Fizjologia i zachowanie Podstawy naukowe dla właściwego postępowania z owcami podczas transportu Fizjologia i zachowanie Na podstawie materiałów ze szkolenia w Teramo, Włochy w dniach 26-30 stycznia 2009r.

Naukowe podstawy do oceny dobrostanu zwierząt

Co to jest dobrostan? Dobrostan = stan, w którym organizm potrafi uporać się z trudnościami występującymi w jego środowisku życia (Broom 1986) Czynniki warunkujące: Brak negatywnych stanów emocjonalnych, takich jak strach i ból Brak zaburzeń funkcjonowania organizmu Możliwość typowego dla gatunku zachowania się (według Duncana i Frasera, 1997)

Interakcje ze środowiskiem Jak dobrze zwierzę radzi sobie ze środowiskiem? ŚRODOWSKO ZWIERZĘ Ile wysiłku to wymaga? Reakcja organizmu na zmianę czynników zewnętrznych

Mechanizm reakcji na zmianę czynników zewnętrznych

Dobrostan owiec

Ból Owce są czułe na ból w takim samym stopniu, jak pozostałe gatunki zwierząt hodowlanych - brak oznak bólu u zwierzęcia nie oznacza, że zwierzę nie cierpi Nie wolno łapać ani podnosić owiec za wełnę

Transport Zwierzęta niezdatne do transportu: Owce ciężarne (ostatnie 10% okresu ciąży) Owce, które urodziły w okresie ostatnich 48 godzin Bardzo młode zwierzęta (FVE, 2001)

Transport Zwierzęta wymagające stosowania szczególnych środków ostrożności podczas transportu Zwierzęta z silną kulawizną Zwierzęta z poważnymi ranami lub zaburzeniami Zwierzęta z zaburzeniami koordynacji (FVE, 2001)

Strach Owce są zwierzętami roślinożernymi („typ ofiary”) – reagują strachem na ludzi i inne bodźce zewnętrzne System chowu w sposób znaczący wpływa na strach u zwierząt Ostrożne obchodzenie się ze zwierzętami jest w przypadku owiec szczególnie istotne

Strach

Stres Przyczyny stresu: Łączenie stad lub oddzielenie zwierzęcia od reszty grupy Warunki termiczne Pozbawienie pokarmu i wody – okres transportu

Łączenie stad W przypadku mieszania stad owce są mniej agresywne niż świnie, chociaż płeć i wiek mają istotny wpływ na zachowanie Oddzielenie od reszty stada może mieć negatywny wpływ na zwierzę – „izolacja społeczna”

Warunki termiczne Temperatura minimalna (OC) Zakres temperatur wewnątrz pojazdu podczas transportu Temperatura minimalna (OC) Temperatura maksymalna (OC) (wilg. wzg. < 80%) (wilg. wzg. > 80%) Z wełną 28 25 Bez wełny 10 32 29

Wentylacja podczas transportu Raport z trzeciego zebrania Grupy Roboczej OIE d/s dobrostanu zwierząt Paryż, 7-9 grudnia 2004 „Wentylacja podczas załadunku i transportu powinna gwarantować stałą wymianę powietrza, pozbycie się nadmiernego ciepła, wilgoci i szkodliwych gazów (jak amoniak oraz tlenek węgla) oraz zapobiegać gromadzeniu się amoniaku i dwutlenku węgla. W warunkach podwyższonej lub wysokiej temperatury, wentylacja powinna zapewniać odpowiednie chłodzenie konwekcyjne każdego zwierzęcia. W niektórych przypadkach właściwą wentylację można osiągnąć poprzez zwiększenie przestrzeni dla zwierząt.”

Problemy związane z długotrwałym transportem zwierząt Niechęć zwierząt do picia/jedzenia w pojeździe (zdarzają się sytuacje, że zwierzęta jedzą, lecz nie piją) Rywalizacja między zwierzętami o paszę lub wodę Trudność w przewidzeniu szacunkowego czasu trwania transportu

Zachowanie podczas transportu Prawidłowe: Pozycja leżąca Pozycja stojąca

Wielkość powierzchni ładownej Minimalna przestrzeń przeznaczona dla jednego zwierzęcia zależy od: Masy ciała Obecności/braku wełny Obecności/braku rogów Zachowania zwierząt Konieczności zapewnienia odpowiedniej wentylacji w warunkach podwyższonej temperatury

Wielkość powierzchni ładownej Minimalna przestrzeń przeznaczona na jedno zwierzę (podróż < 4 godzin): Nie ma konieczności zapewnienia możliwości jednoczesnego leżenia wszystkim zwierzętom P=0.021 M0.67 40 kg 0,24 m2 30 kg 0,21 m2 20 kg 0,16 m2

Wielkość powierzchni ładownej Minimalna przestrzeń przeznaczona na jedno zwierzę (podróż > 4 godzin): Konieczności zapewnienia możliwości jednoczesnego leżenia wszystkim zwierzętom P=0.026 M0.67 40 kg 0,31 m2 30 kg 0,25 m2 20 kg 0,19 m2

Wielkość powierzchni ładownej Minimalna przestrzeń przeznaczona na jedno zwierzę (podróż > 12 godzin): Konieczności karmienia i pojenia zwierząt w pojeździe P=0.037 M0.67 40 kg 0,43 m2 30 kg 0,36 m2 20 kg 0,27 m2

Wielkość powierzchni ładownej Masa ciała < 4 godz. 4-12 godzin >12 godz. 40 kg 0,24 m2 0,31 m2 0,43 m2 30 kg 0,21 m2 0,25 m2 0,36 m2 20 kg 0,16 m2 0,19 m2 0,27 m2

Reakcja na warunki drogowe Wskaźnik aktywności zwierząt w trakcie jazdy: Nawierzchnia równa - 0,25 ± 0,03 Nawierzchnia nierówna - 0,55 ± 0,03

Podsumowanie

Podsumowanie Duże znaczenie w przypadku transportu owiec ma załadunek zwierząt Ważna jest również odpowiednia opieka nad zwierzętami oraz kontrola ich stanu podczas transportu Sposób prowadzenia pojazdu i warunki na drodze wywierają znaczący wpływ na zachowanie zwierząt Przy określaniu przestrzeni przeznaczonej na jedno zwierzę należy uwzględnić kilka parametrów, w tym czas trwania podróży

Dziękuję za uwagę Opracowane na podstawie materiałów z prezentacji autorstwa Xaviera Manteca Vilanova, Universitat Autònoma de Barcelona