Fizjologia i zachowanie świń Podstawy naukowe dla właściwego postępowania ze świniami podczas transportu Fizjologia i zachowanie świń Na podstawie materiałów ze szkolenia w Teramo, Włochy w dniach 26-30 stycznia 2009r.

Wstęp PRZEWÓZ ZAŁADUNEK ROZŁADUNEK PRZEMIESZCZENIE Czynniki wpływające negatywnie na dobrostan zwierząt w transporcie:

Wymagania dotyczące dobrostanu w transporcie Kategoria Opis Karmienie Brak długotrwałego odczucia głodu Brak długotrwałego odczucia pragnienia Środowisko Odpowiednie warunki utrzymania podczas transportu Komfort termiczny Możliwość swobodnego i bezpiecznego poruszania się Zdrowie Brak zranień i innych urazów mechanicznych Brak chorób Brak bólu spowodowanego czynnościami technicznymi związanymi z transportem Zachowanie Możliwość ekspresji zachowań społecznych Możliwość ekspresji innych zachowań Poprawna relacja człowiek – zwierzę Brak lęku

Karmienie przed podróżą Możliwość choroby lokomocyjnej i wymiotów, gdy: - zwierzęta są karmione niedługo przed podróżą - zawieszenie pojazdu nie jest odpowiednie Nie karmienie zwierząt przed transportem zapobiega wymiotom świń w jego trakcie i zmniejsza ryzyko rozwinięcia się hipertemii, ALE: Wydłużony okres pozbawienia pokarmu powoduje głód i wzrost agresywności lub, w przypadku długotrwałego głodzenia: osłabienie, otępienie i wzrost wrażliwości na zimno Warunki fizjologiczne: - 52 – 70% treści pokarmowej jest usuwane z żołądka w ciągu 4 godz. - Świnie zaczynają mobilizację rezerwy tłuszczowej po około 16 godzinach głodówki Układ pokarmowy świń

Odpowiednie warunki transportu • W przypadku, gdy transport przebiega bez zakłóceń, świnie znajdują się w pozycji leżącej. • W przypadku, gdy transport przebiega z zakłóceniami, świnie pozostają w pozycji stojącej. Zwierzęta powinny mieć wystarczająco dużo miejsca, by móc wstać, położyć się i obrócić. Minimalna powierzchnia zależy od wagi: m2/zwierzę = 0,0192 W 0,67 (0,42m2 na 100 kg) W przypadku pojenia i karmienia w pojeździe: m2/zwierzę = 0,0274 W 0,67 (0,60m2 na 100 kg)

Odpowiednie warunki transportu c.d. Reakcja na warunki termiczne: Zbyt zimno: pozycja leżąca na mostku, skupianie się w grupy, drżenie. Zbyt ciepło: pozycja leżąca boczna, odsuwanie się od siebie, ziajanie.

Warunki termiczne Fizjologia: • Świnie się nie pocą Zachowanie związane z potrzebą ochłodzenia: tarzanie się, ziajanie i pokładanie zwierząt.

Możliwość swobodnego i bezpiecznego przemieszczania się Bardzo ważne przy załadunku i wyładunku zwierząt. Charakterystyka gatunku: świnie są zwierzętami wykazującymi mniejszą aktywność i zwinność niż inne gatunki duży stosunek masy ciała do wielkości serca Liczba uderzeń serca na minutę podczas transportu zwierząt

Załadunek i wyładunek zwierząt Niewłaściwe warunki w miejscu wyładunku i załadunku mogą doprowadzić do urazów oraz zwiększyć poziom stresu u zwierząt. Parametry dotyczące załadunku: Rampy: 8-10° (<20) Odległości pomiędzy ogranicznikami < 15 cm

Transport zwierząt, a choroby zakaźne Transport → zwiększona intensywność i częstotliwość kontaktów pomiędzy zwierzętami. Stres związany z transportem przyczynia się do obniżenia odporności zwierząt.

Transport zwierząt, a salmonelloza Efekt przegłodzenia przed transportem: Wzrost pH w jelicie ślepym – warunki korzystne dla rozwoju Salmonella spp. Efekt stresu: Zwiększone wydalanie bakterii do środowiska

Zespół hipertermii złośliwej Czynniki sprzyjające wystąpieniu zespołu hipertermii złośliwej

Zespół hipertermii złośliwej Schemat ilustrujący powstawanie skurczy mięśniowych w mięśniach szkieletowych

Zespół hipertermii złośliwej Zaburzenia na poziomie komórkowym prowadzące do hipertermii złośliwej

Urazy podczas transportu Obrażenia skórne - nawet na 46% tusz zwierząt z jednego transportu: ślady walki między osobnikami nieprawidłowa konstrukcja środka transportu niewłaściwe obchodzenie się ze zwierzętami

Bolesne zabiegi związane z obsługą techniczną transportu Wpływ zastosowania elektrycznych poganiaczy na pracę serca u świń

Prawidłowe zachowanie Charakterystyka gatunku: • Gatunek zamieszkujący las • Oportunistyczny wszystkożerca • Padlinożerca • Gatunek ofiary (z pewnością nie drapieżnik) • Wokalizacja Zachowanie w społeczeństwie: Hierarchia Obrona przed drapieżnikiem Dostęp do pożywienia

Agresja zwierząt w transporcie Przyczyny agresji: Mieszanie zwierząt z różnych stad Ograniczony dostęp do pożywienia i wody Efekt urazów, bólu Efekt stresu Jak zmniejszyć poziom agresji? Transport zwierząt bez łączenia stad Mieszanie podczas załadunku, a nie w zagrodach Ograniczenie zagęszczenia zwierząt w transporcie

Prawidłowe zachowanie – charakterystyka narządów zmysłu Wzrok Widzenie w kolorach Widzenie obrazu wyraźnie skontrastowanego Widzenie na krótki dystans Widzenie obuoczne o wąskim zakresie (50°) Widzenie panoramiczne o szerokim kącie (330°) Węch Bardziej czuły niż u ludzi Potrafią wyczuć feromony strachu Słuch Bardzo wrażliwe na dźwięki o wysokiej częstotliwości (7 000 – 8 000 Hz) Bardzo stresujące są dla nich dźwięki przerywane

Strach Przyczyny strachu: Czynniki zwiększające poziom strachu: To, co nieznane; wszystko, co nowe Skojarzenia z doświadczeniami z przeszłości Czynniki zwiększające poziom strachu: Niewłaściwie zaprojektowane pomieszczenia i urządzenia do obsługi zwierząt Niewłaściwa obsługa zwierząt

Warunki utrzymania, a strachliwość Warunki utrzymania, a reakcja zwierzęcia na bodźce stresowe

Najczęściej spotykane błędy dotyczą: Strach, a niewłaściwie zaprojektowane pomieszczenia i urządzenia do obsługi zwierząt Najczęściej spotykane błędy dotyczą: Nieciągłości w strukturze i kolorze podłogi Możliwości powstawania przeciągów Ścian Światła i cieni w pomieszczeniu Kanalizacji Poziomu hałasu

Zachowania świń związane z przepędzaniem Charakterystyka gatunku: Tendencja do poruszania się w stronę światła Podążanie za innymi świniami – tendencja do utrzymania kontaktu wzrokowego i fizycznego z innymi osobnikami z grupy Odpowiednie traktowane podczas przepędzania znacznie zmniejsza reakcję stresową świń Stres zmniejszają: Przemieszczanie w grupach Tempo przepędzania dostosowane do naturalnej prędkości poruszania się

Przepędzanie świń Reakcja na złe warunki dotyczące drogi przepędzania: Niechęć do przemieszczania się, zatrzymywanie się Zawracanie Wokalizacja

Przepędzanie świń Prawidłowo zaprojektowana droga przepędzania: Zagrody: wąskie i długie z wejściem i wyjściem położonymi po przeciwległych stronach Korytarze: szerokie, proste z dużymi kątami, dobrze oświetlone, z możliwie niewielką ilością zakrętów Bramy i ściany zagród: solidnej konstrukcji

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Opracowano na podstawie materiałów z prezentacji autorstwa Antonio Velarde, IRTA