Mniejszość niemiecka w Polsce

Mniejszość niemiecka – jest największą liczebnie spośród ustawowo uznawanych mniejszości narodowych w Polsce. Obecnie mniejszość niemiecka w RP to Polacy narodowości niemieckiej, którzy zadeklarowali swoją niemiecką narodowość w ramach spisów powszechnych organizowanych na terenie państwa polskiego.

Gminy w Polsce (Warmia i Mazury oraz Górny Śląsk), w których co najmniej 1% mieszkańców określiło się w czasie spisu powszechnego z 2002 r. jako Niemcy

Głosy na listę Mniejszości niemieckiej w wyborach parlamentarnych w 2007 w poszczególnych gminach województwa opolskiego

Ze względów historycznych i historyczno-geograficznych miejscem zamieszkania tej mniejszości są tereny położone głównie w pobliżu obecnych granic Polski i Niemiec oraz na terenach, które w czasach historycznych znajdowały się na pograniczu polsko-niemieckim. Z historycznego punktu widzenia na wzrost lub spadek obywateli państwa polskiego pochodzenia niemieckiego największy wpływ miały wypadki dziejowe związane z: +powstanie państwa zakonu krzyżackiego na terenach ziemi dobrzyńskiej i chełmińskiej a później opanowanie przez ten zakon terenów Prusów i prowadzona przez zakon polityka kolonizacji niemieckiej na całym obszarze nadbałtyckim od Pomorza Gdańskiego aż do Królewca.

+ rozbiór i upadek państwa polskiego, germanizacja ludności polskiej pod zaborem niemieckim i masowe osadnictwo niemieckie na terenach zaboru pruskiego. Osadnictwo to przybrało rozmiary oficjalnej polityki kolonizacyjnej rządu pruskiego Otto von Bismarcka. + zmiany granic po drugiej wojnie światowej i ich przesunięcie na tzw. linię Odry i Nysy. Zmiany te dotyczą ziem nie zaliczających się do tzw. zaboru pruskiego. + masowe wysiedlanie ludności niemieckiej przez cofające się jednostki armii niemieckiej i kontynuacja tego procesu przez Aliantów i władze PRL w latach 1945–1950.

Inną jeszcze sytuację wytwarzały obszary Górnego Śląska i Pomorza szczecińskiego, których związki kulturalne, polityczne i ekonomiczne z państwami niemieckimi od czasów średniowiecznych po współczesne były bardzo silne i wytworzyły specyficzną sytuację narodowościowo-kulturową na tych ziemiach. Ale pojęcie mniejszości narodowych pojawiło się, jako przedmiot zainteresowania badaczy i polityków, dopiero po I wojnie światowej. Według spisu powszechnego z 1931 w Polsce zamieszkiwało wówczas ok. 35% obywateli narodowości innej niż polska. Mniejszość niemiecka szacowana była na 734 tys. i plasowało ja to w 5 pozycji stanu liczebnego mniejszości narodowych.

Stan obecny Obecnie na mniejszość niemiecką w Polsce składają się głównie mieszkańcy narodowości niemieckiej sprzed 1939 i ich potomkowie na tzw. Ziemiach Odzyskanych, którzy po przejęciu tych terenów przez państwo polskie zadeklarowali chęć pozostania na tych ziemiach i uniknęli wysiedlenia po II wojnie światowej. Jest to głównie ludność małych miejscowości koło Opola, mająca od 1992 r. podwójne obywatelstwo Część mniejszości niemieckiej m.in. z przyczyn ekonomicznych emigrowała na stale do Niemiec przy różnych okazjach. Po upadku komunizmu i otwarciu granic w latach 90. ożywiły się kontakty mniejszości niemieckiej z Niemcami.

Dane statystyczne (2002) Według wyników spisu powszechnego z 2002 roku narodowość niemiecką deklarowało 152 897 osób (0,4% mieszkańców Polski), spośród których 147 094 miało obywatelstwo polskie, co jest wg ustawy warunkiem koniecznym zaliczenia do niemieckiej mniejszości narodowej w Polsce. Najwięcej Niemców zamieszkuje w województwie opolskim – 106 855 osób (69,9% wszystkich zamieszkałych w Polsce Niemców) oraz w województwie śląskim – 31 882 osób (20,8% ogółu Niemców w Polsce), w pozostałych województwach mieszka ich łącznie 14 160 (9,3% ogółu Niemców w Polsce). Znaczący udział w ogóle mieszkańców Niemcy mają tylko w województwie opolskim – 10%. W pozostałych województwach stanowią niewielki odsetek mieszkańców: 0,67% w województwie śląskim, 0,32% w warmińsko-mazurskim i 0,1% w pomorskim. Najniższy odsetek (0,005%) Niemcy stanowią w województwie lubelskim i świętokrzyskim.

Organizacja Obecnie największym stowarzyszeniem mniejszości niemieckiej w Polsce jest Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim (TSKN), zaś „jedyną organizacją Mniejszości Niemieckiej w Polsce, która nie jest finansowana przez rząd niemiecki”, lecz przez 11 112 płacących składki członków i Departament Kultury Mniejszości Narodowych w Warszawie, jest Rada Niemców Górnośląskich z siedzibą w Katowicach. Największą i najstarszą organizacją młodzieżową natomiast jest Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej w RP.

TSKN regularnie (od 1991) zgłasza swoich kandydatów w wyborach parlamentarnych z listy komitetu wyborczego „Mniejszość Niemiecka”. Komitet wyborczy mniejszości narodowej nie jest związany klauzulą zaporową 5% głosów w skali kraju, determinującą prawo do uczestniczenia w podziale mandatów w wyborach do Sejmu. Mniejszość Niemiecka uzyskiwała: w 1991 – 7 mandatów poselskich 6 mandatów w okręgach wyborczych i 1 mandat z listy ogólnopolskiej przy 1,18% głosów, oraz 1 mandat senatorski (Gerhard Bartodziej) w 1993 – 3 mandaty dla TSKN (i 0,44% głosów) i 1 mandat senatorski oraz 1 mandat poselski dla DFK w 1997 – 2 mandaty (16,96% głosów na Opolszczyźnie, 0,39% w skali kraju) w 2001 – 2 mandaty (13,62% głosów na Opolszczyźnie, 0,36% w skali kraju) w 2005 – 2 mandaty (12,92% głosów w województwie opolskim, 0,29% w skali kraju) w 2007 – 1 mandat (8,81% głosów w województwie opolskim, 0,20% w skali kraju) w 2011 – 1 mandat (8,50% głosów w województwie opolskim, 0,19% w skali kraju)

Tablica z nazwą polską i niemiecką przed wjazdem do Leśnicy

Język niemiecki w gminach i dwujęzyczne nazwy miejscowości Język niemiecki wprowadzono jako pomocniczy w 22 gminach województwa opolskiego: Biała, Bierawa, Chrząstowice, Dobrodzień, Dobrzeń Wielki, Głogówek, Izbicko, Jemielnica, Kolonowskie,

+ Komprachcice, + Lasowice Wielkie, + Leśnica, Murów, + Prószków, + Radłów, + Reńska Wieś, + Strzeleczki, + Tarnów Opolski, + Turawa, + Ujazd, + Walce, + Zębowice.

W 23 gminach województwa opolskiego i śląskiego (m. in W 23 gminach województwa opolskiego i śląskiego (m.in. Biała, Chrząstowice, Cisek, Dobrodzień, Izbicko, Jemielnica, Kolonowskie, Komprachcice, Leśnica, Murów, Radłów, Prószków, Strzeleczki, Tarnów Opolski, Ujazd, Walce, Zębowice) wprowadzono 273 dodatkowe niemieckie nazwy dla miast, wsi i ich części.