POZ Wykład 1: Podstawy myślenia ekonomicznego Wojciech St POZ Wykład 1: Podstawy myślenia ekonomicznego Wojciech St. Mościbrodzki wojmos@wojmos.com

Plan przedmiotu Materiał (8h): Zasady zaliczenia: Podstawy ekonomii (ujęcie mikro i makro): 2h Zarządzanie firmą: 2h Organizacja światowego systemu ekonomicznego: 2h Podstawy marketingu: 2h Zasady zaliczenia: wykład (max = 52 p.): obecność (każdy z 4 wykładów: 6 p.) 24 p. kolokwium na ostatnim wykładzie 28 p. ćwiczenia (max = 48 p.): prace domowe (8 x 6p.) 48 p.

Syllabus Podstawy myślenia ekonomicznego (2h) Zarządzanie firmą (2h) Pojęcia podstawowe: rynek, popyt i podaż. Konkurencja. Wartość i powstawanie ceny. Pieniądz. Rachunek ekonomiczny firmy. Rachunkowość i cash flow. Państwo a gospodarka. Podatki. Inflacja. Rola pieniądza w gospodarce. Inflacja. Inflacja a strategia firmy. Pozycjonowanie produktu. Zarządzanie firmą (2h) Formy prowadzenia działalności gospodarczej. Podstawy rachunkowości finansowej. Bilans spółki. Wycena firmy. Rachunkowość zarządcza. Umocowanie prawne przedsiębiorcy. Elementy prawa dla menedżerów. Podstawy prawa dla informatyków. Kodeks cywilny. Kodeks spółek handlowych. Ustawa o prawie autorskim. Logistyka i zarządzanie zapasami. Organizacja światowego systemu ekonomicznego (2h) Makrogospodarka. Strategie rozwoju. Rozwój gospodarczy i rozwój społeczny. Kryzysy gospodarcze i kryzysy finansowe. Cykl koniunkturalny i strategia zrównoważonego rozwoju. Ożywianie i schładzanie gospodarki. Gospodarka USA vs gospodarka UE. Strategia lizbońska. Japonia. Chiny i Indie. Korporacje i firmy międzynarodowe. Przejęcia wrogie i przyjazne. Przepływ kapitału i inwestycje FDI. Kryzysy finansowe. Związki zawodowe i ich rola. Podstawy marketingu (2h) Pojęcia podstawowe. Marketing: reklama czy zarządzanie rynkiem. Kansei. Kanały informacyjne. Grupa targetowa. Komunikacja wewnętrzna i komunikacja zewnętrzna. Kampanie marketingowe. Nowoczesny marketing. Logotypy i system identyfikacji wizualnej. Kampanie społeczne. Firma odpowiedzialna społecznie. Reagowanie na sytuacje kryzysowe.

Temat 1: Podstawy myślenia ekonomicznego

Zarządzanie i gospodarowanie Co to jest gospodarowanie? Jakie są motywy działania człowieka? Co i jak wybieramy? Początki gospodarki społeczeństwo pierwotne łowiectwo ( do ok. 10.000 pne)  rolnictwo Sumer – ok. 4200 p.n.e. cywilizacja miejska – ok. 3500 p.n.e. teoria państwa Platona: państwo idealne teoria państwa Arystotelesa: państwo jako narzędzie (oikoskomepolis) homo oeconomicus (oikos = gospodarstwo domowe, nomos = prawo) homo oeconomicus: człowiek racjonalny

Gospodarowanie Gospodarowanie Co to jest potrzeba? działanie służące optymalnemu zaspokojeniu potrzeb (w długim okresie czasu) Co to jest potrzeba? piramida Masłowa Jakie są środki zaspokajania potrzeb konsumpcja dóbr Dobra. Produkować czy kupować? konsumpcja, produkcja, tezauryzacja Czy wszystko można kupić?

Ekonomia Historia nauki: Obszar badany: Główne podejścia: Starożytność: podstawy pragmatyczne Średniowiecze: Ekonomia jako moralność Oświecenie: Ekonomia jako polityka Nowożytność: Ekonomia jako nauka (economics) Obszar badany: Ekonomia bada przesłanki podejmowania decyzji oraz skutki ich realizacji w realiach ograniczonej dostępności (rzadkość) Ekonomia pozytywna: jak JEST Ekonomia normatywna: jak POWINNO BYĆ / co ROBIĆ (sądy wartościujące) Główne podejścia: mikroekonomia makroekonomia zarządzanie Wniosek:EKONOMIA NIE JEST ŚCISŁA!

Popyt POPYT (D – DEMAND) charakterystyka popytu: ilość produktów lub usług, którą nabywcy chcą i mogą nabyć w danym czasie po określonej cenie charakterystyka popytu: krzywą popytu wykreśla się jako p = f(Q), a nie jako Q=f(p)! wraz ze spadkiem cen danego produktu zwiększa się zapotrzebowanie na ten produkt, a wraz ze wzrostem cen - zapotrzebowanie spada wyjątki?

Paradoksy popytu paradoks Giffena: na skutek WZROSTU ceny popyt ROŚNIE pojawia się dla dóbr podstawowych (na skutek rezygnacji z innego dobra mamy większy dochód, który wzmacnia popyt na dobro podstawowe) paradoks Veblena: na skutek WZROSTU ceny popyt ROŚNIE pojawia się dla dóbr luksusowych (konsumpcja na pokaz) paradoks Leibensteina (efekt owczego pędu) kopiowanie zachowań (np. wykupywanie mąki przed wojną, moda) paradoks snoba: na skutek SPADKU ceny popyt SPADA konsumenci odrzucają popyt na dobra uznane za masowe PYTANIE: Jak firmy wykorzystują paradoksy w strategiach?

Podaż PODAŻ (S – SUPPLY): charakterystyka podaży: ilość towaru lub usług, którą producenci chcą i mogą sprzedać po określonej cenie charakterystyka podaży: wraz ze spadkiem cen danego produktu lub usługi maleje ich ilość na rynku, a wraz ze wzrostem cen podaż wzrasta krzywą popytu wykreśla się jako p = f(Q), a nie jako Q=f(p)! wyjątki?

Rynek Rynek Równowaga rynkowa: miejsce wymiany dóbr mechanizm, polegający na określaniu warunków kupna-sprzedaży przez zainteresowane strony kształtuje i reguluje procesy gospodarcze poprzez relacje popytu i podaży możliwość uzyskania informacji o przebiegu procesów gospodarczych Równowaga rynkowa: sytuacja, w której przy określonej cenie (cena równowagi rynkowej) dochodzi do stabilizacji podaży i popytu UWAGA: to NIE OZNACZA, że w punkcie równowagi ilość sprzedawanych dóbr równa jest ilości dóbr nabywanych (!!!) punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży to punkt równowagi rynkowej

Równowaga rynkowa W rzeczywistości punkt równowagi jest "rozmyty" krzywa popytu (D) krzywa podaży (S)

Urzędowe naruszenia równowagi W rzeczywistości punkt równowagi jest "rozmyty" krzywa popytu (D) krzywa podaży (S) cena minimalna cena maksymalna

Przesunięcia krzywych Wzrost popytu Wzrost podaży - analogicznie Determinanty popytu: moda przewidywania zmiany preferencji pogoda pora (roku, dnia) dobra komplementarne dobra substytucyjne dochód rozporządzalny

Krzywa ograniczenia budżetowego Produkcja samochodów Granica możliwości Konfiguracja niemożliwa 1400 1200 Konfiguracje równorzędne KOSZT ALTERNATYWNY 600 Konfiguracja nieoptymalna Produkcja maszyn 200 400 500

Dobra substytucyjne i komplementarne komplementarność: uzupełnianie (A potrzebuje B do zaspokojenia potrzeb) monitor – komputer typowe efekty: załamanie/boom rynkowy (paliwożerne samochody w USA) substytucyjność: zastępowania (zamiast A można użyć B) masło – margaryna typowe efekty: załamanie/boom pod wpływem ceny (mieszkania – domy)

Temat 2: Pieniądz i wartość

Wartość Jak mierzyć wartość dóbr? wartość pieniężna, wartość wymienna Czy dobra mają określoną (obiektywną) wartość? paradoks wody i diamentu wartość nominalna i wartość realna factoring Skąd się bierze wartość? Marks: wartość bierze się z pracy robotników Czy wartość może być probabilistyczna? wartość kuponu loterii, wartość w warunkach niepewności Czy wartość można dyskontować? obligacje i weksle

Pieniądz Czym jest pieniądz: Jakie są funkcje pieniądza: ekwiwalent towarów i usług w gospodarce Jakie są funkcje pieniądza: transakcyjna (środek wymiany dóbr) obrachunkowa (wyznacznik wartości) płatnicza (oddzielenie w czasie transakcji i przepływu dóbr) tezauryzacyjna (gromadzenie wartości) motywacyjna (wpływ na zachowanie) państwotwórcza (denar Mieszka I) unifikująca (euro!)

Krótka historia pieniądza Rozwój pieniądza: pieniądz pierwotny – wymiana barterowa pieniądz kruszcowy – pieniądz metaliczny (złoto, srebro) pieniądz monetarny (poświadczona autorytetem państwa moneta) pieniądz papierowy ("bank note") – pieniądz zobowiązaniowy pieniądz bankowy – pieniądz wirtualny (mnożnik pieniądza) pieniądz niewymienialny na złoto pieniądz elektroniczny

Kto i dlaczego "robi" pieniądz Skąd się bierze pieniądz? Rola banku centralnego Rola banków komercyjnych Inne instytucje finansowe Czy banki są wypłacalne? Bankowy mnożnik kreacji pieniądza Ile powinno być pieniędzy Kursy walutowe Co to jest wartość pieniądza i kto ją ustala

Temat 3: Rachunek ekonomiczny z punktu widzenia firmy

Firma, czyli gospodarowanie Co jest celem istnienia firmy? W jaki sposób oceniać firmy? Jak oceniać menedżerów? Co to jest rachunkowość… i po co ona jest nam potrzebna? * zasada memoriałowa * zasada kasowa Co jest przyczyną upadku firmy?

Bankructwo i utrata płynności Bankructwo to sytuacja, w której: majątek firmy ma mniejszą wartość niż jej zobowiązania firma trwale nie ma możliwości regulowania swoich zobowiązań wymagalnych Utrata płynności, to sytuacja w której nie mamy możliwości regulowania zobowiązań bieżących Przykład: Zakładamy firmę ALFA, z kapitałem 50.000 PLN. Będziemy rozwozić pizzę. Majątek: 50.000, (Środki tr.: 0, Magazyn: 0, Kasa: 50000) Zobowiązania: 0 Kupujemy samochód na potrzeby firmy Majątek: 50.000, (Środki tr.: 50000, Magazyn: 0, Kasa: 0) Zobowiązania: 0 Kupujemy paliwo… Majątek: 50.000, (Środki tr.: 50000, Magazyn: 500, Kasa: 0) Zobowiązania: 500

Budżetowanie Budżetowanie to estymowanie wartości przychodów i kosztów (zgodnie z zasadą memoriałową) Zasady budżetowania: Kompletność Realność (wiarygodność) Monitorowanie wykonania Budżetowanie oparte o cash flow uwzględnia zasadę kasową Trudniejsze Uwzględnia ryzyko utraty płynności

Przykład budżetowania

Cash flow Rachunek przepływów pieniężnych 1863 – firma Dowlais Iron Company podnosi się po upadku, ale nie ma funduszy, aby zakupić nowy wielki piec. Menedżerowie firmy opracowują zestawienie, aby pokazać DLACZEGO tak się dzieje (zbyt duże środki zamrożone w magazynie) 1971 – FASB (organizacja księgowych USA) opracowuje wzór raportu na temat źródeł i przeznaczenia funduszy w firmie 1994 – FASB definiuje nowoczesny cash flow statement

Temat 3: Państwo, rynek, gospodarka, inflacja

Państwo w gospodarce Po co istnieje państwo? koncepcja teistyczna – nadanie przez absolut (Boga, Tao, Harmonię Kosmosu) koncepcja patriarchalna – państwo jako spuścizna po "domenie władcy" koncepcja marksistowska – państwo jako metoda podziału pracy i własności koncepcja umowy społecznej: Platon: twór idealny Arystoteles: twór ewolucyjny (utylitarny) Cyceron: państwo rzymskie vs barbarzyńcy Hobbes: "dziki" stan natury samoobrona jednostki  umowa społeczna  władca (niepodważalny) Locke: "semi-altruistyczny" stan natury  społeczeństwo  umowa społeczna  władca (odwoływalny) koncepcja władzy (Webera) – państwo jako aparat utrzymania władzy

Kto uczestniczy w grze rynkowej Rynek: Państwo Inne państwa (!) Samorządy Przedsiębiorcy / firmy Osoby fizyczne (klienci i producenci indywidualni) Rola państwa: stabilizacja: gospodarki i społeczeństwa alokacja: środków produkcji redystrybucja: dochodu Instrumenty państwa: stopa podatkowa stopa procentowa zasady systemowe

Podatki Po co nam podatki? Formy podatków: Kryterium: wysokość Stałe (stała wysokość) Liniowe (stała stopa) Progresywne (stopa rosnąca) Degresywne (stopa malejąca) Kryterium: podstawa Pogłówne, Podymne, Poradlne / łanowe, Dochodowe, Obrotowe Kryterium: miejsce płacenia Bezpośrednie (płacone państwu): PDOF, CIT, rolny, leśny, spadkowy Pośrednie (podatnik płaci go niebezpośrednio): VAT, akcyza

Przedsiębiorca a podatki Zobowiązania przedsiębiorcy (DzGOF): Ubezpieczenie społeczne – ZUS Podatek dochodowy – PDOF VAT Obowiązkiem podatnika jest: Prowadzenie ewidencji Deklarowanie wpłat Wpłacanie Wady i zalety podatków PIT/CIT obrotowy

Ceny i Inflacja Co to jest inflacja i jak się ją mierzy? Skąd się bierze inflacja? Co to jest "podatek drożyźniany"? Czy inflacja może być pożyteczna? Inflacja producenta czy konsumenta? Co to jest STAGFLACJA