PROF. DR HAB. WIESŁAWA PRZYBYLSKA-KAPUŚCIŃSKA METODOLOGICZNE ASPEKTY ROZPRAWY HABILITACYJNEJ Część 2 PROF. DR HAB. WIESŁAWA PRZYBYLSKA-KAPUŚCIŃSKA

Istota rozprawy habilitacyjnej Umiejętności samodzielnego prowadzenia pracy naukowej, która zawiera w sobie swoisty, naukowy odpowiednik przedsiębiorczości – oznaczający zdolność habilitanta do rozwiązywania problemu: na przykład w znalezieniu, pozyskaniu lub wytworzeniu (na przykład obserwacja) odpowiednich informacji, danych, pozycji literatury, zmobilizowania środków na badania (czas i fundusze), selekcji metod lub opracowania ich odpowiedniej kompozycji, determinacji w osiąganiu celu.

Konieczne komponenty rozprawy habilitacyjnej Rozprawa habilitacyjna musi być: pracą naukową, pracą samodzielną, opartą na teorii danej dyscypliny lub dyscyplin, musi zawierać rozwiązanie problemu naukowego, wprowadzać nowe elementy teorii lub rozpoznania (syntezy rzeczywistości).

Problem i problem naukowy to określona trudność intelektualna, praktyczna lub intelektualna i praktyczna zarazem, związana z „niewiedzą”, która sprawia, że podmiot zmierzający do realizacji celu musi podjąć wysiłek myślowy. Problem naukowy to niewiedza o charakterze obiektywnym, trudność doniosła poznawczo lub praktycznie, trudność o niealgorytmicznym rozwiązaniu, trudność, której przezwyciężenie wymaga zastosowania oryginalnej metody, trudność, dla której nie jest znany niezawodny sposób przezwyciężenia (rozwiązania problemu). 4

Postępowanie badawcze Poznanie dorobku danej dyscypliny jest warunkiem wstępnym właściwego określenia problemu, który powinien być osadzony w ramach istniejącej lub istniejących teorii. W mniej rygorystycznym metodologicznie ujęciu osadzenia to może dotyczyć: praw, generalizacji, czy – niekiedy ważnych społecznie ocen i zmierzać do jej/ich falsyfikacji, bądź opracowania nowych.

Rozwiązywanie problemu Rodzaje zdań pytających: Czy występowanie zjawiska A, powoduje zjawisko B ? Tak/Nie Przyczyna Skutek Co sprawia, że pomiot zachowuje się tak? zbiór odpowiedzi/ wielość czynników Jaka jest siła wpływu czynników? (Stopnie, rankingi, pomiar ilościowy)

Poznanie naukowe Problem naukowy stosunkowo rzadko stanowi skończony (kompletny) zbiór odpowiedzi

Składowe pracy naukowo-badawczej i procedura przygotowania rozprawy Podstawowe składowe pracy naukowo-badawczej, Zdefiniowanie problemu, Określenie celów, pytań badawczych i/lub hipotez, Hierarchia hipotez: główna/e, cząstkowe, Zbieranie materiałów i projektowanie metod badawczych, Analizowanie materiałów, Wnioskowanie, Weryfikacja wniosków.

Podstawowe narzędzia (kategorie) analityczne Definicje Podział logiczny, klasyfikacja, partycja i typologia Schemat analityczny Model Typ idealny Wzorzec 9

Definicje Definicja – wyrażenie podające informację o znaczeniu jakiegoś słowa Rodzaje definicji: Sprawozdawcze, Projektujące – konstrukcyjne lub regulujące. Budowa definicji – definiendum, zwrot łączący, definiens Błędy: Ignotum per ignotum, Idem per idem – błędne koło bezpośrednie, błędne koło pośrednie, Definicja za wąska, Definicja za szeroka, Błąd przesunięcia kategorialnego. 10

Podział logiczny, klasyfikacja, partycja i typologia Pojęcie podziału logicznego – całość dzielona (totum divisionis) i człony podziału (membra divisionis), Warunki poprawności podziału logicznego – wyczerpujący, rozłączny, Podział dychotomiczny – dwudzielny, Klasyfikacja – wielostopniowy podział logiczny, Partycja – wyróżnianie części składowych pewnego przedmiotu, Typologia – wyróżnianie typów przedmiotów. 11

Schemat analityczny, model, typ idealny, wzorzec Schemat analityczny Zbiór istotnych cech (zmiennych) obiektu wraz z określeniem obszaru zmienności tych cech i zarysowaniem kierunku zależności między nimi. Model Odwzorowanie najistotniejszych rzeczywistych cech badanego obiektu (zmiennych i relacji) (model opisowy). Typ idealny Zmienne opisujące badany obiekt występują w wartościach ekstremalnych - na przykład konkurencja doskonała (rynek doskonały). Wzorzec Zbiór najistotniejszych pożądanych cech badanego obiektu. 12

Dziękuję za uwagę!