoistnej podstawy wszczęcia postępowania podatkowego”

Przesłanki wszczęcia postępowania wymiarowego Czynności sprawdzające Stwierdzenie nieprawidłowości Brak korekty deklaracji w toku Kontrola podatkowa Brak korekty po kontroli lub powtórna korekta (art. 165b par. 3 pkt 1 Op)

Termin wszczęcia postępowania Art. 165b Op § 1. W przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego oraz niezłożenia przez podatnika deklaracji lub niedokonania przez niego korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie 6 miesięcy od zakończenia kontroli. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku, gdy złożone przez kontrolowanego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostały w całości uwzględnione przez kontrolujących. § 3. W przypadku, o którym mowa w § 1, postępowanie podatkowe może być wszczęte także po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli: 1) podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione nieprawidłowości ujawnione w kontroli podatkowej; 2) organ podatkowy otrzyma informacje od organów podatkowych lub od innych organów, uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego.

Decyzja określająca – skutki doręczenia Stanowi podstawę prowadzenia egzekucji administracyjnej w zakresie zobowiązania w niej ustalonego, a jeszcze nieuiszczonego przez podatnika (art. 3 u.p.e.a.); chyba, że jest: 1) decyzją nieostateczną, której nie nadano rygoru natychmiastowej wykonalności (art. 239a o.p.), lub 2) decyzją ostateczną, której wykonanie wstrzymano (art. 239e o.p.). Moment jej doręczenia nie wyznacza terminu płatności podatku (w odróżnieniu od decyzji ustalającej). Jej doręczenie uniemożliwia złożenie jakiejkolwiek deklaracji podatkowej, w tym deklaracji korygującej (art. 81b § 1 pkt 2 o.p.). Stanowi podstawę wpisu hipoteki przymusowej (art. 35 § 2 pkt 1 lit. „b” o.p.). Stanowi podstawę wpisu zastawu skarbowego do rejestru zastawów skarbowych (art. 44 § 1 pkt 2 o.p.). Stanowi warunek wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej (art. 108 § 2 pkt 2 lit. „a” o.p.).

Decyzja określająca a termin płatności Termin złożenia deklaracji i termin płatności Zapłata zaległości wynikającej z decyzji ustalającej Faktyczne złożenie deklaracji i zapłata kwoty w niej wykazanej 30 kwietnia 2012 31 stycznia 2013 ODSETKI!!!!!

Samowymiar – przedawnienie wymiaru i wykonania Art. 70 o.p. Zapłata podatku Doręczenie decyzji określającej Złożenie deklaracji Autokorekta Zastosowanie środka egzekucyjnego Pole oznaczone kolorem niebieskim wyznacza moment, z którym związane jest rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia. Strzałka oznaczona kolorem niebieskim wyznacza moment, w którym upływa bieg terminu przedawnienia. Pola oznaczone kolorem czerwonym (+strzałki bordowe) wskazują okoliczność, która powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia przez organ podatkowy. Pole oznaczone kolorem pomarańczowym (+strzałka żółta) oznacza okoliczność powodująca wygaśnięcie zobowiązania podatkowego w sposób eliminujący przedawnienie. Pola białe oznaczają okoliczności niemające wpływu na bieg terminu przedawnienia. Strzałka w kolorze białym oznacza, że nie w każdym przypadku wystąpią wskazane okoliczności. Linia czerwona oznacza upływ okresu przedawnienia Termin płatności

Przedawnienie wymiaru a zapłata podatku Uchwała NSA z 3 grudnia 2012 r., sygn. akt I FPS 1/12: „ W świetle art. 70 § 1 i art. 208 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749, ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 września 2005 r. po upływie terminu przedawnienia nie jest dopuszczalne prowadzenie postępowania podatkowego i orzekanie o wysokości zobowiązania podatkowego, które wygasło przez zapłatę (art. 59 § 1 pkt 1 Ordynacji Podatkowej)”.

Wymiar płatniczy Pobór podatku w prawidłowej wysokości Decyzja o odpowiedzialności podatkowej płatnika (art. 30 par. 4 Op.) Obowiązek poboru podatku przez płatnika (art. 8 Op. Pobór podatku w zaniżonej wysokości Niepobranie z winy podatnika Decyzja o odpowiedzialności podatkowej podatnika (art. 30 par. 5 Op.)