Kultura informacyjna w przezwyciężaniu kryzysu globalnego

Lesław Michnowski Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk

Obecny kryzys finansowo-gospodarczy i SPOŁECZNY jawną fazą kryzysu globalnego rozpoznanego Raportem Granice wzrostu, 1972.

Meadows, D.H., …Granice wzrostu (1972)

Stan Zmian i Ryzyka Przekroczenie zdolności Przyrody do samoregeneracji

Capra: (1) – konieczność odejścia od rozwoju cyklicznego, poprzez cywilizacyjne upadki …; (2) – potrzeba nowego języka opisu rzeczywistości. Voigt (1) – w przywracaniu zdolności rozwoju przydatność teorii informacji, w tym wiedzy o zależności i/s.

Cybernetyka – teoria informacji, w tym feedforward (Wiener) Tożsamość cybernetyki i teorii systemów, rola homeostatu (M. Mazur) Komputerowo-symulacyjne wspomaganie polityki oraz znajomość istotnych właściwości przekształcanych obiektów jaki warunki jej skuteczności (Sage, Forrester)

Informacja - pojęcie używane w trzech ujęciach: 1) jako, przeciwstawna entropii. konceptualna miara poziomu jakości, w tym zorganizowania sż; 2) jako informacja realna, zawarta w strukturze nadsystemu, czyli każdy czynnik, który przyczynia się do życia lub bardziej trwałego i sprawnego funkcjonowania sż; 3) jako informacja odwzorowująca układ: sż - środowisko, w tym wiedza dotycząca jego przyszłości.

o o

Przezwyciężenie kryzysu wymaga dostępu do dotąd niedostępnych zasobów intelektualno-materialnych (wiedzy, techniki, potencjału intelektualnego, źródeł energii, zasobów naturalnych, ….)

Diagnoza kryzysu globalnego: I Powierzchowna/stereotypowa: (1) - nadmiar ludzi, w wyniku zmniejszenia umieralności (2) - zmniejszenie skuteczności selekcji socjal-darwinistycznej II Cybernetyczna: niesprawność globalnego homeostatu, niedostosowanie do Stanu Zmian i Ryzyka.

Moralna degradacja (form życia już nie zgodnych z nowymi uwarunkowaniami) jako główny czynnik kryzysu

Socjal-darwinizm vs Ekohumanizm

Jan Paweł II: Do starożytnych bolesnych plag (...) dodawane są inne, dotychczas NIEZNANE FORMY (destrukcji Peryferii - LM) o niepokojących wymiarach(…) SPISEK przeciw ŻYCIU (…) osób i NARODÓW. FORMY DEGRADACJI osoby ludzkiej oraz wartości życia ludzkiego stały się bardzo SUBTELNE, a tym samym bardzo niebezpieczne.(...) Przyszłym losom świata grozi (...) niebezpieczeństwo, jeśli ludzie nie staną się MĄDRZEJSI. (trzeba – LM) budować RAZEM, jeśli chce się uniknąć ZAGŁADY WSZYSTKICH

EKOHUMANIZM, to partnerskie WSPÓŁDZIAŁANIE dla DOBRA wspólnego – WSZYSTKICH ludzi (bogatych i biednych, społeczności wysoko rozwiniętych i w rozwoju opóźnionych), ich następców oraz środowiska przyrodniczego – POWSZECHNIE WSPOMAGANE NAUKĄ I WYSOKĄ TECHNIKĄ ORAZ KULTURĄ INFORMACYJNĄ

Rozwiązanie socjal-darwinistyczne I (1) Patologiczne Centrum – Peryferie (2) Zmniejszyć peryferyjne zaludnienie Ziemi (3) Schłodzić gospodarkę (4) Zabezpieczyć CENTRUM/PSEUDOELITĘ materialnie (i obronnie) (5) Pozbawić zdolności obronnych Peryferie - konkurentów do deficytowych zasobów

Rozwiązanie socjal-darwinistyczne II (1) Niszczenie homeostatów Peryferii: państwo, finanse, gospodarka, nauka, edukacja (2) Super-rozwarstwienie (3) Bezrobocie (4) Głód (5) Bezdomność (6) Niesprawność ochrony zdrowia (wojna biologiczna - pandemia grypy?)

Wg Noama Chomskyego: w 1970 roku około 90% kapitału międzynarodowego było ulokowane w handlu i długoterminowych inwestycjach (…) natomiast 10% w środkach (…) spekulacji giełdowych. Do roku 1990 te proporcje się odwróciły

Meadows, Limits to Growth The 30-Year Update, 2004.

Niska skuteczność dotychczasowej (2004) polityki zerowego wzrostu Zagrożenie przyspieszeniem obronnej destrukcji Peryferii

Dla przezwyciężenia globalnego kryzysu konieczność ekohumanistycznej przemiany cywilizacyjnej, w tym kultury informacyjnej (zwł. polityków) oraz strategii sustainable development (SD) (metodą BACKCASTING - projektowanie wizyjne, wieloetapowe, korygowane)

Dla eliminowania negatywnych konsekwencji moralnej degradacji konieczność feedforward/antycypatywności, czyli przewidywania zmian w uwarunkowaniach życia oraz WYPRZEDZAJĄCEGO eliminowania prognozowanych zagrożeń

Ekohumanizm a (1) - feedforward, dostęp do wiedzy (2) - więcej dawać, aniżeli brać (3) - homeostat globalny

Kultura informacyjna jako istotny warunek odejścia od socjal-darwinistycznego egoizmu na rzecz ekohumanizmu

Kultura informacyjna (w w. zn.): wiedza o (m.in. synergetycznych) właściwościach i metodach tworzenia oraz wykorzystywania informacji i innych informacyjnych środków (feedforward) wspomagania życia i rozwoju (m.in. chaos i katastrofy)

A. P. Sage, Methodology for large scale systems, New York 1977.

Model konceptualny rzeczywistości System Życia dla polityki sustainable development Życie jako proces tworzenia informacji w układzie: sż – środowisko, lub przeciwstawiania się wzrostowi entropii w tym układzie

Aksjomaty SŻ

Aksjomat I: i = B(n,q)1/s i – poziom informacji systemu życia – zarazem poziom rozwoju oraz zorganizowania sż, jak również konceptualna miara jakości sż. s – poziom entropii ekospołecznej systemu życia, a także poziom rozwojowych rezerw sż. n – ilość elementów systemu życia; q – jakość elementów systemu życia, oraz B(n,q) – pewna funkcja zależna od rodzaju systemu życia oraz ilości I jakości jego elementów.

przy czym: Entropia ekospołeczna (jedynie izomorficzne podobieństwo do entropii termodynamicznej) s = k ln w k – pewna stała zależna od rodzaju systemu życia; w – ilość różnorodnych czasoprzestrzennych konfiguracji elementów systemu życia, które umożliwiają uzyskiwanie tego samego stanu jakości tego systemu.

Aksjomat III: System życia jest systemem (ogólnym) w ujęciu LvB, czyli wszystkie elementy układu: system życia – środowisko, są współzależne zgodnie z: gdzie: Q1 – Qn – elementy układu: system życia – środowisko; f1 – fn – funkcje określające dynamiczne zależności występujące pomiędzy tymi elementami

Dla przezwyciężenia kryzysu i SD (1) Nowa rewolucja n-t (2) Edukacja (mądrość, intelektualna samodzielność, wiedza systemowo- cybernetyczna) (3) Ekonomika (sprawiedliwości ekospołecznej, stymulująca postęp n-t i k.) (4) Infrastruktura informacyjna (dostęp do wiedzy o skutkach działań).

Konieczność ekohumanizmu W ramach socjal-darwinizmu nie można przezwyciężyć kryzysu globalnego, w tym skutecznie (z pomocą feedforward) eliminować negatywne skutki moralnej degradacji

Sustainable Development Policy Making – Challenges and Opportunities, Co-author: Marek Haliniak, Conference: Creativity and Innovation, European Year 2009, International Greening Education Event, Karlsruhe, Germany, 30th September – 2nd October To Overcome the Global Crisis (Towards Sustainable Development Policy and Economy), Appeal to the Leaders of the UN and G20, [in:] The Club of Rome, European Support Centre: and Europes World, 3/9/2009. Ecohumanism as a Developmental Crossing (with Supplement), The PelicanWeb's Journal of Sustainable Development, Research Digest on Integral Human Development, Spirituality, Solidarity, Sustainability, Democracy, Technology, Nonviolence, Vol. 5, No. 10, October 2009 Eco-Humanism and Popular System Dynamics as Preconditions for Sustainable Development, The Vol. 3, No. 11, November 2007 issue of the Solidarity, Sustainability, and Non-Violence (SSNV) Research Newsletter The Club of Rome, European Support Centre Europes World Ecohumanism as a Developmental Crossing (with Supplement) Eco-Humanism and Popular System Dynamics as Preconditions for Sustainable Development

Dziękuję za uwagę

Ekohumanizm jako aksjologiczna podstawa wychowania dla przyszłościEkohumanizm jako aksjologiczna podstawa wychowania dla przyszłości. materiały z konferencji: Etos edukacji w XXI wieku, Jachranka listopad 1999 r.