Co to jest kwaśny deszcz? Kwaśne deszcze są to opady atmosferyczne, o odczynie kwaśnym; zawierają kwasy wytworzone w reakcji wody z pochłoniętymi z powietrza gazami, takimi jak: dwutlenek siarki, tlenki azotu, chlorowodór, siarkowodór, wyemitowanymi do atmosfery w procesach spalania paliw, produkcji przemysłowej, wybuchów wulkanów, wyładowań atmosferycznych i innych czynników naturalnych.

Przyczyny kwśnych deszczy Głównymi czynnikami powodującymi kwaśne deszcze są przenikające do atmosfery tlenki siarki (zwłaszcza dwutlenek siarki) i tlenki azotu. Źródłem kwaśnych deszczów jest zanieczyszczenie atmosfery. Te żrące opady są rezultatem reakcji z udziałem lotnych węglowodorów, dwutlenku siarki, tlenków azotu emitowanych przez przemysł, elektrownie cieplne, transport i rolnictwo. Woda zawarta w chmurach, przepływających ponad miastami i okręgami przemysłowymi, nasyca się wyrzucanymi w powietrze substancjami chemicznymi i w dalszych reakcjach prowadzi do powstania kwasów. Z dwutlenku siarki SO2 powstaje ostatecznie kwas siarkowy H2SO4. Ponadto SO2 łatwo się utlenia do SO3. Tlenki azotu ulegają w atmosferze bardzo złożonym przemianom, szczególnie w przypadku obecności innych zanieczyszczeń powietrza (Np. węglowodorów). Zanik tlenków azotu w atmosferze związany jest z ich przemianą do kwasu azotowego HNO3.

Co powodują kwaśne deszcze?

Zakwaszenia gleb. Stan zakwaszenia gleb w Polsce Badania gleb przeprowadzone przez IUNG (Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa) oraz stacje chemiczno-rolnicze potwierdzaj, że gleby kwaśne i bardzo kwaśne zajmują około 60% powierzchni kraju, natomiast lekko kwaśne 5%. Wyniki tych badań świadczyć mogą o skali problemu z zakwaszeniem gleb w Polsce.

Negatywne skutki zakwaszenia gleb 1.Zmniejszania się przyswajalności fosforu wskutek łatwego przechodzenia w trudno rozpuszczalne połączenia z glinem i żelazem. 2. Malejącego wykorzystania azotu przez rośliny; przy zbyt kwaśnym odczynie rośliny niechętnie pobierają azot w formie amonowej (lepszy w tych warunkach byłby azot saletrzany). Podobnie wskutek nieodpowiedniego odczynu ustaje proces nitryfikacji azotu. 3. Zakłóconego pobierania magnezu, mimo dużych niejednokrotnie zasobów tego składnika w glebie, wystarczających przy pobieraniu go przez rośliny w warunkach normalnego odczynu; przykładem tego mogą być plantacje żółknących, zamierających roślin na glebach bardzo kwaśnych - przeważnie lekkich. 4. Zakłóconego pobierania mikroelementów; nadmierna ilość manganu, a zbyt mała molibdenu, a czasem miedzi i cynku w roślinach powoduje obniżanie się plonów i pogarszanie ich jakości.

Wpływ kwaśnych deszczy na rośliny Kwaśne deszcze bardzo negatywnie wpływają na roślinność. Powodują one obumieranie dużej ilości drzew, jak również niszczenie runa leśnego. Uszkodzeniom ulegają liście drzew co powoduje nadmierne parowanie wody i zakłócenia w procesie fotosyntezy, co z kolei wpływa na małą odporność na warunki klimatyczne. Poza tym, kwaśne deszcze zakwaszają glebę, co przyczynia się do uaktywnienia glinu i kadmu, a także do nagromadzenia azotanów i siarczanów, w wyniku czego korzenie roślin mają zmniejszoną możliwość pobierania wapnia, magnezu i potasu ( niezbędnych składników odżywczych ), których na skutek wymywania ich przez kwaśne deszcze występuje niedobór. Przez to korzenie zamierają, a roślina ginie. Przykładem tego jest żółknięcie i utrata igieł u świerka w Europie środkowe. Uszkodzenia świerków na duża skalę zostały po raz pierwszy zauważone pod koniec lat siedemdziesiątych Bawarii w Niemczech, a na początku lat 80. około 25 % wszystkich lasów europejskich zostało uznanych za umiarkowanie lub poważnie uszkodzone przez nieznane czynniki.

Wpływ kwaśnych deszczy na zbiorniki wodne i zwierzęta Kwaśne deszcze, a także inne kwaśne opady dostają się do jezior, rzek i tym podobnych zbiorników, powodując ich zakwaszenie i czyniąc je nie nadającymi się dla ludzi i zwierząt. Szkodliwe substancje do zbiorników mogą dostawać się w dwojaki sposób, tzn. bezpośrednio lub też są wymywane z sąsiednich terenów. Glin który zostaje wymyty z gleby jest szczególnie niebezpieczny dla ryb, gdyż kumuluje się on w ich skrzelach uniemożliwiając oddychanie. W ekosystemach słodkowodnych podłoże tworzą skały granitowe, które są wysoce odporne na wietrzenie, to też kwaśny deszcz nie jest neutralizowany w glebie, co powoduje wysokie zakwaszenie jezior oraz cieków. Ryby - zwłaszcza pstrągi i łososie - przestają się rozmnażać i stopniowo giną w kwaśnej wodzie.

Wpływ zakwaszenia środowiska na zdrowie ludzi Zanieczyszczenia powietrza są wchłaniane przez ludzi głównie w trakcie oddychania. Przyczyniają się zatem do powstawania schorzeń układu oddechowego,. Wzrost zakwaszenia wody pitnej powoduje wzrost zawartości metali ciężkich . Zbyt duże ich stężenie w produktach spożywczych i wodzie dostarczanej do mieszkań zagraża zdrowiu ludzi. Kadm gromadzi się w korze nerkowej, powodując jej uszkodzenie , nadmiar miedzi powoduje biegunkę szczególnie u dzieci, nadmiar glinu ( aluminium ) uszkadza kości a nawet mózg Jest przyczyna chorób Alzheimera i Parkinsona, natomiast ołów powoduje uszkodzenie układu nerwowego. Smogi powstające przy dużym stężeniu SO2 , CO2 i pyłu węglowego w wilgotnym powietrzu przyczyniają się do powstawania chorób układu oddechowego (astma, rozedma płuc, zapalenie oskrzeli) a także zaburzeń reprodukcji, alergii i układu krążenia, a nawet mogą prowadzić do śmierci. Kwaśne deszcze zakwaszają równie wodę pitną, co powoduje wzrost w niej różnych metali ciężkich prowadzących do wielu chorób.

Wpływ kwaśnych deszczy na budowle i różne materiały Wiele budynków i pomników jest zrobionych z kamienia zawierającego wapno, takiego jak piaskowiec, wapień lub marmur. Wapno neutralizuje kwaśny deszcz, ale w końcu zostaje zużyte. Wtedy kamień traci naturalną odporność a budynek lub pomnik zaczyna ulegać zniszczeniu. Posągom kamiennym odpadają nosy, ściany domów pękają i grożą zawaleniem. Kwaśny deszcz niszczy niektóre spośród naszych największych zabytków historycznych. Starożytne świątynie na Akropolu w Atenach przetrwały tysiące lat; teraz te piękne budowle zaczynają ulegać erozji. To samo dzieje się ze średniowiecznymi budowlami Krakowa w Polsce, z katedrą Lincolna w Anglii i z katedrą Nidarosdomen w Trondheim w Norwegii.

Przeciwdziałania kwaśnym Co można zrobic? Przeciwdziałania kwaśnym deszczom

Drogą prowadzącą do rozwiązania problemu jest zaprzestanie, a przynajmniej poważne ograniczenie, emisji zanieczyszczeń np. poprzez promocje alternatywnych źródeł energii, zachęty finansowe dla zakładów dbających o ochronę środowiska. Każdy z nas może również przyczynić się do poprawy sytuacji używając publicznych środków transportu. Zapobieganie polega na budowaniu instalacji wyłapujących tlenki siarki i azotu ze spalin emitowanych do atmosfery (odsiarczanie gazu) oraz rezygnacji z paliw o znacznym stopniu zasiarczenia. Problem zanieczyszczenia powietrza i zakwaszenia nie jest tylko problemem Polski. Oczywistym rozwiązaniem jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza przez zmniejszenie zużycia paliw . Są dwie główne drogi prowadzące do tego celu: oszczędne gospodarowanie energią i innymi zasobami, a także użycie możliwie najlepszej techniki spalania i oczyszczania . Ale jakość powietrza w jednym kraju jest ściśle uzależniona od zanieczyszczeń w innych krajach, dlatego też niezbędna jest współpraca międzynarodowa . Konieczne jest sprecyzowanie: jakie są granice stężenia zanieczyszczeń , których nie wolno przekroczyć, jeśli chcemy zachować zdrowe środowisko w Europie. Zatem powinniśmy dbać o powietrze, ponieważ jest ono naszym wspólnym dobrem.

Wykonawcy: Anna Rosińska Marta Piwowarek Katarzyna Redzik