„Za i przeciw obecnemu prawodawstwu w zakresie  Prawa Łowieckiego w Polsce” KONFERENCJA   „SZKODY ŁOWIECKIE W ROLNICTWIE” 19 MAJA 2008 R. Zielona Góra, 19 maja 2008 r. ©Roman Włodarz

Dlaczego nasze Prawo Łowieckie budzi tak wielkie kontrowersje? Zewnętrznym powodem są nasilające się szkody wyrządzane przez dzikie zwierzęta w uprawach rolnych. Problem ten jest bardzo poważny, choć w porównaniu z klęskami suszy czy powodzi nie tak medialny, bo rozproszony. Dotyczy jednak ogromnej liczby rolników z terenów sąsiadujących z dużymi kompleksami leśnymi. Znaczenie społeczne problemu tych szkód rośnie bardzo szybko w ostatnich latach, bo nadzwyczajnie szybko rośnie pogłowie dzikich zwierząt a równocześnie zmieniły się realia ekonomiczne w naszym rolnictwie.

Dlaczego nasze Prawo Łowieckie budzi tak wielkie kontrowersje? W gospodarce rynkowej szkody wyrządzane przez dzikie zwierzęta powinny być rekompensowane zgodnie z prawem cywilnym a rolnik powinien mieć swobodę w dysponowaniu swoim prawem własności. Obowiązujące, skostniałe, pochodzące z innej epoki Prawo Łowieckie oraz nowe ustawy o Ochronie przyrody oraz o Ochronie zwierząt, uniemożliwiają uzyskanie godziwego odszkodowania za szkody a postępowanie sądowe w sprawach szkód jest uciążliwe i długotrwałe.

Prawo Łowieckie ma też zalety ! 1. Co stałoby się, gdyby Prawa Łowieckiego nie było ? – w obecnym stanie prawnym nie ma dla niego żadnej alternatywy, w szczególności nic na ten temat nie mówi Prawo ochrony przyrody z 2004 roku, 2. Prawo Łowieckie „zwalnia” z odpowiedzialności Skarb Państwa, 3. Prawo Łowieckie daje możliwość „najtańszego” społecznie rozwiązania problemu szkód łowieckich, jednak pod warunkiem, że będą funkcjonować Koła Łowieckie (dzierżawcy obwodów) – ze szkodą dla rolników,

Prawo Łowieckie ma też zalety ! 4. Prawo Łowieckie przyczyniło się paradoksalnie do wzrostu populacji dzikich zwierząt, a w szerszym zakresie, do poprawy środowiska naturalnego, 5. Rząd uznaje oficjalnie, że obowiązujące rozwiązania prawne w zakresie szkód łowieckich należy uznać w chwili obecnej za optymalne (vide odpowiedź na interpelacje poselskie MOŚ z dnia 12 marca 2008 r).

Dzierżawca obwodu, poza obwodem Wojewoda lub LP Skarb Państwa Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta wg obowiązującego prawa Gatunek zwierząt Dzierżawca obwodu, poza obwodem Wojewoda lub LP Skarb Państwa Prawo Łowieckie Prawo Ochrony Przyrody łoś, dzik, jeleń, sarna, daniel Tak Nie wilk, bóbr, ryś, żubr, niedźwiedź pozostałe zwierzęta dzikie Tak – formalnie, Nie - realnie

Inne szkody i koszty utraconych korzyści Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta wg obowiązującego prawa Gatunek zwierząt Postępowanie w oparciu o Prawo Łowieckie Postępowanie na drodze cywilno-prawnej Zwierzęta łowne (5 gatunków) Zwierzęta objęte ochroną całoroczną (5 gatunków) Tylko 10 gatunków, w stosunku do pozostałych tylko teoretycznie Odszkodowanie (wynagrodzenie) za plony Tak Odszkodowanie za szkody na UZ – przywrócenie do stanu poprzedniego Nie Inne szkody i koszty utraconych korzyści

Prawo Łowieckie w układzie innych przepisów dotyczących dzikich zwierząt Szkody łowieckie PRAWO ŁOWIECKIE Szkody wyrządzone przez zwierzęta prawem chronione Ustawa o lasach USTAWA O OCHRONIE ZWIERZĄT PRAWO OCHRONY PRZYRODY KODEKS CYWILNY

Cechy polskiego prawodawstwa regulującego problem szkód łowieckich 1. Skomplikowana i nieciągła konstrukcja własności zwierząt żyjących w stanie dzikim i związany z tym nieprzejrzysty układ odpowiedzialności materialno-prawnej za szkody przez te zwierzęta wyrządzane, 2. Pozbawienie praw właściciela gruntu do zwierząt dzikich żyjących (przebywających na nieruchomości) i korzystających z nieruchomości, 3. Wyodrębnienie Prawa Łowieckiego – w zakresie odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez dzikie zwierzęta – z powszechnie przyjętych mechanizmów odpowiedzialności cywilno-prawnej

Cechy polskiego prawodawstwa regulującego problem szkód łowieckich 4. Kuriozalna konstrukcja dzierżawy obwodu łowieckiego, zapewniająca możliwości wyłączeń w działaniu przepisów prawa cywilnego, w tym wyłączenie właściciela gruntu jako strony umowy dzierżawy, 5. Wyodrębnienie tylko 5 gatunków zwierząt łownych w zakresie odpowiedzialności dzierżawcy obwodu łowieckiego za szkody przez nie wyrządzone,

Cechy polskiego prawodawstwa regulującego problem szkód łowieckich 6. Wyłączenie przepisów Kodeksu Cywilnego w zakresie ustalania prawa do odszkodowania za szkody łowieckie na podstawie Prawa Łowieckiego – brak możliwości odszkodowania za koszty utraconych korzyści, 7. Arbitralne ustalanie wysokości szkód i odszkodowania za szkody łowieckie – stroną czynną jest wyłącznie dzierżawca obwodu łowieckiego,

Cechy polskiego prawodawstwa regulującego problem szkód łowieckich 8. Nieprzystające do współczesnych wymogów i standardów językowych nazewnictwo (np. płody rolne, zasiewy, uprawy, zbiory, cena skupu, rejon , występowania szkody, itp.), umożliwiające stosowanie niekorzystnych dla rolnika rozstrzygnięć, 9. Pokrętna, nieciągła i niespójna z realiami rynkowymi metodyka szacowania szkód łowieckich – w szczególności w zakresie ustalania plonu i ceny,

Cechy polskiego prawodawstwa regulującego problem szkód łowieckich 10. Bardzo ograniczone kompetencje organów samorządu terytorialnego w zakresie szeroko rozumianej gospodarki łowieckiej i problemu szkód łowieckich, 11. Całkowite wyłączenie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody łowieckie, 12. Ograniczona odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzęta objęte ochroną całoroczną lub okresową,

Cechy polskiego prawodawstwa regulującego problem szkód łowieckich 13. Systemowy bezwład administracyjno-prawny w zakresie kształtowania właściwej liczebności populacji dzikich zwierząt, 14. „Martwe pola” w Prawie Łowieckim i w Prawie Ochrony Przyrody, np. w zakresie gospodarki łowieckiej na terenach wyłączonych z obwodów łowieckich, w szczególności w otulinach parków i rezerwatów oraz na terenach zabudowanych,

Główna przyczyna problemów Rozwiązanie problemu szkód na podstawie Prawa Łowieckiego a także na podstawie Prawa Ochrony Przyrody i Ustawy o ochronie zwierząt nie jest tożsame z rozwiązaniami dostępnymi na drodze sądowej, zgodnie z Kodeksem Cywilnym – nie przysługują bowiem roszczenia z tytułu utraconych korzyści. Koszty utraconych korzyści stanowią miarę korzyści, które mogą być utracone, lub których trzeba będzie się wyrzec w sytuacji ograniczonych zasobów, kiedy wybór jednej możliwości działania wymaga rezygnacji z innych. Pozwalają one zmierzyć to, co utraci się odrzucając alternatywny wariant działania.

Prawo Łowieckie nie jest jedyną przyczyną problemu szkód w rolnictwie ! Teza: W Polsce naruszana jest zasada przyznająca obywatelowi prawo do pełnego odszkodowania, wypływająca z Konstytucji RP.

Pożądany kierunek zmian Prawa Łowieckiego i innych przepisów prawa w zakresie szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta 1. Zmiana doktryny odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez zwierzęta żyjące w stanie wolnym a w konsekwencji, zmiana Prawa Łowieckiego w kierunku przyjęcia cywilnoprawnych zasad odpowiedzialności za szkody łowieckie, 2. Alternatywnie – wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia Kół Łowieckich od OC za szkody łowieckie – z dopłatą budżetową, 3. Szacowanie szkód łowieckich przez niezależnych rzeczoznawców, a nie przez Koła Łowieckie – rozwiązanie problemu ich kwalifikacji i nadawania uprawnień rzeczoznawcom, np.. przez Izby Rolnicze, które mają takie możliwości ustawowe, 4. Rozwiązanie problemu odpłatności za szacowanie szkód łowieckich, co dziś jest argumentem przeciw wprowadzaniu zmian,

Pożądany kierunek zmian Prawa Łowieckiego i innych przepisów prawa w zakresie szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta 5. Szybkiego i skutecznego reagowania odpowiednich organów na dynamiczne zmiany w populacji dzikich zwierząt, w tym stosowanie w szerszym zakresie odstrzałów redukcyjnych, 6. Zrównanie praw rolnika i dzierżawcy obwodu łowieckiego w procedurze szacowania szkód łowieckich, 7. Umocnienie pozycji samorządu terytorialnego w zakresie gospodarki łowieckiej – zwiększenie kompetencji (i środków finansowych ?),

Pożądany kierunek zmian Prawa Łowieckiego i innych przepisów prawa w zakresie szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta 8. Wprowadzenie dwuinstancyjności procedury rozpatrywania szkód łowieckich (problem włączenia mechanizmu KPA), 9. Rozszerzenie wykazu zwierząt łownych oraz gatunków prawem chronionych objętych odszkodowaniem za szkody (np.. gęsi gęgawe, wrony, gawrony itp..), 10. Zmiana przepisów o szacowaniu szkód łowieckich, w szczególności w zakresie jednoznacznych definicji pojęć podstawowych, takich jak plon, zbiór, zasiewy, uprawy, płody, pryzmy, kopce, prawidłowa agrotechnika itd.,

Pożądany kierunek zmian Prawa Łowieckiego i innych przepisów prawa w zakresie szkód wyrządzanych przez dzikie zwierzęta 11. Rozwiązanie problemu odpowiedzialności za szkody na terenach wyłączonych z obwodów łowieckich – głównie na terenach zabudowanych, 12. Rozwiązanie problemu sprzeczności pomiędzy ubezpieczeniami upraw i zwierząt (w tym z dopłatami) a prawem do odszkodowania za szkody łowieckie,

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ