RECYKLING W POLSCE I NA ŚWIECIE

Recykling - w rozumieniu ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r o odpadach - to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach, w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu. Funkcjonuje wiele różnych pojęć recyklingu. Recykling chemiczny Recykling energetyczny - spalanie odpadów i wytwarzanie z nich paliw stałych, ciekłych i gazowych. Recykling surowcowy

Recykling materiałowy - tworzywa sztuczne poddawane są przetwórstwu, topnieniu lub rozpuszczaniu. Recykling organiczny - rozkład biologiczny odpadów w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów. Obecnie recykling urządzeń elektrotechnicznych prowadzony jest wyłącznie z uwagi na odzysk części metalowych, natomiast tworzywa sztuczne odzyskiwane są wówczas, gdy możliwe jest ich łatwe zdemontowanie, lub też gdy istnieje obowiązek prawny np. odgazowanie twardych pianek poliuretanowych z chłodziarek. Szacuje się, że w 560 tysiącach ton dużych sprzętów gospodarstwa domowego zawarte jest ok. 10% tworzyw sztucznych z tego 8200 ton stanowią poddawane recyklingowi części obudów z polistyrenu i z poliuretanów. Znaczny udział tworzyw sztucznych przypada na zużyte przewody elektryczne. Chodzi tu o plastyfikowany PCV, polietylen, gumę.

Cele recyklingu Ochrona zasobów naturalnych - zastosowanie surowców wtórnych zmniejszy zastosowanie surowców pierwotnych i niedobór zapasów bogactw naturalnych. Ochrona środowiska - wydobywanie surowców i przetwarzanie ich na dobra konsumpcyjne jest nieustannie związane z obciążeniem i niszczeniem środowiska; oznacza to, że ochrona zasobów naturalnych jest jednocześnie ochroną środowiska. Oszczędność energii - surowce wtórne są nośnikami energii, ich wykorzystanie prowadzi do ochrony energii tak długo, jak nakład energii na ich odzyskanie jest mniejszy od energii, którą w sobie zawierają i którą da się dzięki nim uzyskać. Oszczędzanie energii jest zatem także ochroną środowiska.

Są powody do wstydu czyli recykling po polsku Cały polski rynek opakowań (szkło, plastik, tektura, papier pakowy, aluminium i ceramika) to prawie 4 miliony ton wyrobów - z czego niecały milion (960 000 ton) przypada na opakowania szklane, a ponad milion (1 200 000 ton) na papier i tekturę. Dziś w Polsce ponownie przetwarza się zaledwie 1% odpadów. Postawiony cel jest ambitny - do 2007 roku liczba ta ma zwiększyć się do 50%, jak w innych krajach Unii. Nie standardy europejskie są tu jednak najważniejsze - recykling pozwoli po prostu w lepszy sposób zagospodarować zasoby, które już krążą w naszym społeczeństwie, a także ograniczyć uzależnienie przemysłu od surowców pochodzących ze źródeł pierwotnych: lasów czy rud metali. Producenci dóbr już zrozumieli, dlaczego recykling jest tak ważny, teraz nadeszła pora, aby zrozumieli to również konsumenci. Od nich zależy, czy obieg tych surowców zostanie zamknięty i możliwości recyclingu w pełni wykorzystane. Odpady komunalne są bardzo zróżnicowane pod względem składu fizycznego i chemicznego. Składniki zawarte w odpadach komunalnych - dwutlenek węgla, amoniak, siarkowodór, metan, azotany, azotyny, siarczany i inne - ulegają przemianom biochemicznym i negatywnie wpływają na środowisko.

Aktualny stan gospodarki odpadami komunalnymi na terenie naszego kraju ciągle jest niezadowalający. Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych podobnie jak w latach ubiegłych pozostaje umieszczanie ich na składowiskach. Miasta, które nie posiadają własnych wysypisk odpadów komunalnych, korzystają z najbliżej położonych obiektów. Zły stan techniczny, nieprawidłowa eksploatacja składowisk stanowi potencjalne zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych. Większość obiektów nie posiada odpowiedniej ekranizacji podłoża, a badania monitoringowe są przeprowadzane rzadko. W większości gmin wciąż nie został rozwiązany problem segregacji odpadów i nie wdrożono systemu zarządzania odpadami komunalnymi. Według informacji przekazywanych przez zarządzających składowiskami, segregacja - jeśli nawet jest prowadzona - to obejmuje zwykle stłuczkę szklaną, złom, tworzywa sztuczne i makulaturę. Sporadyczne są przypadki zorganizowanej zbiórki odpadów niebezpiecznych, występujących w strumieniu odpadów komunalnych, takich jak: lampy fluorescencyjne, baterie i akumulatory. Odpady te powinny - z uwagi na zagrożenie, jakie stwarzają dla środowiska - zostać zagospodarowane zgodnie z wymogami przyjętymi dla odpadów niebezpiecznych. Statystyczny Polak produkuje obecnie ponad 350 kg odpadów rocznie. Jest to ilość zbliżona do ilości odpadów wytwarzanych przez statystycznego Europejczyka. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2004 r. wytworzono w Polsce 124029,5 tys. ton odpadów innych niż komunalne, z czego ok. 79% zostało poddane odzyskowi, a ok. 18% zostało unieszkodliwione.

Po co to wszystko? Zmniejszenie ilości i szkodliwości odpadów trafiających na składowisko W wyniku dobrze funkcjonującej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych żywotność składowiska wydłuża się nawet o 50-60%. Jest to wskaźnik bardzo znaczący, gdyż koszty budowy nowych składowisk są bardzo wysokie i ciągle rosną. Ich budowa powoduje poza tym duże trudności, dotyczące m.in. lokalizacji, odpowiedniego zabezpieczenia środowiska itp. Pod każdym względem warto więc wydłużać żywotność składowisk odpadów. Selektywna zbiórka jest jednym z najważniejszych działań w tym kierunku.

Skażenie środowiska Składowiska śmieci są chemicznymi bombami zegarowymi. Odpady organiczne stanowią zaledwie około 30% wszystkich śmieci z gospodarstw domowych, a większość śmieci nie jest sortowana. Znajdują się więc w nich także metale ciężkie, jak rtęć z baterii, szkło, blacha, tworzywa sztuczne, resztki farb i wiele innych trujących substancji. Te rozmaite materiały mieszają się, wywołując reakcje chemiczne, które z kolei powodują powstawanie jeszcze bardziej trujących substancji. Zanieczyszczenia przenikają powoli do gleby - zanieczyszczają wody gruntowe, stanowiące znaczną część wody pitnej. Na składowiskach śmieci wytwarzają się gazy mające tendencję do wybuchania, a po dostaniu się do atmosfery - przyczyniające się (zwłaszcza metan) do zwiększenia efektu cieplarnianego. Mieszanina tych gazów składa się w 55% z metanu, 45% z dwutlenku węgla. Na składowiskach nie korzystających z nowoczesnych technologii tzw. biogaz uchodzi, a czasem się zapala. Niektóre substancje znajdujące się w składowisku reagują między sobą, dając nowe związki, co może prowadzić do nagrzania się nawet do temperatury 60-70 C. Na starych składowiskach śmieci dochodzi do powstawania tlących się ognisk i wybuchów - powstaje bardzo toksyczny dym i pył.

Siedlisko chorób Mewy i wrony poszukujące pożywienia na śmietnisku mogą przenosić wiele zarazków chorobotwórczych na duże odległości. Niebezpieczeństwo stwarzają także szczury, muchy i komary, które znajdują tam warunki bytowe. Deszcze wypłukujące ze stert śmieci szkodliwe i często bardzo toksyczne substancje skażają ziemię i wodę. Odłamki szkła, ostre krawędzie puszek po konserwach często są przyczyną ciężkich okaleczeń i zwierząt, i ludzi. Woreczki plastikowe zawierające resztki jedzenia są przyczyną okrutnej śmierci zwierząt, które je spożyją, gdyż niestrawione zatykają jelita.

Surowce wtórne, czyli co i gdzie wrzucamy PAPIER I TEKTURA Kolor pojemnika - niebieski Pojemnik służy do zbiórki papieru, kartonu, itp. Do pojemników nie wrzucamy: kartonów do płynnej żywności, tj. po mleku, sokach itp. (tzw. opakowań Tetra-Pak) makulatury wilgotnej, papierów wilgotnych lub mokrych folii, plastikowych okładek oraz innych tworzyw sztucznych

2. SZKŁO Kolor pojemnika: - biały - na szkło bezbarwne - zielony - na szkło kolorowe Istnieją także specjalne biało-zielone pojemniki z dwoma otworami - zarówno na szkło białe, jak i kolorowe. Pojemniki służą do zbiórki wyłącznie słojów i butelek szklanych (należy je wrzucać bez zakrętek). Do pojemników nie wrzucamy: puszek po napojach plastikowych butelek

3. TWORZYWA SZTUCZNE Kolor pojemnika - żółty Pojemniki służą do zbiórki (koniecznie zgniecionych, najlepiej bez nakrętek) butelek PET, innych butelek (np. po szamponach, płynach), kubków po jogurtach, margarynach, folii i plastikowych worków, toreb i innych przedmiotów z tworzyw sztucznych. Do pojemników nie wrzucamy: butelek oraz innych opakowań szklanych tekturowych opakowań po mleku, jogurtach, napojach

4. METALE I ALUMINUM Kolor pojemnika: - czerwony – aluminium - szary - inne opakowania metalowe Pojemnik służy do zbiórki opakowań metalowych i aluminiowych (puszki, pudełka, pojemniki po aerozolach, folie itp.) Do pojemników nie wrzucamy: baterii sprzętu elektronicznego

ETAPY RECYKLINGU Sortowanie Polega na rozdzieleniu różnych rodzajów odpadów. Rozdrabnianie Odpady gromadzone w pojemnikach do zbiórki selektywnej są zazwyczaj w formie nieprzydatnej do bezpośredniego przetwórstwa. Rozdrabnianie tworzyw sztucznych odbywa się w młynach wyposażonych w noże tnące oraz sita separujące odpady o wymaganej wielkości. Rozdrobnienie odpadów ułatwia ich transport. Mycie Odpady ze szkła i tworzyw sztucznych są z reguły zanieczyszczone i wymagają mycia. W tym celu stosuje się wanny myjące zawierające kąpiele wodne z detergentami. Po myciu konieczne jest odwirowanie i osuszenie odpadów. Wytłaczanie Stanowi zasadniczy element linii technologicznej recyklingu mechanicznego. W tym etapie wytwarzany jest produkt końcowy, który może być granulat lub, w przypadku szkła, wyrób finalny o formie użytkowej. Pozostałe W linii recyklingu powinny znajdować się także elementy towarzyszące takie, jak transportery, cyklony oraz silosy, które spełniają funkcje magazynowe i homogenizujące odpady.

METODY ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW Spalanie to najbardziej radykalna metoda unieszkodliwienia odpadów, zarówno przemysłowych jak i komunalnych. Odbywa się ono w specjalnie do tego przeznaczonych piecach o rożnej pojemności. Piece mają zapewnić możliwie szybkie i pełne spopielanie odpadów z wytworzeniem produktów spalania nieszkodliwych dla otoczenia. Najprostsze typy pieców mogą spalać od 0,5 do 0,7 ton odpadów na godzinę, bardziej złożone mają większą zdolność przerobową, np. 3t/godz. Ujemną stroną spalania jest emisja gazów (SO2, HCl, SO3, HF) i pyłów. Aby je ograniczyć w kominach instaluje się urządzenia pylące. Także złe produkty spalania takie jak żużel i popiół, mogą być źródłem toksycznych związków np. dioksyn1 i furanów. Inne ujemne strony tej metody to wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne (spalanie wymaga dużej ilości paliw płynnych oraz kosztownych filtrów i odpylaczy) oraz duży hałas w pomieszczeniach (ok. 80 dB). Do zalet metody spalania należy zaliczyć wysoki stopień likwidacji odpadów (w szczególności ich masy), możliwość uzyskania energii i ciepła (zużywanego np. do ogrzewania pomieszczeń, do osuszania osadów ściekowych) oraz późniejszego wykorzystania pozostałości po spaleniu (np. do budowy dróg).

Kompostowanie to kontrolowany tlenowy, biotermiczny proces, w którym odpady organiczne zostają rozłożone na kompost, będący cennym nawozem organicznym. W procesie tym istotną rolę spełniają mikroorganizmy - bakterie, grzyby, promieniowce. Składowanie odpadów jest najstarszą i najczęściej stosowaną metodą ich zagospodarowania. Niezagospodarowane odpady bytowe składuje się ną tzw. wysypiskach.

Co ty możesz zrobić, aby zmniejszyć ilość odpadów? Unikaj przedmiotów jednorazowego użytku! Napoje kupuj tylko w butelkach zwrotnych! Unikaj opakowań z materiałów problemowych, takich jak np. z PCV, ze zmiękczonych tworzyw piankowych. Lepiej jest kupować towary nie opakowane! W trakcie zakupów korzystaj z toreb tekstylnych i siatek! Odpady niebezpieczne, takie jak zużyte akumulatory, baterie, świetlówki odstawiaj do miejsc specjalnie do tego celu wyznaczonych!

WYNIKI ANKIETY PRZEPROWADZONEJ WŚRÓD 20 UCZNIÓW 3 KLAS GIM. 1. Czy na zakupach wybierasz produkty z recyklingu, np. papier toaletowy i ręczniki papierowe wykonane w 100%-ach z makulatury? 2.Czy chodzisz na zakupy z własną torbą?

3.Czy w Twojej miejscowości widać gospodarkę odpadami? 4.Czy segregujesz swoje domowe odpady?

5.Czy segregacja odpadów sprawi, że będzie nam się żyło lepiej? 6.Co jest dla Ciebie największą niedogodnością do stosowania selektywnej zbiórki?

7.Czy uważasz, że zbiórka selektywna powinna być obowiązkowa? 8.Czy zwracasz uwagę na to, aby nie zabierać ze sklepu nadmiernej ilości opakowań?

Z przeprowadzonej ankiety wynika, że uczniowie w większości znają pojęcie recyklingu i w mniejszym bądź większym stopniu starają się segregować śmieci i kupować produkty pochodzące z recyklingu. Wszyscy są całkowicie przekonani, że odpowiednia gospodarka odpadami sprawi, że będzie się nam żyło lepiej. Według uczniów trzecich klas zbiórka selektywna powinna być obowiązkowa, jednakże nasze miasto nie posiada odpowiedniej ilości pojemników do segregowania śmieci.

WYKONANIE: Beata Kubiszyn Izabela Marczak Krzysztof Meder Jagoda Szafrańska Katarzyna Zawada