Życie publiczne Art. 63 Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa.

Czym jest życie publiczne? Jest to sieć relacji zachodzących między jednostkami a przedstawicielami struktur państwowych i samorządowych. Angażuje dużą część społeczeństwa. Obywatele uczestniczą w życiu publicznym nie tylko jako indywidualne podmioty, lecz także jako członkowie sformalizowanych grup, np. organizacji czy stowarzyszeń.

Strefa życia publicznego jest jawna; obejmuje: politykę gospodarkę kulturę

Mass media Odgrywają dużą rolę we właściwym rozwoju życia publicznego. Należą do nich telewizja, radio, prasa oraz internet. Prawidłowo działający system demokratyczny zapewnia jednostce nieograniczony udział w życiu publicznym i stwarza obszar dla różnych form aktywności obywatelskiej.

Inicjatywa obywatelska Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje grupie co najmniej 100 tys. obywateli mających czynne prawo wyborcze do sejmu. Polacy nie mogą jednak podejmować takich inicjatyw w zakresie: finansów państwa(dotyczy to ustawy budżetowej i ustawy o długu publicznym) zmian w ustawie zasadniczej(są możliwe do wprowadzenia przez obywateli tylko poprzez referendum)

Propozycja ustawy zgłoszona na zasadzie inicjatywy obywatelskiej przechodzi taką samą drogę jak projekt przedstawiony przez inne uprawnione do tego podmioty(posłów, senatorów, prezydenta, Radę Ministrów). W związku z tym musi spełniać ściśle określone warunki, np. przedstawiać stan rzeczy w dziedzinie, która ma zostać unormowana, a także precyzować cel wydania oraz przewidywane skutki społeczne, gospodarcze i prawne nowych uregulowań.

Obywatelski projekt ustawy 1. Aby podjąć inicjatywę obywatelską, należy powołać komitet inicjatywy ustawodawczej, liczący co najmniej 15 obywateli. Zawiadamia on o swoim istnieniu marszałka sejmu, przygotowuje projekt ustawy, propaguje go w społeczeństwie i organizuje zbieranie podpisów.

2. Jeśli wszystkie wymogi formalne zostały spełnione, marszałek wydaje postanowienie o przyjęciu zawiadomienia. Wówczas komitet nagłaśnia swoją działalność w ogólnopolskiej prasie. Wskazuje także miejsce, w którym obywatele mogą zapoznać się z projektem. 3. Następnie komitet rozpoczyna kampanię promocyjną i zbieranie podpisów, których musi być 100 tys. w ciągu 3 miesięcy od daty wydania postanowienia o przyjęciu zawiadomienia. Jeżeli ten wymóg zostanie spełniony, pełnomocnik komitetu przekazuje projekt i listę podpisów marszałkowi sejmu.

4. Gdy projekt i podpisy zostaną zatwierdzone przez marszałka, kieruje on propozycje ustawy do pierwszego czytania w sejmie. Zazwyczaj komitet inicjatywy ustawodawczej zostaje rozwiązany po upływie trzech miesięcy od zakończenia postępowania ustawodawczego.

Każdy obywatel może zwrócić się w formie pisemnej – indywidualnie lub zbiorowo – do odpowiednich organów władzy, urzędów czy organizacji społecznych. Pisma takie są nazywane petycjami, wnioskami lub skargami. Petycja to najczęściej zbiorowe zwrócenie się obywateli z jakąś prośbą, dotyczącą np. usprawnienia działania komunikacji miejskiej. Wnioski i skargi mają z reguły formę indywidualną. W wypadku władzy samorządowej można je kierować do: jednostek samorządu terytorialnego organów samorządowych jednostek organizacyjnych Prawo składania petycji przysługuje zarówno obywatelom, jak i cudzoziemcom. W Polsce nie ma ścisłych regulacji dotyczących formy tych dokumentów.

Czasami obywatel kieruje petycję do niewłaściwej instytucji Czasami obywatel kieruje petycję do niewłaściwej instytucji. Organ ten ma wówczas obowiązek przekazać pismo w ciągu siedmiu dni do odpowiedniego adresata. Nakaz ten wprowadzono po to, aby rozpatrywanie skargi lub wniosku nie trwało dłużej niż miesiąc. Petycje przyjmuje też Parlament Europejski. Prawo wystosowania takiego pisma przysługuje każdemu obywatelowi Unii Europejskiej. Dokument może zawierać wniosek, skargę lub komentarz dotyczący stosowania prawa wspólnotowego albo wzywać adresata do zajęcia stanowiska w danej sprawie.

Cechy pism kierowanych do władz Przedmiot pisma Elementy pisma Petycje i wnioski realizacja potrzeb ludności usprawnienie pracy i zapobieganie nadużyciom umocnienie praworządności Skargi - długotrwałe załatwianie sprawy naruszenie interesów skarżącego zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez dany organ naruszenie praworządności - data i miejsce wskazanie autora petycji dane adresata (nazwa, dokładny adres) nagłówek pisma powitalny zwrot grzecznościowy zasygnalizowanie, czego dotyczy petycja opisanie aktualnego stanu rzeczy wskazanie podstawy prawnej propozycja działań uzasadnienie postulatu pożegnalna forma grzecznościowa podpis autora pisma

Komitet społeczny „Szybka kolejka na Puławskiej” Szanowna Pani Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy Petycja Zwracamy się z prośbą o wsparcie inicjatywy społecznej mieszkańców Zielonego Ursynowa dotyczącej budowy linii tramwaju jednotorowego na ul. Puławskiej. Uzasadnienie: Pozytywne rozpatrzenie projektu szybkiej kolejki umożliwi eliminację utrudnień komunikacyjnych na ul. Puławskiej. Jest to poważny problem, do tej pory nierozwiązany ze względu na brak możliwości poszerzenia jezdni. Sytuację dodatkowo komplikuje niemożność poprowadzenia nitki metra na obszarze południowych dzielnic miasta. Proponujemy innowacyjne, alternatywne i najtańsze rozwiązanie, czyli zbudowanie na środkowym pasie ulicy (3,5 m szerokości) jednotorowej linii tramwajowej o ruchu wahadłowym na odcinku Piaseczno – Wyścigi. W załączniku podpisy mieszkańców. Przewodniczący Komitetu Jan Kowalski

Manifestacje, demonstracje i pikiety Każdy obywatel ma prawo do swobodnego głoszenia opinii na tematy związane zarówno z funkcjonowaniem państwa, jak i relacjami między jego mieszkańcami. Można czynić to jednostkowo lub zbiorowo. Do indywidualnych sposobów wyrażania poglądów zalicza się m.in. składanie wniosków i skarg. Zbiorowe działania mające na celu artykułowanie przekonań oraz przekazywanie informacji noszą nazwę zgromadzeń. Umożliwiają one obywatelom wywieranie wpływu na bieżącą politykę, krytykowanie władz oraz wyrażanie sprzeciwu wobec patologii społecznych.

cd… O zgromadzeniu można mówić wówczas, gdy na otwartej przestrzeni zbierze się co najmniej 15 osób. Najczęściej organizowane są manifestacje, demonstracje, marsze protestacyjne i pikiety. Aktywność tego rodzaju może zainicjować jedynie osoba pełnoletnia lub podmiot zbiorowy np. organizacja pozarządowa. O zamiarze zorganizowania zgromadzenia należy zawiadomić odpowiedni organ gminny-wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Władze mogą nie wyrazić zgody tylko wtedy, gdy cel zgromadzenia jest sprzeczny z prawem lub może zagrozić życiu lub zdrowiu obywateli. W razie potrzeby zapewniona jest ochrona policyjna. Jeśli zgromadzenie nie uzyska zgody a będzie zwołane, jego organizator podlega karze do dwóch tygodni aresztu, ograniczenia wolności do dwóch miesięcy lub grzywny.

Strajk Stanowią jedną z form prowadzenia sporu zbiorowego pracowników z pracodawcą. Zatrudnieni usiłują w ten sposób uzyskać lepsze warunki pracy i płacy oraz wyższe świadczenia socjalne, wyegzekwować poszanowanie swoich praw i wolności. Strajk polega na zbiorowym powstrzymaniu się pracowników od wykonywania pracy. Zorganizowanie go musi zostać poprzedzone negocjacjami z pracodawcą. Jeśli nie zgadza się on na realizację zgłoszonych żądań, należy spróbować osiągnąć porozumienie za pośrednictwem bezstronnego mediatora.

cd.. Jeżeli mediacja nie przynosi skutku, związek zawodowy firmy ma prawo zorganizować jednorazowy strajk ostrzegawczy, trwający maksymalnie dwie godziny. Następnie inicjuje się przygotowania do strajku zakładowego. Może się on odbyć, gdy taką wolę wyrazi większość spośród uczestników specjalnego głosowania, w którym musi wziąć udział ponad połowa zatrudnionych.

Informacje dotyczące strajku Zamiar rozpoczęcia strajku należy ogłosić co najmniej pięć dni wcześniej. Czasami sytuacja w zakładzie pracy jest tak trudna, że pracownicy nie przestrzegają wymogu. Wówczas nic nie chroni protestujących przed możliwością utraty pracy czy pozwaniem do sądu o odszkodowanie. Takiego strajku nie mogą też poprzeć związki zawodowe, ponieważ groziłoby im to konsekwencjami prawnymi.

Inne formy strajków Forma Opis Strajk włoski Pracownicy wykonują swoje obowiązki, ale bardzo wolno i dokładnie, co powoduje znaczne straty zakładu pracy. Strajk okupacyjny Pracownicy przerywają pracę i pozostają na terenie zakładu. Strajk głodowy Pracownicy powstrzymują się od jedzenia do czasu, aż pracodawca zdecyduje się spełnić ich oczekiwania. Strajk grupowy Obejmuje pracowników więcej niż jednego zakładu pracy. Strajk generalny Obejmuje pracowników kilku branż i wielu różnych zakładów pracy.

Czy wiesz, że … Formą bezpośredniego uczestnictwa obywateli w życiu kraju jest również wysłuchanie publiczne, odbywające się podczas obrad komisji sejmowych. Umożliwia ono zabranie głosu ludziom, którzy obawiają się pogorszenia swojej sytuacji w wyniku proponowanych zmian w prawie lub dążą do podniesienia poziomu debaty publicznej.

Czy wiesz, że … Jednym z przejawów życia publicznego jest udział obywateli w sondażach. Ich wyniki mogą mieć wpływ nie tylko na opinię publiczną, lecz także na rządzących. Bardzo często stają się ważniejsze od założeń programowych, z którymi politycy startują w wyborach. Mówi się wówczas o tzw. demokracji sondażowej.

Prezentacje przygotowała Dominika Szramiak 1 D Źródła: Arkadiusz Janicki; „W centrum uwagi”, wyd. Nowa Era, Warszawa 2011 Internet (www.wikipedia.org KONIEC Prezentacje przygotowała Dominika Szramiak 1 D