Nierówność i uwarstwienie Spotkanie 5 Przygotował dr Piotr Wiench

Zróżnicowanie społeczne Przyczyny zróżnicowania społecznego leżą w rywalizacji; Trzy zasadnicze czynniki różnicujące to pieniądze, władza i prestiż; Każdy z czynników jest dobrem rzadkim i wysoko cenionym; Członkowie społeczeństwa starają się zająć jak najwyższą pozycję w hierarchii.

Zróżnicowanie społeczne Każdy z czynników statusu może otworzyć drogę do zdobycia pozostałych pieniądze do prestiżu Pieniądze do władzy Władza do sławy, także do bogactwa prestiż do pieniędzy i do udziału we władzy

Zróżnicowanie społeczne czynniki statusu mogą się wspierać (zbieżność czynników statusu) lub występować niezależnie (rozbieżność czynników statusu) bogaci nie zyskują aprobaty lub nie mają władzy; ludzie obdarzeni prestiżem mogą być ubodzy i dalecy od wypływu na władzę; sprawujący władzę mogą być niezamożni i pozbawieni prestiżu;

Zróżnicowanie społeczne Społeczeństwa są zróżnicowane wg różnych cech, jak płeć, wiek, status materialny, pochodzenie etniczne, wykształcenie Każda z tych cech przekłada się na pozycję społeczną Układ pozycji społecznych składa się na strukturę społeczną Autorzy klasycznych prac jak Spencer, Durkheim, Marks, Cooley, Znaniecki rozciągali to pojęcie na pojęcie „społeczeństwa”.

Struktura społeczna Pojęcie struktury podkreśla stałość, niezmienność określone miejsca w strukturze są niezależne od konkretnych jednostek; pozycja społeczna: Z każdą pozycją wiąże się władza, przywileje, prestiż dostęp do informacji, wiedza czy majątek dostępność tych dóbr jest różna dla różnych pozycji Najwyższe pozycje dają dostęp o najbardziej cenionych dóbr

Hierarchia społeczna Zróżnicowanie pozycji tworzy hierarchię społeczną. Poszczególne pozycje znajdują się „wyżej” lub „niżej”; na dole najniższe pozycje, których jest najwięcej, na szczycie najwyższe których jest niewiele; Struktura zapewnia porządek, ład, czyni rzeczywistość przewidywalną Częścią ładu są wzorce działania;

Ćwiczenie prestiż godność władza pieniądze Jakie dobra przyczyniają się do rywalizacji w społeczeństwie? Zaznacz prawidłowe odpowiedzi: prestiż godność władza pieniądze

Teoria klas Marksa filozof i działacz komunistyczny Karol stworzył teorię klas społecznych; Marks uznał ekonomię za centralną dziedzinę życia społecznego; w ramach pracy ludzie zaspokajają potrzeby; praca przekłada się na status społeczny oraz tożsamość jednostki Najważniejszą rolę odgrywa własność kapitału, dzięki któremu można pomnażać majątek.

Teoria klas Marksa Stosunek do środków produkcji tworzy najważniejszy podział społeczny na dwie klasy: posiadającą środki produkcji – burżuazja; nie posiadającą środków produkcji - proletariat; nierówny podział prowadził do wyzysku: kapitaliści dyktowali warunki pracy i wynagrodzenie; robotnikom zależało na najwyższych płacach; Interesy klas są przeciwstawne co prowadzi do konfliktu

Teoria klas Marksa Różnice pomiędzy klasami przekładają się na sposób życia, światopogląd, postawy polityczne, dostęp do władzy czy wykształcenie; Marks wyróżniał klasy na podstawie czynników ekonomicznych; Klasy rozumiane jako zbiory jednostek to „klasy w sobie”; zbiorowości mające poczucie klasowej tożsamości to „klasy dla siebie”.

Teoria klas Marksa Marks przekonany o misji proletariatu: wszystkie formy społeczne: wspólnota pierwotna, formacja azjatycka, feudalizm, kapitalizm są etapami rozwoju; Proletariat miał doprowadzić do rewolucji i utworzyć społeczeństwo komunistyczne Środki produkcji miały przejść w ręce robotników podziały klasowe i wyzysk ekonomiczny miały być zniesione. Teoria Marksa ma współcześnie tylko znaczenie  historyczne .

Ćwiczenie 2 klasy 2 warstwy 3 klasy 3 warstwy 4 klasy 4 warstwy Według Marksa, społeczeństwo dzieli się na: (Zaznacz prawidłowe odpowiedzi:) 2 klasy 2 warstwy 3 klasy 3 warstwy 4 klasy 4 warstwy

Teoria klas Marksa Uwspółcześnioną wersją teorii Marksa jest neomarksizm; nowoczesne społeczeństwa wykraczają poza przewidywania Marksa;  kategoria klasy nie wystarcza do opisania nierówności społecznych (teza o „śmierci klas”) na zróżnicowanie społeczeństw ponowoczesnych wpływają nowe trendy technologiczne;

Nowe zjawiska a teoria klas Słabnie zapotrzebowanie na prace fizyczne, wzrasta na prace wymagające wyższych kwalifikacji Upowszechnienie komputera zamazuje granice miedzy praca fizyczną a umysłową procesy oddzielania się własności od zarządzania różnicowanie się kategorii społeczno-zawodowych W krajach wysoko rozwiniętych rynek ulega przekształceniom elastyczna polityka zatrudnienia

Nowe zjawiska a teoria klas nowe formy własności produkcji: akcje, obligacje; zakład często nie jest własnością jednej osoby czy rodziny, właścicielami są udziałowcy ; zarządzanie powierza się menedżerom nie będącym właścicielami; Nowe formy stosunku pracy: zatrudnienie na pół etatu, umowę zlecenie, kontrakt czy umowę o dzieło, na więcej niż jednym etacie - stosunek między pracownikiem a pracodawcą nie tak prosty jak sądził Marks;

Ćwiczenie pojawiły się nowe formy własności; zanikła klasa robotnicza; Teoria klas Marksa straciła znaczenie, ponieważ: (Zaznacz prawidłowe odpowiedzi:) pojawiły się nowe formy własności; zanikła klasa robotnicza; zatarły się ostre granice między klasami; rozwinął się feudalizm; zmieniły się formy zatrudnienia;

Koncepcja klas Maksa Webera własność - nie tylko posiadane dobra, ale także kwalifikacje, doświadczenie oraz inne umiejętności znajdujące zastosowanie na rynku; Weber nie zakładał wyzysku ani konfliktu w relacjach pomiędzy klasami Weber traktował klasę jako zbiorowość, a nie wspólnotę

Koncepcja nowej klasy średniej Na przełomie XIX i XX wieku wzrost liczby pracowników umysłowych; tezy o powstaniu „nowej klasy średniej” Gustawa von Schmollera; stara klasa średnia: kupcy, rzemieślnicy, właściciele firm; „nowa klasa średnia” - pracownicy handlu i usług, urzędnicy, wysoko wykwalifikowani specjaliści, a także kadry kierownicze;

Cechy klasy średniej czynnikiem wyróżniającym klasę średnią jest  miejsce pomiędzy klasa niższą a wyższą; wspólnym elementem jest własność (nie tylko zasoby materialne i pieniężne, ale także umiejętności i kwalifikacje); Posiadanie kapitału wpływa na postawy i życie codzienne;

Cechy klasy średniej Granice pomiędzy robotnikami a klasą średnią nie jest dochód, ale wykonywanie pracy umysłowej lub praca na własny rachunek; Zamożność Poziom wykształcenia Styl życia przedsiębiorczość, aktywność, dążenie do sukcesu, ambicje zawodowe, aspiracje Indywidualizm

Cechy klasy średniej Przynależność do klasy średniej mobilizuje do rozwoju, doskonalenia zawodowego, gromadzenia majątku; Klasa średnia pełni funkcje stymulatora i stabilizatora gospodarki; Znajdując się pomiędzy innymi klasami pełni funkcje stabilizatora systemu politycznego, łagodząc konflikt pomiędzy klasami; Klasa średnia jest stymulatorem aktywności obywatelskiej;

Cechy klasy średniej na rynku pracy cenniejszy jest dyplom uniwersytecki i specjalistyczne kwalifikacje niż średnia i drobna własność; Przykładem tradycyjnego przedsiębiorcy może być sklepikarz; przedstawicielem nowej klasy średniej będzie właściciel formy oferującej usługi informatyczne;

Ćwiczenie Które z wymienionych cech opisują klasę średnią? zamożność bierność słabe wykształcenie praca umysłowa lub na własny rachunek radykalizm kolektywizm