Profilaktyka i edukacja zdrowotna strategią obronną w walce ze stresem pielęgniarki środowiska nauczania i wychowania. mgr Hanna Magdziarz Opatów 21-22 kwiecień 2006r.

Stres - w psychologii- czynniki zewnętrzne utrudniające i uniemożliwiające zaspokojenie potrzeb i wykonanie zamierzonych zadań, które zagrażają jednostce lub wpływają na obniżenie poczucia własnej wartości. Stres - wg Hansa Selye’go- niespecyficzna reakcja organizmu na wszelkie stawiane mu wymagania.

Stres - zmiany zachodzące pod wpływem czynników zewnętrznych w procesach emocjonalnych (napięcia, lęki) oraz związane z tym zmiany w sprawności i kierunku działania.

Stres- reakcja psychofizyczna, która pojawia się, gdy wymagania, jakim musi sprostać dana osoba, przekraczają jej możliwości.

Wpływ stresu na organizm ludzki MIĘŚNIE Gotowe do walki ulegają przekrwieniu (więcej surowców energetycznych i tlenu) zwiększa się ich napięcie MÓZG Centrala wydaje rozkazy podwzgórze(ośrodek stresu) wysyła sygnał do przysadki mózgowej, a ta głównie do rdzenia nadnerczy, gdzie powstają najważniejsze„hormony stresu” -adrenalina i noradrenalina wzrasta(nawet 2-3 krotnie) poziom adrenaliny i noradrenaliny we krwi pobudzanie autonomicznego układu nerwowego, który steruje podstawowymi procesami życiowymi(krążenie, oddychanie, trawienie) jest poza tym niezależny od naszej woli OCZY Zwierciadło strachu rozszerzenie źrenic przy długotrwałym stresie pojawiają się zaburzenia widzenia STRES INNE OBJAWY uczucie suchości w ustach spadek zainteresowania seksem, zaburzenia potencji (raczej przy stresie długotrwałym) SKÓRA Siódme poty wzrasta wydzielanie potu (także na dłoniach), może pojawić się przy tym „gęsia skórka”

Wpływ stresu na organizm ludzki UKŁAD ODDECHOWY Więcej tlenu przyspieszenie oddechu, w efekcie do krwi trafia więcej tlenu UKŁAD POKARMOWY Trawienie wstrzymane gruczoły trawienne zaprzestają wydzielania spada napięcie żołądka i jelit mogą się pojawić zaburzenia pokarmowe (mdłości, biegunka) utrata apetytu lub przeciwnie - silne uczucie głodu UKŁAD KRWIONOŚNY Posiłki dla mięśni serce zaczyna bić szybciej, zwiększa się siła skurczu wzrasta ciśnienie krwi do krwi trafia więcej glukozy i kwasów tłuszczowych (zostają uwolnione z wątroby), to więcej „paliwa dla mięśni wzrasta krzepliwość krwi (w razie zranienia zmniejsza to krwawienie) STRES UKŁAD NERWOWY Podwyższona gotowość zwiększa się szybkość reakcji pod wpływem endorfin spada wrażliwość na ból (w ekstremalnych sytuacjach, np. podczas bitwy, może całkowicie zaniknąć)

Zespół ogólnej adaptacji organizmu -suma wszystkich nieswoistych odczynów cechujących się wzmożeniem wydzielania hormonów kory nadnerczy; przebiega w trzech fazach: I faza „reakcja alarmowa” II faza „okres oporu” III faza „okres wyczerpania”

Skala Holmsa punkty-w ciągu roku 300 150-300 poniżej 300 Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby 80% 50% 30%

Wśród technik radzenia sobie ze stresem znaczenie ma: - odpowiedni trening poznawczy, czyli umiejętność dystansowania się od spraw, na które nie mamy wpływu; - uwolnienie się od przymusu wykonywania perfekcyjnego wszystkich codziennych czynności; - umiejętność wypoczynku; - liczenie; - głębokie wdechy; - wysiłek fizyczny oraz techniki relaksacyjne.

Działania te obejmują trzy obszary: - tworzenia dobrego samopoczucia uczniów i pracowników szkoły jako wyjściowego warunku promowania zdrowia w życiu szkoły; - edukacji zdrowotnej; - współdziałania z rodziną i społecznością lokalną.

W promocji zdrowia obowiązują zasady: wiedzieć - informować o tym co sprzyja, a co szkodzi zdrowiu; chcieć - wdrożyć wiedzę do codziennego życia; móc - stworzyć warunki realizacji zamierzonych celów.

Populacja dzieci młodzieży w wieku szkolnym wymaga profilaktycznej opieki zdrowotnej ze względu na: - ujawniające się zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, ruchu; - nieprawidłowe odżywianie; - problemy wieku dojrzewania; - częstość urazów i zatruć; - pojawienie się zachowań ryzykownych dla zdrowia (stosowanie używek, narkotyków, przemoc); - problemy uczniów niepełnosprawnych i przewlekle chorych.

„Recepta na udane wakacje – dbaj o zdrowie” -20 maja do 17 czerwca 2004 roku -27 stycznia do 03 marca 2006 roku akcja „Bezpieczeństwo ucznia – pierwsza pomoc”.

Ustawa z dn. 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publiczny ( art. 27 ust. 1: świadczenia na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania chorób) oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 22 grudnia 2004 roku w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą.

Profilaktyka i edukacja zdrowotna stanowią skuteczną strategię obronną w walce ze stresem pielęgniarki w środowisku nauczania i wychowania. Praca ta mobilizuje do przezwyciężania trudności, dając satysfakcję zawodową oraz wsparcie ze strony rodziców i pedagogów placówek szkolnych.

Dziękuję za uwagę.