Uwarunkowania struktury organizacyjnej dr hab. Jerzy Supernat Instytut Nauk Administracyjnych Uniwersytet Wrocławski

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Uwarunkowania podstawowe kontekst (sytuacja, w jakiej znajduje się organizacja) projekt (decyzje dotyczące struktury organizacji)

Uwarunkowania kontekstowe wewnętrzne wielkość organizacji technologia Uwarunkowania struktury organizacyjnej Uwarunkowania kontekstowe wewnętrzne wielkość organizacji technologia kultura organizacyjna zewnętrzne otoczenie kultura narodowa dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Uwarunkowania projektowe strategiczny wybór (samodzielne projektowanie struktury przez organizację) izomorfizm instytucjonalny (korzystanie z roz-wiązań już istniejących) dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Wielkość organizacji liczba członków organizacji fizyczna pojemność organizacji wejścia lub wyjścia organizacji zasoby finansowe dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Technologia Technologia obejmuje oddziaływanie na obiekt i/lub zmienianie go z jedne-go stanu w drugi. Obiektem może być istota żywa, symbol lub obiekt nieożywiony. dr hab. Jerzy Supernat

technologia jednostkowa technologia partii (małych i dużych) Uwarunkowania struktury organizacyjnej Typologia technologii (oparta głównie na badaniach Joan Woodward, 1916-1971): technologia projektu technologia jednostkowa technologia partii (małych i dużych) technologia (wielko)seryjna technologia produkcji ciągłej J. Woodward, Industrial Organization: Theory and Practice, Oxford University Press 1965: Many of the variations found in the organizational structure of the firms studied did (…) appear to be closely linked with differences in manufacturing techniques. Different technologies imposed different kinds of demands on individuals and organizations, and these demands had to be met through an appropriate structure. dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Kultura organizacyjna Chester I. Barnard: Do podstawowych funkcji (naczelnego) kierowni-ka należy ustalenie systemu wartości dla całej or-ganizacji (to set the tone for the entire organi-zation). dr hab. Jerzy Supernat

Kontekstowe uwarunkowania struktury organizacyjnej Chester I. Barnard (1886-1961) dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Kultura organizacyjna – definicja Elliott Jaques (1917-2003): Zwyczajowe i tradycyjne sposoby myślenia i działania, które – w mniejszym lub większym stopniu – są podzielane przez wszystkich członków organizacji i które muszą być poznane i przynajmniej częściowo zaakceptowane przez nowych członków organizacji, aby sami mogli być przez nią zaakceptowani. dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Kultura organizacyjna – definicja Edgar H. Schein (ur. 1928): System (a pattern) wspólnych podstawowych założeń, które grupa przyswoiła sobie w czasie rozwiązywania swoich problemów z zewnętrzną adaptacją i wewnętrzną integracją i które okazały się na tyle dobre, że zostały uznane za obowiązujące (valid) i – zatem – wskazane do przekazania nowym członkom organizacji jako właściwy sposób postrzegania, odczuwania i myślenia o jej problemach (adap-tacji i integracji – JS). dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Otoczenie Największym zainteresowaniem cieszy się otoczenie społe-czne, ale nie można zapominać o innych wymiarach otoczenia, chociażby fizycznym – jest ono szczególnie ważne dla orga-nizacji korzystających z zasobów naturalnych.

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Analiza PEST – analiza ogólnego (dalszego, pośredniego itp.) otoczenia organizacji, które na ogół sprowadza się do czterech podstawowych wymiarów: - politycznego (political) - ekonomicznego (economic) - społecznego (social) - technologicznego (technological) pest – zaraza, pomór, plaga, szkodnik (chwast, owad); (o człowieku) utrapienie: Show me a friend in need and I’ll show you a pest. dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Kultura narodowa struktura organizacyjna zależy od czynników in-nych niż kultura narodowa – culture free view kultura narodowa jest podstawowym czynni-kiem determinującym strukturę organizacyjną – culture bound view Samuraje klanu Satsuma ok. 1867 r. dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Kultura narodowa i kultura organizacyjna „nakładają” się na siebie. Przy czym w pewnych kwestiach w organizacji ważniejsza jest kultura narodowa, a w innych – kultura organizacyjna. Badania zlokalizowanych w USA organizacji japońskich, jakie przeprowadzili William G. Ouchi i Alfred M. Jaeger, ujawniły następujące podstawowe różnice pomiędzy organizacjami (spółkami) japońskimi i amerykańskimi:

Organizacje amerykańskie Organizacje japońskie Zatrudnienie krótkookreso-we. Indywidualne podejmowa-nie decyzji. Indywidualna odpowie-dzialność. Szybka ocena i promocja. Jednoznaczna, sformalizo-wana kontrola. Specjalistyczna ścieżka ka-riery. Zatrudnienie do emerytury. Konsensualne podejmowa-nie decyzji. Grupowa odpowiedzialność. Brak pośpiechu w ocenianiu i przypisywaniu odpowie-dzialności. Dorozumiana, nieformalna kontrola Niespecjalistyczna ścieżka kariery

William G. Ouchi Alfred M. Jaeger

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Strategiczny wybór W organizacjach podejmowane są strategiczne decyzje, dotyczące ich struktury organizacyjnej. Zwrócił na to uwagę w szczególności Alfred D. Chandler, według którego struktura podąża za strategią (structure follows strategy).

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej Alfred D. Chandler (1918-2007) dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Z koncepcji ograniczonej racjonalności (bounded rationali-ty) autorstwa amerykańskiego noblisty Herberta A. Simona (1916-2001) wynika, że strategiczne wybory niekoniecznie są wyborami optymalnymi. Tym niemniej wybory / decyzje są istotne i konieczne, na co wskazuje koncepcja ekwifi-nalności. Ludwig von Bertalanffy (1901-1972): In any closed system, the final state is unequivocally determined by the initial conditions: e.g. the motion in a planetary system where the positions of the planets at a time t are unequivocally determined by their positions at a time t°. This is not so in open systems. Here, the same final state may be reached from different initial conditions and in different ways. This is what is called equifinality. dr hab. Jerzy Supernat

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej Herbert A. Simon dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej W konkretnym przypadku konieczny jest strate-giczny wybór pomiędzy: outsourcingiem insourcingiem Henry Ford: „[…] jeśli jest coś, czego nie potrafimy zrobić wydajniej, taniej i lepiej niż nasi konkurenci, nie ma sensu, żebyśmy to robili. Powinniśmy zatrudnić do wykonania tej pracy kogoś, kto zrobi to lepiej niż my”. dr hab. Jerzy Supernat

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej Model T Rok 1915 dr hab. Jerzy Supernat

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej Model T dr hab. Jerzy Supernat

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej Henry Ford obok Modelu T w 1921 r. dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Izomorfizm instytucjonalny Paul J. DiMaggio, Walter W. Powell: „[…] organizacje stają się coraz bardziej homogeniczne (jednorodne / równokształtne) w obrębie pola organizacyj-nego (pole takie tworzą na przykład organizacje w branży samochodowej, banki, ministerstwa czy szpitale). […] Przez pole organizacyjne rozumiemy wszystkie te orga-nizacje, które tworzą ustalony obszar życia instytucjonal-nego: organizacje, które oferują podobne towary i usługi, ich najważniejszych dostawców, klientów i konsumentów oraz organy regulacyjne”. dr hab. Jerzy Supernat

Projektowe uwarunkowania struktury organizacyjnej Paul J. DiMaggio Walter W. Powell dr hab. Jerzy Supernat

Uwarunkowania struktury organizacyjnej Przyczyny (rodzaje) izomorfizmu: formalne i nieformalne „naciski” otoczenia: izo- morfizm przymusowy – coercive isomorphism naśladownictwo organizacyjne: izomorfizm na-śladowczy – mimetic isomorphism normatywne naciski na kierownictwo w trakcie jego profesjonalizacji: izomorfizm normatywny – normative isomorphism dr hab. Jerzy Supernat

Oddziaływanie różnych uwarunkowań sprawia, że struktura organizacyjna przyjmuje różne formy i jest dynamiczna. Nie należy jednak zapominać o tym, że struktura organizacyjna ma zawsze do spełnienia określony cel, a jest nim zapewnienie efektywności organizacji.

Myśl końcowa The achievements of an organization are the results of the combined effort of each individual. Vince Lombardi, 1913-1970 dr hab. Jerzy Supernat