Dane informacyjne Nazwa szkoły: Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Krobi oraz Zespół Szkół Gastronomicznych w Poznaniu ID grupy I: 97/84_P_G1 ID grupy II: 97/91_P_G1 Opiekun: Agata Patycka Opiekun: Krzysztof Świerczyński Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: „Problemy rynku pracy” Semestr V rok szkolny: 2011/2012

Tytuł projektowy Problemy rynku pracy

Współczesne problemy rynku pracy w Polsce - wprowadzenie Sytuacja, którą obserwujemy na polskim rynku pracy wyraźnie pokazuje główne problemy, których rozwiązanie jest priorytetem polityki rynku pracy. Wyraźnie rysują się trzy główne obszary problemowe, które są ściśle połączone ze sobą i przenikają się wzajemnie: Pogłębiające się zróżnicowanie przestrzenne lokalnych rynków pracy Bezrobocie ludzi młodych Bezrobocie długotrwałe Migracje zarobkowe Starzenie się społeczeństwa

Rynek pracy Rynek pracy – jest to miejsce spotkania popytu na pracę w postaci ofert zatrudnienia, z podażą pracy ze strony chętnych do jej podjęcia w różnych formach. Rynek pracy tworzony jest przez następujące podstawowe elementy: Podział pracowników wg pracujących w poszczególnych sektorach gospodarki narodowej Zasoby kapitału ludzkiego i jego wykorzystanie Wielkość i struktura bezrobocia Rynek pracy jest bardzo ważny, gdyż pełni dwie zasadnicze funkcje w gospodarce: Dla ludzi występujących z podażą pracy stwarza on możliwość otrzymania dochodów Dla firm zgłaszających popyt na pracę jest on źródłem dochodów.

Starzenie się społeczeństwa Coraz bardziej zauważamy że nasze społeczeństwo się starzeje. Oznacza to, że przybywa ludzi w wieku po produkcyjnym, a liczba osób aktywnych zawodowo stale spada, co ma niekorzystny wpływ na naszą gospodarkę, a tym samym na nasz rynek pracy. Oznacza to także to, że coraz mniejsza grupa osób będzie pracować na coraz większą grupę emerytów, co na dłuższą skalę spowoduje ruinę finansową, gdyż w naszym państwie na utrzymanie osób, które osiągnęły wiek emerytalny pracują aktywnie zawodowo ludzie.

Migracje zarobkowe Główną przyczyną, dla której Polacy postanawiają wyjechać z kraju do pracy na zachodzie są względy finansowe. Odkąd gdy Polska weszła do Unii Europejskiej, (a miało to miejsce 1 maja 2004 roku) znacznie wzrosła liczba osób wyjeżdżających za granicę naszego kraju. Na państwach, które weszły do UE, najwięcej skorzystała Wielka Brytania, która brykała się z olbrzymim niedostatkiem dobrze wykwalifikowanej kadry pracowniczej. Dlatego postanowiła ona otworzyć swój rynek pracy na pracowników z nowych państw członkowskich, w tym na pracowników z Polski. Emigracja Polaków za granicę w latach 2004-2007 przybrała duże rozmiary. Z roku na rok zwiększała się liczba Polaków przebywających czasowo za granicą, osiągając w 2007 r. najwyższą wartość szacowaną na 2270 tys.

Podstawowe miesięczne wyniki Bezrobocie Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy w końcu stycznia  2012 r. stanowili 13,2% cywilnej ludności aktywnej zawodowo (w styczniu 2011 r. – 13,1%). Najwyższa stopa bezrobocia utrzymywała się nadal w województwach: warmińsko-mazurskim (21,1%), zachodniopomorskim (18,5%), kujawsko-pomorskim (17,7%), lubuskim (16,5%), podkarpackim (16,3%) oraz świętokrzyskim (16,0%).   Najniższą stopą bezrobocia  charakteryzowały się województwa: wielkopolskie (9,8%), mazowieckie (10,4%), śląskie (10,8%)  i małopolskie (11,2%). Podstawowe  miesięczne  wyniki Styczeń 2011 r. Grudzień 2011 r. Stan w końcu miesiąca Styczeń 2012 r. 2105,0 1982,7 Bezrobotni zarejestrowani w tys. 2121,5 13,1  12,5 Stopa bezrobocia rejestrowanego w %[1] 13,2 302,6  234,7 Bezrobotni nowo zarejestrowani w tys.  287,8 29,0  22,0 Oferty pracy w tys. 31,1

Bezrobocie ludzi młodych Bezrobocie młodzieży stanowi aktualnie jeden z poważniejszych problemów socjalnych w naszym kraju, który pozostawiony sam sobie może generować w najbliższej przyszłości trudne do przewidzenia negatywne skutki społeczne, gospodarcze i demograficzne. Pozostawanie przez młodych, często zdolnych, ambitnych, dobrze wykształconych ludzi poza rynkiem pracy, może skutkować nie tylko niewykorzystaniem potencjału zasobów pracy w procesach gospodarczych i tworzenia konkurencyjnego rynku w Polsce Problem bezrobocia młodzieży wpisuje się w szerszy problem braku spójnej polityki społecznej na rzecz młodzieży, która nie jest prowadzona od lat w Polsce. Przez całe lata 90 nie było w naszym kraju pomysłu na aktywizację społeczno-zawodową  młodych osób, brakowało instytucji i organizacji, które zajmowałyby się problematyką młodzieży i monitorowały aktywność młodych osób. Istnieje także deficyt rozwiązań prawnych w tym zakresie. Dla przykładu w Niemczech funkcjonują Urzędy ds. Młodzieży (Jugendaemte) oraz istnieje prawo na rzecz młodzieży (Jugendhilfegesetz). Takich instytucji i instrumentów prawnych brakuje w Polsce. Z powyższych  powodów bezrobocie młodzieży stanowi ogromne zagrożenie społeczne,  ale i wyzwanie dla wszystkich instytucji i organizacji społecznych i biznesowych, którym nie jest obojętny los młodych ludzi.

Bezrobocie ludzi młodych - przyczyny Rynek pracy młodzieży jest integralną częścią ogólnego rynku pracy, co oznacza, że wzrost bezrobocia ogólnego powoduje proporcjonalny wzrost bezrobocia młodzieży. W latach 1992-2005 bezrobocie młodzieży przekraczało zawsze 23% i było średnio dwukrotnie wyższe aniżeli bezrobocie ogólne. Stopa bezrobocia młodzieży w pierwszym kwartale 2005 roku wyniosła 41,2% i stanowi najwyższą stopę bezrobocia w tej grupie wiekowej w Unii Europejskiej. Powodami bezrobocia młodzieży w Polsce jest: wysoka stopa bezrobocia ogólnego, brak doświadczenia zawodowego młodych osób, niedostosowanie kwalifikacji i umiejętności odpowiadających potrzebom przedsiębiorstw, brak postaw przedsiębiorczych.  Dodatkowo w ostatnich latach zwiększenie bezrobocia młodzieży spowodowane było wejściem na rynek pracy wyżu demograficznego. Szczególnie niepokojący jest wzrost bezrobocia absolwentów wyższych uczelni. Oznacza to, że również młode osoby z wyższym wykształceniem muszą się liczyć z brakiem zatrudnienia. Aktualnie już 6,5% absolwentów wyższych uczelni pozostaje bezrobotnymi.

Bezrobocie długotrwałe 33,5 proc. wszystkich bezrobotnych to osoby pozostające bez pracy ponad 12 miesięcy , czyli długotrwale bezrobotne – wynika z najnowszego raportu GUS. W stosunku do roku ubiegłego liczba długotrwale bezrobotnych wzrosła aż o 15,5 proc. 84,5 proc. zarejestrowanych bezrobotnych nie miała prawa do zasiłku. Dużo mówi się ostatnio o bezrobociu wykształconych młodych ludzi, umowach śmieciowych i wyzysku. Osoby do 34. roku życia stanowią 51 proc. długotrwale bezrobotnych. Okazuje się jednak, że problem nie dotyczy wcale absolwentów wyższych uczelni – ci stanowią zaledwie 11,4 proc. długotrwale bezrobotnych, a raczej osób słabo wyedukowanych  - posiadających wykształcenie podstawowe i zawodowe (54,6 proc.) – wynika z danych GUS. Jednak sytuacja młodych absolwentów uczelni nie jest wcale różowa – pracują coraz częściej nie na podstawie umów o pracę, a samozatrudnienia czy umów cywilnych, nie rejestrując się tym samym w urzędzie pracy jako bezrobotni.

Bezrobocie długotrwałe Długotrwale bezrobotny to statystycznie młoda kobieta. 35,7 proc. bezrobotnych pań nie może znaleźć pracy przed ponad rok - wynika z danych GUS za III kw. 2011 r. Panów bez pracy od 12 miesięcy jest tylko 30,8 proc. Bezrobocie długotrwałe wywołuję także pauperyzację jednostki lub całej rodziny, często izolację społeczną, a także wpływa na zmiany w psychice bezrobotnych. Przyczynia się także do zagrożenia patologią społeczną, zmniejsza szansę na znalezienie nowej pracy. Długotrwale bezrobotni często stają się klientami opieki społecznej, co dla wielu jest jeszcze kolejnym szczeblem degradacji materialnej i społecznej.

Zróżnicowanie przestrzenne lokalnych rynków pracy Charakterystyczną cechą polskiego rynku pracy jest jego silne zróżnicowanie przestrzenne. Znajduje to odzwierciedlenie w zwiększającej się z roku na rok rozpiętości stopy bezrobocia pomiędzy województwami, pomimo spadku jej poziomu. W stosunku do stycznia 2011 r. wzrost liczby bezrobotnych odnotowano w 15 województwach, najbardziej znaczący: w śląskim (o 2,7%), lubelskim, łódzkim i pomorskim (po 2,6%) oraz warmińsko-mazurskim (o 2,5%). Tylko w województwie opolskim odnotowano niewielki spadek liczby bezrobotnych (o 0,1%). W porównaniu z lutym 2010 roku bezrobocie zwiększyło się w 12 województwach, najbardziej znaczący wzrost odnotowano w województwach: śląskim (o 6,4%), małopolskim (o 6,1%) oraz podlaskim (o 4,8%) i mazowieckim (o 4,7%). W czterech województwach liczba bezrobotnych spadła: lubuskim (o 4,6%), warmińsko-mazurskim (o 1,6%) oraz wielkopolskim (o 0,7%) i świętokrzyskim (o 0,5%).

Zróżnicowanie przestrzenne lokalnych rynków pracy

Polski rynek pracy zmienia się w bardzo szybkim tempie Polski rynek pracy zmienia się w bardzo szybkim tempie. Jest to przede wszystkim wynikiem adaptowania się naszej gospodarki do realiów panujących na globalnym rynku pracy. Aby odpowiedzieć na pytanie jakie zawody będą najbardziej poszukiwane za 3, 5 czy 10 lat wystarczy spojrzeć na rozwinięte państwa Unii Europejskiej, dodać trochę polskiej specyfiki i prognoza gotowa. Jeśli zatem wybierasz jakieś studia, ale wciąż nie jesteś pewny czy to jest ten kierunek, w którym chcesz się specjalizować – nie ma się czym martwić. Specjalizację zawodową można wybrać później lub nawet ją zmienić. Bardzo prawdopodobne będzie, że wkrótce i w naszym kraju ludzie będą zmieniali zawody czy też branże co kilka lat. Dlatego najważniejsze jest kształcenie w sobie prawdziwych, praktycznych umiejętności, które następnie będziesz w stanie wykorzystać w każdym środowisku.

Do tych najważniejszych umiejętności należy zaliczyć: Znajomość języków obcych – co najmniej jeden biegle (!). Nie wystarczy jedynie co nieco rozumieć – takich przeciętnych są dziesiątki tysięcy. Naprawdę nieważne czy jesteś chemikiem, archeologiem, finansistą czy historykiem – znając biegle przynajmniej jeden język obcy masz kilkakrotnie większe szanse na rynku pracy niż każdy inny absolwent bez tej umiejętności Umiejętność wykorzystania komputera w codziennej pracy – w dzisiejszych czasach jest to absolutnie nieodzowna umiejętność. I znowu nie wystarczy jedynie umieć „coś tam” napisać, w dodatku w żółwim tempie. Umiejętności interpersonalne – tych umiejętności należy się uczyć i doskonalić je wciąż na nowo. Łatwość nawiązywania kontaktów pomoże ci w docieraniu do odpowiednich ludzi, umiejętność słuchania sprawi, że twoi współpracownicy będą cię szanować, a umiejętność pracy w grupie pozwoli uniknąć niepotrzebnych konfliktów.

Do tych trzech kluczowych grup umiejętności warto jeszcze dodać: zdolność do szybkiego uczenia się; otwartość na zmiany; umiejętność docierania do odpowiednich informacji. Rynek pracy staje się coraz bardziej globalny i w każdej dziedzinie przydają się informacje z pozornie nie związanych obszarów wiedzy. Wszystkie te aspekty powodują, że istnieje grupa zawodów, na które prawdopodobnie za kilka lat powstanie zapotrzebowanie na największą ilość specjalistów:

Informatycy Niewątpliwie najbardziej dynamiczna grupa zawodowa. Szczególnie poszukiwani będą programiści, projektanci serwisów www, specjaliści od rozwiązań internetowych (e-commerce), graficy komputerowi, specjaliści ds. projektowania i wdrożenia zintegrowanych pakietów zarządzania firmą, administratorzy baz danych, specjaliści ds. zabezpieczeń, administratorzy sieci. Można z dużą pewnością stwierdzić, że poszukiwani będą informatycy praktycznie każdej specjalizacji.

Finansiści W Polsce szczególnie poszukiwani będą specjaliści ds. controlling’u, budżetowania, analizy kosztów, zarządzania finansami, doradcy inwestycyjni. Oczywiście nie spadnie popyt na utalentowanych księgowych, jednak stawiane im będą coraz wyższe wymagania.

Inżynierowie Infrastruktura przemysłowa, komunalna oraz transportowa w Polsce będzie wymagała wielu specjalistów z zakresu telekomunikacji, nowoczesnych technologii, budownictwa, ochrony środowiska, automatyki przemysłowej, cybernetyki.

Logistyka Jedna z najbardziej dynamicznie rozwijających się branż. Poszukiwani będą specjaliści z zakresu projektowania rozwiązań logistycznych, zarządzania przepływem towarów, spedycji, transportu, itp.

Sprzedaż Chyba nigdy nie skończy się popyt na dobrych przedstawicieli handlowych oraz specjalistów ds. sprzedaży. Tutaj również będziemy mieli do czynienia z rosnącą specjalizacją w kierunku rozwiązań business-too-business, sprzedaż sieciową, sprzedaż bezpośrednią, specjalistów ds. działań przed-sprzedażnych oraz po- sprzedażnych; wzrośnie rola Internetu jako ważnego źródła sprzedaży.

Marketing Podobnie jak sprzedaż będzie coraz bardziej specjalistyczny. Coraz więcej specjalistów będzie potrzebnych w badaniach marketingowych, pozyskiwaniu odpowiednich i aktualnych danych gospodarczych. Rozwinie się marketing internetowy, wzrośnie rola mediów. W firmach marketing będzie skierowany coraz bardziej na zarządzanie poszczególnymi markami. Wzrośnie również zapotrzebowanie na specjalistów ds. public relations (lobbing, zarządzanie w sytuacjach kryzysowych).

Zarządzanie zasobami ludzkimi Firmy w Polsce coraz większą wagę przywiązują (na szczęście!) do odpowiedniego podejścia do zarządzania swoimi kadrami, w szczególności do podwyższania efektywności pracy. Dlatego poszukiwani będą specjaliści ds. rozwoju personelu, rekrutacji, systemów motywacyjnych, efektywności pracy oraz szkoleniowcy i trenerzy zarówno zewnętrzni jak i wewnętrzni.

Jednocześnie z powyższymi grupami zawodowymi rozwinie się zapotrzebowanie na różnego rodzaju doradców – specjalistów z takich dziedzin jak psychologia, socjologia, problemy rodzinne, doradztwo zawodowe. Coraz większą role odgrywać będą również wolne zawody takie jak lekarze czy prawnicy. Pojawi się pewna ilość nowych, wolnych zawodów, także wielu osób w tradycyjnych dotąd dziedzinach. Coraz częściej sprawdzeni specjaliści zatrudniani będą jako zewnętrzni konsultanci przy kilku przedsięwzięciach na raz. Wzrośnie rola kontraktów na czas określony, umów tymczasowych czy innych niekonwencjonalnych form zatrudnienia. Zobrazowane powyżej 7 grup zawodowych to te, które przyciągną największą ilość absolwentów wyższych uczelni za kilka lat. Oczywiście nie znaczy to, że na specjalistów z innych zawodów nie będzie zapotrzebowania.

Połowa pracujących Polaków chce zmieniać pracę Ponad połowa pracujących Polaków zamierza w tym roku zmienić miejsce zatrudnienia – wynika z najnowszego badania przeprowadzonego przez firmę rekrutacyjną HAYS Poland. Takich planów nie ma tylko 16 proc. zatrudnionych, a 24 proc. wciąż rozważa taką możliwość.

Najbardziej poszukiwane zawody w roku 2011 Dziesięć najbardziej pożądanych dziś zawodów to: inżynierowie budowlani (mogą liczyć na zarobki do 15 tys. zł miesięcznie), kierownicy budów (do 20 tys. zł), konstruktorzy maszyn (do 16 tys. zł), eksperci od reklamy i sprzedaży internetowej (do 6 tys. zł), moderatorzy dyskusji internetowych (do 10 tys. zł), programiści (do 12 tys. zł), pracownicy działu IT (do 6 tys. zł), budowlańcy z wykształceniem zawodowym (do 6 tys. zł), księgowi i finansiści (do 10 tys. zł).

Najgorzej płatne zawody w Polsce Są wśród nich m.in.: sprzątaczki, szwaczki, ochroniarze, kasjerzy i pracownicy małej gastronomii. W tych zawodach zarabia się od 1317 do 1800 zł brutto. Szans na znaczące podwyżki nie ma. Najniżej opłacani są szeregowi pracownicy w województwach: podlaskim, lubelskim, podkarpackim, rzeszowskim i warmińsko-mazurskim. Tam ich pensje nie przekraczają określonego ustawą progu płacy minimalnej. Niewiele więcej (do 2200 zł brutto) zarabiają: sekretarki, bibliotekarze, listonosze i pracownicy socjalni.

Problemy rynku pracy w Unii Europejskiej Światowy lider w outsourcingu kadrowo-płacowym, firma ADP, opublikowała tegoroczną edycję raportu "Europe at Work". Badania przeprowadzono w 30 krajach europejskich. Tegoroczny raport ujawnił także kilka zaskakujących faktów, np.: W Holandii 75% aktywnych zawodowo kobiet pracuje na niepełnym etacie Na Litwie wskaźnik zatrudnienia kobiet jest wyższy niż mężczyzn Włochy są krajem z największą liczbą przedsiębiorstw Średni koszt pracy w Bułgarii wynosi 2,42 euro za godzinę W Danii koszt pracy wynosi 34,82 euro za godzinę Europejczycy średnio przepracowują 40,5 h tygodniowo Pracownicy Niemiec, Wielkiej Brytanii i Francji stanowią 45% zatrudnienia w Europie

Problemy rynku pracy w Unii Europejskiej Raport pokazuje także wyraźnie problemy, przed jakimi stają współczesne rynki pracy. Są to z jednej strony zmiany demograficzne (starzejące się społeczeństwa oraz malejący przyrost naturalny), z drugiej rosnące bezrobocie. Od 2008 roku w Europie stale obserwuje się spadek zatrudnienia. Obecnie w obszarze UE 58% populacji powyżej 15 roku życia jest aktywna zawodowo. Średni poziom zatrudnienia w obszarze Unii Europejskiej wynosi 64,6%. To o 3% mniej niż w Stanach Zjednoczonych (67,6%) i aż 5% mniej niż w Japonii (70%). W Polsce średni poziom zatrudnienia nie przekracza 60%. W porównaniu do roku 2008, w 2009 w obszarze UE średni poziom zatrudnienia spadł o 1,3%. Z raportu wynika, że najwyższy poziom aktywności zawodowej w Europie jest w Austrii, Niemczech i Holandii, najniższy zaś w państwach śródziemnomorskich. Co ciekawe, aż 45% wszystkich pracowników w obszarze UE mieszka w trzech krajach: Niemczech, Holandii i Danii.

Problemy rynku pracy w Unii Europejskiej Spośród wszystkich pracowników Unii, 83% jest zatrudnionych w firmach, a jedynie 17 % to osoby samozatrudniające się lub pracujące w rodzinnych firmach. W Polsce odsetek zatrudnionych przez zewnętrzne podmioty szacuje się na od 70 do 80%. Autorzy badania przyjrzeli się także strukturze zatrudnienia według płci. Okazało się, że najmniejsze różnice w procentowym zatrudnieniu kobiet i mężczyzn występują w krajach skandynawskich, największe zaś w krajach śródziemnomorskich. Być może ma to związek z utrwalonym kulturowo postrzeganiem tradycyjnych ról damskich i męskich.

Problemy rynku pracy w Unii Europejskiej Analizując strukturę zatrudnienia, warto zwrócić także uwagę na sektory zatrudnienia. Okazuje się, że 2/3 wszystkich zatrudnionych w UE pracuje w usługach, 14-34% (w zależności od kraju) w sektorze publicznym. W Europie zaledwie 5% wszystkich pracowników zatrudnionych jest w rolnictwie. Jedynie w trzech krajach (Rumunii, Polsce i Grecji) procent zatrudnienia w rolnictwie przekracza 10%. Z czego w Polsce szacuje się je na ok. 13%. Zaś najwyższy odsetek jest w Rumunii tam zatrudnienie w rolnictwie przekracza nawet 20%.

Problemy rynku pracy w Unii Europejskiej Przeciętna firma w Unii nie jest duża. Średnio zatrudnia ona od 6 do 7 pracowników. 90% firm nie zatrudnia więcej niż 10 pracowników. Średnia firma w Polsce jest jeszcze mniejsza. Przeciętnie zatrudnia ona ok. 5 osób. Okazuje się, że w całej Unii jedynie 40 tysięcy firm zatrudnia powyżej 250 osób. Szacuje się jednak, że pracownicy tych największych firm stanowią aż 33% wszystkich zatrudnionych. Badanie pokazuje, że europejscy pracownicy przepracowują średnio ok. 40,5 h tygodniowo. Najkrócej pracują zatrudnieni w państwach starej Unii. Polska plasuje się w pierwszej dziesiątce krajów europejskich z największą tygodniową liczbą przepracowanych godzin, jednak średni tygodniowy czas pracy nie przekracza u nas 42 godzin.