Diagnoza i terapia dzieci krzywdzonych Krzywdzenie dziecka (child abuse) to każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na rozwój fizyczny lub psychospołeczny dziecka Df. wg Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz Zarządu Międzynarodowych Nauk Medycznych (CJOMS) z 1974 r.

Rodzaje przemocy wobec dzieci 1.Przemoc fizyczna 2.Przemoc emocjonalna 3.Wykorzystanie seksualne 4 Zaniedbywanie dziecka

Przemoc fizyczna Krzywdzenie fizyczne dziecka to wszelkiego rodzaju działania wobec dziecka powodujące nieprzypadkowe urazy fizyczne

Przemoc emocjonalna Krzywdzenie psychiczne to rozmyślne, nie zawierające aktów przemocy fizycznej zachowania dorosłych wobec dzieci, powodujące znaczące obniżenie możliwości rozwoju dziecka Za krzywdzenie emocjonalne uznaje się również bycie przez dziecko świadkiem przemocy domowej pomiędzy innymi członkami rodziny

Wykorzystanie seksualne Każde zachowanie osoby dorosłej, silniejszej, lub starszej od dziecka, które prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka Zgodnie z polskim prawem karnym, o wykorzystaniu seksualnym można mówić w przypadkach czynności seksualnych z dziećmi, które nie ukończyły 15 r.ż Kazirodztwo - to kontakty seksualne podejmowane między członkami rodziny

Zaniedbywanie dziecka Jest to niezaspakajanie podstawowych potrzeb zarówno fizycznych (właściwe odżywianie, ubieranie, ochrona zdrowia, edukacja) jak i psychicznych (poczucie bezpieczeństwa, miłość rodzicielska, troska) ( G.Fluderska i M.Sajkowska 2001)

Czynniki ryzyka krzywdzenia dziecka Cechy dziecka - dziecko niechciane ( o innej płci niż oczekiwali rodzice, odbierane jako przeszkoda) - przedwcześnie urodzone lub z niska wagą urodzeniową - dziecko rozdzielone z matką tuż po urodzeniu - wychowywane przez inne osoby niż rodzice - przewlekle chore (np.autystyczne, lub z Zespołem Aspergera itp.) -niepełnosprawne (umysłowo lub fizycznie) - nadpobudliwe psychoruchowo

Cechy rodzica - Ojczym/macocha lub konkubent/konkubina biologicznego rodzica - rodzic, który w chwili urodzenia dziecka miał mniej niż 21 lat - rodzic o niewystarczających umiejętnościach rodzicielskich - rodzic zapracowany lub pracujący w systemie zmianowym - przewlekle poważnie chory (kalectwo fizyczne lub choroba psych) - uzależniony lub nadużywający substancji psychoaktywnych - rodzic będący w długotrwałej sytuacji kryzysowej - rodzic, który w przeszłości dopuszczał się krzywdzenia innego dziecka

Cechy rodziny - samotne rodzicielstwo - wielodzietność - izolacja społeczna , brak wsparcia społecznego - problemy małżeńskie - nieuregulowane życie rodzinne(zmiany partnerów, częste zmiany miejsca zamieszkania) - konfliktowe relacje rodzinne - trudności społeczno - ekonomiczne (ubóstwo, bezrobocie) - przemoc wobec dorosłych członków rodziny

Cechy społeczeństwa, środowiska - normy kulturowe (dziecko nie ma żadnych praw, najważniejsze jest bezwzględne posłuszeństwo dziecka wobec rodziców, np. społeczności Romów w sprawie wieku zawierania małżeństw, „morderstwa posagowe” w Indiach) - tolerowanie przemocy ( zasady „czarnej pedagogiki ” jako najlepszej metody wychowawczej , okaleczanie dzieci do celów żebractwa, prostytucja dziecięca w Azji Wsch. jako sposób na utrzymanie rodziny, wysyłanie chłopców do walki zbrojnej w krajach Afryki) - spostrzeganie niektórych dzieci jako mniej wartościowych,bo pochodzą z mniejszości narodowych lub są niepełonosprawne )

Przykład do diagnozy – Ewa lat 10 - Obserwacje nauczycielki Dziewczynka prze 8 lat była wychowywana przez samotną matkę, Przed dwoma laty matka wyszła za mąż , urodziła drugie dziecko. Nauczycielka dostrzega zmiany w zachowaniu Ewy, Dziewczynka staje się apatyczna, smutna, bierna, Jest bardzo ambitna,ale rzadko odnosi sukcesy na miarę swoich oczekiwań, które są bardzo wysokie. Na zebraniu rodziców nauczycielka rozmawia z matką, chwali starania dziewczynki, ale matka nie podejmuje tematu. Skarży się na Ewę,,ta dziewucha rozbija moje małżeństwo”. Nauczycielka obserwuje, że Ewa wyjątkowo źle funkcjonuje w szkole w poniedziałki, W wypracowaniu na temat rodziny opisuje siebie jako złą córkę i przedstawia ,,cukierkowy obraz rodziców” Kiedy niespodziewanie w czasie lekcji wchodzi do klasy ojczym dziewczynki po klucze do mieszkania) Ewa doznaje szoku, płacze ,trzęsie się, wymiotuje.

Zdarzenia traumatyczne Rodzaje traumy 1.Trauma typu I – występuje po zdarzeniu pojedynczym o ograniczonym czasie trwania 2.Trauma typu II (złożona, chroniczna) - występuje na skutek powtarzających się wielokrotnie, rozciągniętych w czasie wydarzeń urazowych ( np. wykorzystanie seksualne)

Zespół stresu pourazowego PTSD ( wg DSM IV ) Kryterium A I Narażenie na zdarzenie traumatyczne 1. doświadczenie lub bycie świadkiem wydarzenia z elementami zagrożenia życia, odniesienia ran, zagrożenia własnej lub cudzej nietykalności cielesnej 2. reakcja zawierała strach, przerażenie, bezsilność Kryterium B Powtórne przeżywanie zdarzenia traumatycznego Kryterium C Uporczywe unikanie bodźców związanych z wydarzeniem lub ogólna utrata wrażliwości na bodźce Kryterium D Utrzymujące się objawy zwiększonego pobudzenia Kryterium E Czas trwania zaburzenia ( symptomy B, C, D ) - powyżej 1 mies ( warunek rozpoznania PTSD ) - do 3 mies (postać ostra) - ponad 3 mies ( postać przewlekła) - pojawienie się symptomów po 6 miesiącach od wydarzenia urazowego (p.odroczona) Kryterium F Stan po zdarzeniu traumatycznym spowodował upośledzenie funkcjonowania społecznego, zawodowego, lub w innych obszarach życia

Rozpowszechnienie PTSD Występowanie PTSD Rozpowszechnienie PTSD - 11 % osób które doświadczyły traumy ma objawy PTSD - 1/3 z nich cierpi na chroniczne PTSD Ryzyko PTSD w zależności od rodzaju zdarzenia - 50 % u ofiar ataków terrorystycznych - 33-50 % u ofiar zgwałcenia - 22-50 % u żołnierzy i uczestników działań wojennych - 22-40 % u ofiar katastrof lotniczych - 20 % bycie ofiarą przestępstwa np. przemocy domowej

Czynniki podatności - Siła urazu - Brak wsparcia społecznego - Wielokrotne traumy zwłaszcza w dzieciństwie - Wcześniejsza psychopatologia - Podatność genetyczno-konstytucjonalna - Styl radzenia sobie oparty na unikaniu, zewnętrzne umiejscowienie kontroli - Przewlekły stres - Płeć ( kobiety)

Specjalistyczna Poradnia Psychoprofilaktyki i Terapii Rodzin Dziękuję za uwagę Jadwiga Kuśmierska Specjalistyczna Poradnia Psychoprofilaktyki i Terapii Rodzin w Lublinie ul. 1 Armii WP 1 Tel 603 666 763