Ocena krytycznych punktów kontroli podczas podróży, załadunku i rozładunku. Warszawa, 27 – 28 kwietnia 2009

Transport (gatunków/wiek, itp Transport (gatunków/wiek, itp.) z (miejsca pochodzenia) do (miejsca przeznaczenia) oraz pora roku, typ drogi, itp.   Punkty krytyczne Metodologia oceny ryzyka

1. Rozpoznanie zagrożenia 2. Określenie zagrożenia 3. Ocena narażenia

Zagrożeniem jest każdy czynnik środowiskowy, który może negatywnie oddziaływać na dobrostan zwierząt Negatywny wpływ na dobrostan zachodzi, gdy zostaje naruszona jakaś istotna zasada rządząca dobrostanem zwierząt i/lub w czasie transportu

Van Reenen K et al. 2008, Hazard identification and characterization of welfare aspects during transport of farm animals. Lelystad: Animal Sciences Group  Niewłaściwa wentylacja/jakość powietrza Niewielka dostępność powierzchni/ przestrzeń na zwierzę Mieszanie się zwierząt Okres transportu Niewłaściwa konstrukcja pojazdu Śliskie podłoga Surowe obchodzenie się ze zwierzętami Niewłaściwe prowadzenie pojazdu

Wpływ zagrożenia na poszczególne zwierzęta  W przypadku konfrontacji indywidualnego zwierzęcia z zagrożeniem, jak poważne będą skutki w odniesieniu do jego dobrostanu (pod względem zachowania, zdrowia, itp.)?

Oznaczenia wpływu skutków zagrożenia Oznaczenie Definicja Objaśnienie 1 Niewielka szkodliwość skutków Bez problemów, skutki można pominąć 2 Szkodliwość skutków Problem nie jest poważny/długotrwały 3 Umiarkowana szkodliwość skutków Zwierzęta doznają dolegliwości, problemów ze zdrowiem oraz bólu, jednak nie w sposób znaczny lub długotrwały 4 Poważna szkodliwość skutków Powoduje problemy (dolegliwości, problemy zdrowotne, ból) -intensywne/długotrwałe 5 Bardzo poważna szkodliwość skutków Powoduje śmierć

Prawdopodobieństwo zagrożenia (%) w populacji Ile ze wszystkich transportowanych zwierząt jest rzeczywiście narażone na zagrożenie?

Kategorie oznaczeń stosowane do oceny narażenia Oznaczenie Definicja Prawdopodobieństwo 1 Bardzo rzadko 1 - 20% zwierząt 2 Rzadko 21 – 40 % zwierząt 3 Niezbyt często 41 – 60 % zwierząt 4 Często 61 – 80 % zwierząt 5 Bardzo często 81 – 100 % zwierząt

1. Rozpoznać punkty krytyczne i zagrożenia 2. Ocenić zagrożenie (wpływ/narażenie)

Zagrożeniem jest każdy czynnik środowiskowy, który może negatywnie oddziaływać na dobrostan zwierząt Negatywny wpływ na dobrostan zachodzi, gdy zostaje naruszona jakaś istotna zasada rządząca dobrostanem zwierząt i/lub w czasie transportu

1. Strach 2. Ból 3. Stres 4. Wyrażenie zachowania

dobrostan zwierząt stanowi istotne zagadnienie dla europejskiego społeczeństwa Szósty program ramowy Unii Europejskiej

Brak przedłużonego głodu Brak przedłużonego pragnienia Zasady Kryteria Dobre karmienie Brak przedłużonego głodu Brak przedłużonego pragnienia Dobre środowisko Komfort odpoczynku Komfort termiczny Swobodne poruszanie się Dobre zdrowie Brak urazów Brak chorób Brak bólu powodowanego procedurami zarządzania Odpowiednie zachowanie Ekspresja zachowań społecznych Ekspresja innych zachowań Poprawna relacja człowiek – zwierzę Brak uogólnionego lęku Na podstawie Jakości Dobrostanu® zasady, Botreau et al. 2007

- wysoka temperatura i suche powietrze Dobre karmienie Odwodnienie: - długi transport - wysoka temperatura i suche powietrze - znaczny przepływ powietrza przez poruszający się pojazd

Dobre karmienie Przedłużony okres pozbawienia pokarmu powoduje głód i agresywność W przypadku wydłużenia: słabość, letarg i wrażliwość na zimno - Świnie rozpoczynają mobilizację tłuszczu po około 16 godzinach głodzenia   Zaprzestanie karmienia 16-24h

Odpowiednie warunki utrzymania Wygodne warunki odpoczynku/łatwość poruszania się - wysoka obsada na jednostkę powierzchni - niewłaściwa technika prowadzenia pojazdu - niekorzystne warunki drogowe - wibracje, ruch pojazdu, hałas - okres transportu  Jeżeli powierzchnia zagrody w gospodarstwie, w której przebywają zwierzęta jest ograniczona: - nie należy przetrzymywać zwierząt w pojazdach w gospodarstwie (miejscu przeznaczenia) - dokładny harmonogram przyjazdów pojazdów.

Odpowiednie warunki utrzymania Komfort termiczny - świnie i drób mają trudności z utratą ciepła - sposób leżenia jest istotną wskazówką w procesie termoregulacji Zbyt zimno: pozycja leżąca na mostku, skupianie się zwierząt w jednym miejscu, drżenie z zimna. Zbyt ciepło: boczna pozycja leżąca, znaczna separacja, sapanie.

Dobre zdrowie Brak urazów i schorzeń 1. Zwierzęta niezdatne do transportu 2. Stres i immunosupresja 3. Zwiększony kontakt z patogenami

Zwierzęta niezdatne do transportu Zwierzęta w ciąży (ostanie 10% okresu ciąży) Zwierzęta, które urodziły w okresie ostatnich 48 godzin Bardzo młode zwierzęta

Zwierzęta wymagające stosowania środków ostrożności podczas transportu Zwierzęta z kulawizną Zwierzęta z poważnymi ranami lub zaburzeniami Zwierzęta z problemami koordynacji

Dobre zdrowie - Zwierzęta mogą zachorować lub zostać ranne podczas transportu - Po przyjeździe i w zagrodzie zwierzęta powinny zostać poddane badaniu - Jeżeli rana lub schorzenie związane jest z silnym bólem oraz nie ma możliwości jego złagodzenia: Należy natychmiast zabić zwierze w sposób humanitarny

Przy przemieszczaniu zwierząt do miejsca ogłuszenia. Dobre zdrowie Przy przemieszczaniu zwierząt do miejsca ogłuszenia. Prędkość linii ubojowej Niska jakość urządzeń → zwiększone użycie narzędzi do popędzania Skutkują bólem zwierząt

- mieszanie nieznanych zwierząt - dostęp do ograniczonych zasobów   Odpowiednie zachowanie Agresja: - mieszanie nieznanych zwierząt - dostęp do ograniczonych zasobów - objawia się w powstawaniu ran, bólu i stresu

W jaki sposób można zmniejszyć agresję W jaki sposób można zmniejszyć agresję? - nie mieszać grup zwierząt - zmniejszyć obsadę na jednostkę powierzchni - zraszanie wodą - materiały wzbogacające

  Odpowiednie zachowanie Wspinanie się

Odpowiednie zachowanie Strach: - niechęć do przemieszczania się - zawracanie - wydobywanie wysokich dźwięków Wynikają z: - niskiej jakości urządzeń - niewłaściwego postępowania hodowców

- niewłaściwego podłoża i ramp - ślizganie się i upadanie wywołuje strach i ból oraz potęguje stres - Rampy: Bydło mięsne i świnie (8 - 10º) Owce i bydło dorosłe (20º) - Charakterystyka podłoża - Zwierzęta przemieszczać w tempie odpowiadającym normalnej prędkości ich poruszania się

Odpowiednie zachowanie Rampy i korytarze: - brak ciągłości struktury i barwy podłoża - przepływ powietrza - ściany - światło - miejsca zacienione - poziom hałasu

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!