mOnetaryzm Milton Friedman

Plan wykładu Monetaryzm jako element współczesnego neoliberalizmu Czas, miejsce, tło historyczne Główni przedstawiciele Podstawowe założenia Milton Friedman Frank Knight Henry Simons George Stigler Podsumowanie

Współczesny neoliberalizm Można pogrupować geograficznie na szkoły: Ośrodek londyński Ośrodek chicagowski Ośrodek fryburski

Ośrodek londyński Reprezentanci to: F. Hayek i L. Robbins. Hayek to zagorzały zwolennik liberalizmu i wolnej konkurencji, antykomunista. Traktuje liberalizm jako system najbardziej sprawny ekonomicznie. Robins nawiązywał do klasyków.

Ośrodek chicagowski Reprezentanci to: m.in. M. Friedman i Knight Zwany jest monetaryzmem

Ośrodek fryburski Reprezentowany jest przez W. Euckena. Jest to założyciel czasopisma niemieckich liberałów. Eucken posługiwał się rozwiązaniami modelowymi. Stworzył dwa modele: gospodarki centralnie sterowanej i wolnokonkurencyjnej, która stwarza możliwości rozwoju inicjatywy prywatnej.

Współczesny neoliberalizm Koncepcje neoliberałow niemieckich były realizowane za rządów Kanclerza L. Gerharda i są uważane za podstawę cudu gospodarczego Niemiec. Koncepcje neoliberałów londyńskich są popierane przez partię konserwatywną. Koncepcje neoliberałów amerykańskich są popierane przez Republikanów.

MONETARYZM

Wprowadzenie Okres historyczny – od lat 70-tych XX wieku Miejsce – Stany Zjednoczone

Tło historyczne Opozycja w stosunku do keynesizmu Monetaryzm Tło historyczne Opozycja w stosunku do keynesizmu Narzędzie walki z polityką interwencjonizmu państwowego Liberalizm gospodarczy Konserwatyzm (nie narusza podstaw systemu społecznego, w tym zasad wolnego rynku)

„Każdy, kto chce zobaczyć świat jakim jest musi dostrzec złe skutki rządowej ingerencji w działania rynków” "Wszyscy wiedzą, co trzeba zrobić. Własność, która znajduje się dziś w rękach państwa musi zostać przekazana w ręce prywatnych ludzi, którzy będą mogli wykorzystać je zgodnie z własnymi interesami i wartościami.”

Przedstawiciele Ekonomiści University of Chicago: M. Friedman, Monetaryzm Przedstawiciele Ekonomiści University of Chicago: M. Friedman, F. H. Knight, H. C. Simons, G. J. Stigler, H. A. Simon, G. S. Backer

Podstawowe założenia monetaryzmu Stabilny sektor prywatny, przy naturalnym poziomie bezrobocia Dominacja impulsów monetarnych – władze są w stanie kontrolować podaż pieniądza Mechanizm transmisyjny – układ przenoszący zależności z rynku pieniężnego na towarowy. Jeżeli podaż pieniądza będzie wyższa od pożądanej przez jednostki w gospodarce, to nadmiar zostanie skierowany na pozyskanie dodatkowych walorów, w konsekwencji wzrosną ceny i inflacja (podejście cenowe monetarystów) U keynesistów – obniży się stopa procentowa, zostaną pobudzone inwestycje i wzrost zatrudnienia (podejście inwestycyjne keynesistów)

Podstawowe założenia monetaryzmu 4. Istotny jest ogólny poziom cen w gospodarce, na co ma wpływ ilość pieniądza w obiegu, a nie poziom cen relatywny 5. Popyt na pieniądz w długim okresie jest wysoce stabilny i może być obliczony na podstawie ograniczonej liczby zmiennych 6. O podaży pieniądza decyduje zachowanie się trzech czynników: banku centralnego, banków komercyjnych i ludności (łącznie traktowanych jako baza monetarna kraju) 7. Bank centralny określa wielkość emisji i wysokość rezerw bankowych. Banki komercyjne dążą do maksymalizacji zysku poprzez utrzymanie odpowiedniego wolumenu depozytów. Ludność kieruje się głównie preferencją płynności

Podstawy systemu ekonomicznego i ekonomii politycznej Monetaryzm Podstawy systemu ekonomicznego i ekonomii politycznej Nawet niedoskonałe założenia teoretyczne mogą przynieść prawdziwe przewidywania Punkt ciężkości w badaniach ekonomicznych należy przenieść z analizy teoretycznej na bezpośrednią konfrontację teorii z praktyką Ekonomia pozytywna ma tworzyć hipotezy i uogólnienia, pozwalające przewidywać skutki zmian zachodzące w gospodarce. Jedynym sprawdzianem słuszności hipotez jest porównanie teorii z rzeczywistością.

Monetaryzm Kapitalizm konkurencyjny polega na organizacji systemu gospodarczego za pomocą prywatnej przedsiębiorczości, operującej na wolnym rynku, w celu stworzenia układu wolności ekonomicznej, będącej warunkiem niezbędnym wolności politycznej. Najwyższą wartością człowieka jest wolność jednostki rozumiana jako brak przymusu

Monetaryzm Homo economicus u Friedmana jest mniej niż u innych ekonomistów zdeterminowany względami społecznymi, ale równie zaradny, umiejący wartościować i maksymalizować korzyści. Dopuszcza istnienie państwa minimalnego, chroniącego porządek, bezpieczeństwo i prawo, w tym prawo własności Uzasadnione są wydatki państwa na cele obronne, mniej 0 na poprawę koniunktury, zwalczanie ubóstwa czy edukację

Milton Friedman ur. 1912 Laureat Nagrody Nobla w 1976 r. Monetaryzm Milton Friedman ur. 1912 Laureat Nagrody Nobla w 1976 r. Studiował ekonomię i matematykę na uniwersytecie stanowym w New Jersey. Z trudem ukończył studia ekonomiczne Doktoryzował się na Uniwersytecie w Chicago. Od spotkanych tam wykładowców przejął spojrzenie na gospodarkę poprzez pryzmat pieniądza. Karierę naukową rozpoczynał w latach trzydziestych ubiegłego wieku. Pracował w Komitecie Zasobów Narodowych i w Narodowym Biurze Badań Ekonomicznych Zmarł w listopadzie 2006 r.

Ważniejsze dzieła: „Studiach nad ilościową teorią pieniądza” „Kapitalizm i wolność” „Monetarna historia Stanów Zjednoczonych 1867-1960„ „Wolny wybór”

Poglądy Friedmana - polityka monetarna Wskazywał, że rząd nie jest w stanie skutecznie reagować na zmiany w gospodarce ze względu na duże opóźnienie skutków podejmowanych przez niego działań. Bardziej pewnym sposobem zapewnienia zapobiegania nadmiernym zmianom cen i poziomu aktywności gospodarki jest stabilna i przewidywalna polityka monetarna.

Poglądy Friedmana - polityka monetarna Poziom cen zależy od wielkości podaży pieniądza. Wykazał, że wbrew twierdzeniom keynesistów, w długim terminie przyspieszenie wzrostu ilości pieniądza powołuje wzrost cen, nie ma jednak wpływu na rozmiary produkcji. Stąd wyciągnął wniosek, że wstrzykując do gospodarki coraz więcej pieniędzy nie spowoduje się trwałego wzrostu gospodarczego, a jedynie inflację, wraz z jej wszystkimi negatywnymi konsekwencjami.

- polityka monetarna Najlepszą polityką jest utrzymywanie tempa wzrostu podaży pieniądza na tym samym poziomie co realnego produktu narodowego brutto. Wtedy inflacja sama zniknie. Rolą państwa jest zasilanie gospodarki właściwą ilością pieniędzy, odpowiadającą rozmiarom popytu na niego. Gdy bowiem zasoby pieniądza rosną zbyt szybko prowadzi to do inflacji, jeśli zaś zbytnio kurczą się, może spowodować to recesję.

Poglądy Friedmana liberalizm gospodarczy Wolny rynek jest najlepszym gwarantem praw i swobód jednostki. Zwolennik wolnej konkurencji i przeciwnik ingerencji państwa w gospodarcze. Koncepcje liberalne uzasadniał nie tylko z punktu widzenia ekonomicznego, ale również z punktu widzenia wolności osobistej jednostek. Rynek jest najlepszym regulatorem nie tylko życia gospodarczego, ale i społecznego. Z natury dysponuje mechanizmami stabilizacyjnymi, które sprawiają, że po każdym wstrząsie samoczynnie powraca do równowagi.

Liberalizm gospodarczy Ingerencje państwa mogą jedynie szkodzić, zakłócając naturalną grę sił rynkowych. Wolny rynek zapewnia nie tylko sprawność gospodarki, ale wspiera wartości, które leżą u podstaw swobód jednostki: wolność wyboru, podejmowania wyzwań i ryzyka.

Krytyka keynesizmu Gdy Friedman rozpoczynał swoją karierę w latach 30-tych XX w. dominował keynesizm. Popularność Keynesizmu zmalała pod koniec lat 60-tych XX w. w dużym stopniu pod wpływem krytyki Friedmana. Dyskusja między keynesistami a monetarystami rozwinęła się w latach 70-tych i 80-tych na tle walki z inflacją.

Krytyka keynesizmu Keynesiści i monetaryści stawiali sobie podobne cele ekonomiczne, a więc: realizację równomiernego procesu wzrostu przy likwidacji bezrobocie Stabilizację cen Utrzymanie dodatniego bilansu handlowego. Chcieli realizować jej jednak przy pomocy innych metod. Keynes i jego następcy J. Robinson i J. Tobin kładli nacisk na prowadzenie odpowiedniej polityki fiskalnej. U monetarystów najważniejsza jest odpowiednia polityka monetarna,

KRYTYKA KEYNESIZMU W swoich pracach Friedman wskazywał, że rząd nie jest w stanie skutecznie reagować na zmiany w gospodarce ze względu na duże opóźnienie skutków podejmowanych przez niego działań. Wskazywał, że bardziej pewnym sposobem zapewnienia zapobiegania nadmiernym zmianom cen i poziomu aktywności gospodarki jest stabilna i przewidywalna polityka monetarna. Udowadniał, że poziom cen zależy od wielkości podaży pieniądza

Inne poglądy Friedmana Opowiadał się za: upłynnieniem kursu walutowego, ułatwieniem dostępu do wolnych zawodów, wprowadzeniem bonów edukacyjnych. Wiele pomysłów ekonomisty doczekało się realizacji.

Nagroda nobla w 1976 roku za „osiągnięcia na polu analizy konsumpcji, historii pieniądza i za wyjaśnienie złożoności polityki stabilizacji".

Czytaj Friedmana! KAPITALIZM I WOLNOŚĆ Milton Friedman To książka, w której w prosty i przystępny sposób wykazał, iż wolny rynek jest najlepszym gwarantem praw i swobód jednostki. Opowiadał się za tak na ówczesne czasy radykalnymi rozwiązaniami, jak upłynnieniem kursu walutowego, ułatwieniem dostępu do wolnych zawodów i wprowadzeniem bonów edukacyjnych. Młodzi ludzie, którzy się z nią zetknęli zaczęli zmieniać sposób myślenia o ekonomii i w efekcie wiele pomysłów ekonomisty doczekało się realizacji .

Czytaj Friedmana! INTRYGUJĄCY  PIENIĄDZ Z historii systemów monetarnych Milton  Friedman Wydawnictwo Łódzkie, 1994 Pozwala zrozumieć istotę funkcjonowania systemu monetarnego i jego wpływ na poziom życia każdego z nas. Autor począwszy od szkicu z teorii pieniądza, omówieniu zjawiska inflacji pokazuje w aspekcie historycznym dylematy podejmowania decyzji makroekonomicznych (monetarnych).  Przedstawiona jest wzajemna zależność zachodząca między ekonomią  a polityką.

Czytaj Friedmana! WOLNY WYBÓR Milton i Rose Friedman (Wydawnictwo  Aspekt, 2006) Książka o stosunkach społecznych w dzisiejszym państwie. Pokazane zostały w niej mechanizmy sprawowania władzy, cele jakie jej przyświecają i rola jaką odgrywa władza w życiu współczesnego człowieka. Wiele opisanych przykładów odnosi się do Stanów Zjednoczonych. Lektura dla tych, którzy chcą zrozumieć istotę władzy.

Czytaj Friedmana! TYRANIA STATUS QUO Milton i Rose Friedman (Wydawnictwo Panta, 1997) Jak trudno jest skutecznie sprawować władzę. Jak trudno jest zrealizować w całości program wyborczy. Na przeszkodzie stoi zawsze  tyrania status quo, polegająca, na tym że  istniejący układ działa zachowawczo i w związku z tym, jeśli nowa władza nie przeprowadzi szybkich, daleko idących zmian, wkrótce wszystko wróci w swoje dawne koleiny. Prawidłowość tę prześledzili autorzy na przykładach z wielkiej polityki – przede wszystkim karierze Ronalda Reagana, a także Margaret Thatcher i  François Mitteranda. Pokazali momenty zablokowania lub spowolnienia przemian.

STUDIA NAD ILOŚCIOWĄ TEORIA PIENIĄDZA Milton Friedman Udowadniał, że poziom cen zależy od wielkości podaży pieniądza. Wykazał, że wbrew twierdzeniom keynesistów, w długim terminie przyspieszenie wzrostu ilości pieniądza powołuje wzrost cen, nie ma jednak wpływu na rozmiary produkcji. Stąd wyciągnął wniosek, że wstrzykując do gospodarki coraz więcej pieniędzy nie spowoduje się trwałego wzrostu gospodarczego, a jedynie inflację, wraz z jej wszystkimi negatywnymi konsekwencjami

Frank Hyneman Knight (1885-1972) Monetaryzm Frank Hyneman Knight (1885-1972) Związany z szkołą chicagowską w latach 1927-1972 Dzieło jego życia: Ryzyko, niepewność i zysk (1921)

Źródło zysku wg Knighta Uzasadniał pochodzenie zysku od kapitału. Dowodził, że ryzyko może być przedmiotem kalkulacji, a niepewność nie. Dlatego zysk jest wynagrodzeniem za podejmowanie trafnych decyzji w warunkach niepewności.

Źródło zysku wg F. H. Knighta Monetaryzm Źródło zysku wg F. H. Knighta Rozwiązał problem źródła zysku: Neoklasycy uważali, że w warunkach doskonałej konkurencji i równowagi gospodarczej, zysk nadzwyczajny zanika w długim okresie czasu Zysk nie jest też korzyścią z tytułu ponoszonego ryzyka, daje się bowiem skalkulować, tak jak w rachunku prawdopodobieństwa i jest to część wiedzy służącej właściwej alokacji kapitału Knight uznaje, że zysk jest przychodem (dodatnim lub ujemnym) za ponoszenie niepewności tj. sytuacji, która nie pozwala określić dokładnie prawdopodobieństwa przyszłego zdarzenia

Henry Calvert Simons (1899-1946) Monetaryzm Henry Calvert Simons (1899-1946) Radykalny konserwatysta Zwolennik leseferyzmu Najważniejsze dzieło: Polityka gospodarcza wolnego społeczeństwa (1948)

Monetaryzm Poglądy H. C. Simonsa Państwo ma jedynie stworzyć prawne ramy dla dobrego funkcjonowania gospodarki rynkowej, powinno umiarkowanie sterować finansami (monetaryzm), zwalczać powstawanie monopoli, ograniczać działalność związków zawodowych Proponował podwyższyć rezerwy bankowe do poziomu pełnego pokrycia udzielanych pożyczek, co miało ograniczyć podaż pieniądza i zahamować inflację Zgłosił postulat jednolitego podatku dochodowego od osób fizycznych (w wys. 20%)

George Joseph Stigler (1911-1991) Monetaryzm George Joseph Stigler (1911-1991) Profesor University of Chicago (1958-1981) Laureat Nagrody Nobla (1982) za badania nad strukturami przemysłowymi, funkcjonowaniem rynku oraz przyczynami i skutkami ingerencji państwa Autor Ekonomiki informacji (1961)

Monetaryzm Poglądy G. J. Stiglera Informacja jest standardowym towarem, na który istnieje popyt, a podaż powstaje w wyspecjalizowanych ośrodkach. „Niepewność” jest stopniem „niedoinformowania” Ingerencja rządu w gospodarkę (teoria regulacji) została oceniona negatywnie

Herbert Alexander Simon ur. 1916 Monetaryzm Herbert Alexander Simon ur. 1916 Laureat Nagrody Nobla w 1978 r. za badania procesu podejmowania decyzji w ramach organizacji ekonomicznych Socjolog, psycholog, informatyk, teoretyk zarządzania

Teoria wyboru H. A. Simona Monetaryzm Teoria wyboru H. A. Simona Człowiek postępuje racjonalnie, jednak nie może podejmować decyzji optymalnych, bo nie jest w stanie poznać wszystkich alternatywnych zachowań istotnych dla podjęcia decyzji, rozpatrzyć ich skutków i dokonać wyboru. Stąd podejmuje decyzje o ograniczonej racjonalności, suboptymalne, spełniające warunek dostateczności wybory.

Gary Stanley Becker ur. 1930 Laureat Nagrody Nobla w 1992 r. Monetaryzm Gary Stanley Becker ur. 1930 Laureat Nagrody Nobla w 1992 r. Autor dzieła Kapitał ludzki (1964)

Teoria kapitału ludzkiego G. S. Beckera Monetaryzm Teoria kapitału ludzkiego G. S. Beckera O wysokości dochody w społeczeństwie rynkowym decydują umiejętności i poziom wiedzy Państwo powinno wspierać edukację, w tym też kwalifikacje bezrobotnych Homo ecnomicus może być racjonalnie działającym kryminalistą, który bilansuje korzyści i straty z działalności przestępczej Czas wolny, to inna forma produkcji domowej. W warunkach konkurencji doskonałej jednostka pracuje w domu tak długo, jak długo produkt jej pracy domowej będzie wyższy od płacy realnej