1

Badanie zrealizowane zostało w dniach 6-10 marca 2009 roku na 1000 osobowej reprezentatywnej próbie Polaków. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3,1%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. Marzec 2009 Barometr nastrojów ekonomicznych

Spis treści Nastroje ekonomiczne Polaków w marcu – podsumowanie 4 Wskaźniki nastroju ekonomicznego 5 Ocena sytuacji ekonomicznej kraju 8 Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego 14 Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi 16 Pomiary kwartalne Ocena stanu bezrobocia 18 Perspektywy dla gospodarki 21 Wyrzeczenia na rzecz gospodarki 22

Nastroje ekonomiczne Polaków w marcu PESK – wskaźnik percepcji sytuacji ekonomicznej kraju - 6,6 OGD– wskaźnik kondycji finansowej gospodarstw - 5,6 PENKON – wskaźnik klimatu konsumenckiego - 6, Wartość w marcu ,1 - 31,6 Zmiana w stosunku do lutego 2009 Marzec przyniósł dalsze pogorszenie wskaźnika klimatu konsumenckiego PENKON. W porównaniu z ubiegłym miesiącem wartość jego obniżyła się o 6,2pkt. Wskaźnik percepcji sytuacji ekonomicznej kraju PESK oraz kondycji finansowej gospodarstw OGD w porównaniu z miesiącem ubiegłym również odnotowały spadek (odpowiednio o 6,6 i 5,6pkt.).  Stworzona przez Pentor RI typologia pokazuje, iż osoby o negatywnym ustosunkowaniu wobec obecnej sytuacji ekonomicznej Polski (pesymiści, zrezygnowani, sfrustrowani) stanowią 61,7% społeczeństwa. 38,3% Polaków natomiast pozytywnie odbiera sytuacje ekonomiczną Polski (optymiści, twardzi optymiści, usatysfakcjonowani).  W porównaniu z ubiegłym miesiącem o 9pkt procentowych zwiększył się odsetek badanych, którzy postrzegają polską sytuację gospodarczą jako pogarszającą się, 5% dostrzega poprawę, a 30% nie widzi większych zmian w tym względzie.

PESK – wskaźnik percepcji ekonomicznej sytuacji kraju Przewaga ocen pozytywnych Przewaga ocen negatywnych OGD – wskaźnik oceny kondycji finansowej gospodarstw domowych Wskaźniki nastroju ekonomicznego Przewaga ocen pozytywnych Przewaga ocen negatywnych *Wskaźnik ten jest średnią arytmetyczną sald (różnicy) odpowiedzi pozytywnych i negatywnych na trzy pytania dotyczące kondycji ekonomicznej Polski: a) Jak ocenia Pan(i) ogólną sytuację ekonomiczną Polski? b) Czy obecna sytuacja ekonomiczna Polski jest lepsza, taka sama, czy gorsza niż rok temu? c) Czy za rok sytuacja ekonomiczna Polski będzie lepsza, gorsza, czy się nie zmieni? Może przyjmować wartość od –100 do Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywne są oceny sytuacji ekonomicznej. *Wskaźnik ten jest średnią arytmetyczną sald (różnicy) odpowiedzi pozytywnych i negatywnych na dwa pytania dotyczące postrzegania sytuacji ekonomiczne gospodarstwa domowego: a)Czy obecna sytuacja Pana(i) gospodarstwa domowego jest lepsze, gorsza czy też taka sama, jak rok temu? b) Czy za rok finansowa sytuacja Pana(i) gospodarstwa domowego poprawi się, pogorszy się, czy też nie ulegnie zmianie? Może przyjmować wartość od –100 do Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywne są oceny kondycji finansowej gospodarstwa.

PENKON– wskaźnik klimatu konsumenckiego* *Wskaźnik ten jest uśrednioną wartością indeksu percepcji sytuacji ekonomicznej kraju (PESK) oraz indeksu oceny kondycji finansowej gospodarstwa (OGD). Może przyjmować wartość od – 100 do Wskaźnik odnosi się do ogólnego nastroju ekonomicznego konsumentów wynikającego z percepcji ekonomicznej sytuacji kraju oraz kondycji finansowej gospodarstw. Im wyższa (dodatnia) jest wartość wskaźnika tym bardziej pozytywny, optymistyczny jest klimat konsumencki. Wskaźnik oceny sytuacji ekonomicznej kraju (PESK) w marcu wyniósł -42pkt. Oznacza to, że wypowiedzi pesymistyczne o taki właśnie odsetek przewyższają wypowiedzi optymistyczne. W porównaniu z miesiącem ubiegłym wartość jego spadła o 6,6pkt.  Wskaźnik oceny kondycji finansowej gospodarstw domowych (OGD) w tym miesiącu wyniósł -21,1pkt. Oznacza to, że w wypowiedziach na temat kondycji finansowej gospodarstw domowych, oceny negatywne przewyższają pozytywne. W porównaniu z ubiegłym miesiącem ocena sytuacji gospodarstwa domowego spadła o 5,6pkt.  Spadkowi optymizmu w ocenie sytuacji ekonomicznej kraju oraz kondycji finansowej gospodarstw domowych towarzyszy w konsekwencji spadek wskaźnika klimatu konsumenckiego PENKON, który w tym miesiącu osiągnął wartość -31,6pkt. Wskaźniki nastroju ekonomicznego Klimat pozytywny Klimat negatywny

 Klimat konsumencki ściśle wiąże się z pozycją społeczno – demograficzną respondenta. Rośnie generalnie wraz ze wzrostem wykształcenia, dochodu gospodarstwa domowego, pozycją zawodową, a spada wraz z wiekiem. Zależności te dobrze obrazuje zmienna klasa społeczna, którą tworzymy na podstawie wykształcenia, pozycji zawodowej głowy gospodarstwa domowego oraz dochodu gospodarstwa domowego. Stosunkowo najlepszy klimat konsumencki obserwujemy wśród osób przynależących do najwyższej z klas społecznych a najgorszy wśród osób przynależących do najniższych klas społecznych. PENKON – wskaźnik klimatu konsumenckiego [WIEK][WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA][KLASA SPOLECZENA*] Wartość wskaźnika PENKON *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem Wskaźniki nastroju ekonomicznego -52,4-

Jak Pan(i) ocenia ogólną sytuację ekonomiczną Polski? Ocena obecnej sytuacji  Połowa badanych Polaków – czyli o 3pkt procentowe więcej niż w miesiącu ubiegłym - negatywnie oceniło obecną sytuację ekonomiczną Polski. 11% badanych pozytywnie ocenia sytuację ekonomiczną w kraju, a 39% badanych nie ma jednoznacznej opinii w tej kwestii. Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Czy sytuacja ekonomiczna kraju jest obecnie lepsza, taka sama, czy gorsza niż rok temu?  W porównaniu z ubiegłym miesiącem o 9pkt procentowych zwiększył się odsetek badanych, którzy postrzegają polską sytuację gospodarczą jako pogarszającą się, 5% dostrzega poprawę, a 30% nie widzi większych zmian w tym względzie. Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

 21% badanych uważa, iż przyszły rok przyniesie zmiany na lepsze, natomiast 48% - czyli o 3pkt procentowe więcej niż w lutym - oczekuje pogorszenia sytuacji gospodarczej kraju. 31% ankietowanych uważa, że sytuacja ekonomiczna Polski nie ulegnie zmianie w ciągu najbliższych 12 miesięcy.  Analiza sald odpowiedzi, różnicy odsetka osób oczekujących zmian pozytywnych i negatywnych, pokazuje znaczące różnice w percepcji przyszłości przez osoby należące do różnych grup socjodemograficznych. Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie..? Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

[WIEK][WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA] [KLASA SPOLECZENA*] Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie..?  Oczekiwania odnośnie rozwoju sytuacji ekonomicznej kraju wiążą się z szeregiem zmiennych socjo-demograficznych. Optymizm rośnie wraz z klasą społeczną, dochodami gospodarstwa domowego i wykształceniem. *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Segmentacja Ocena sytuacji ekonomicznej kraju  Porównując odpowiedzi na pytanie dotyczące obecnej sytuacji gospodarczej oraz oczekiwań na przyszłość stworzono typologię odzwierciedlającą nastawienie Polaków do sytuacji ekonomicznej kraju. Pesymiści to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację ekonomiczną Polski lecz oczekujące zmian na gorsze – stanowią 16,5% populacji Sfrustrowani to osoby źle oceniające obecną sytuację i dodatkowo spodziewające się dalszego pogorszenia sytuacji – stanowią 31,6% populacji Zrezygnowani to osoby źle oceniające obecną sytuację i nie liczące na żadne zmiany w przyszłości – ani na lepsze, ani na gorsze – stanowią 13,6% populacji – Optymiści to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację i spodziewające się dalszej poprawy w przyszłości – stanowią 15,5% populacji Twardzi Optymiści to osoby źle oceniające obecną sytuację, lecz pomimo to liczące na poprawę w przyszłości – stanowią 5,3% populacji Usatysfakcjonowani to osoby dobrze lub częściowo dobrze oceniające obecną sytuację i nie liczące na większe zmiany w przyszłości – ani na gorsze ani na lepsze – stanowią 17,5% populacji Jak Pan(i) ocenia obecną ogólną sytuację ekonomiczną Polski? dobrze częściowo dobrze, częściowo źle źle Czy sądzi Pan(i), że za rok ogólna sytuacja ekonomiczna kraju będzie: lepsza4,7%10,8%5,3% gorsza2,6%13,9%31,6% wcale się nie zmieni 3,7%13,8%13,6%

 Stworzona przez Pentor RI typologia pokazuje, iż osoby o negatywnym ustosunkowaniu wobec obecnej sytuacji ekonomicznej Polski (pesymiści, zrezygnowani, sfrustrowani) stanowią 61,7% społeczeństwa. 38,3% Polaków natomiast pozytywnie odbiera sytuacje ekonomiczną Polski (optymiści, twardzi optymiści, usatysfakcjonowani). Ocena sytuacji ekonomicznej kraju

Ocena obecnej sytuacji w porównaniu do sytuacji sprzed roku  Połowa badanych Polaków wyraża przekonanie, że sytuacja ich budżetu domowego nie zmieniła się w ciągu ostatnich 12 miesięcy. 41% - o 10pkt procentowych więcej niż w lutym - twierdzi, iż sytuacja finansowa gospodarstwa domowego uległa pogorszeniu, 9% badanych dostrzega natomiast poprawę. Czy obecna sytuacja finansowa Pana(i) gospodarstwa domowego, w porównaniu do sytuacji sprzed roku jest lepsza, gorsza, czy też taka sama? Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego

Oczekiwania na przyszłość A za rok sytuacja finansowa Pana(i) gospodarstwa domowego…?  59% Polaków nie przewiduje większych zmian w kondycji finansowej własnego gospodarstwa w ciągu najbliższego roku. 15% badanych spodziewa się poprawy sytuacji własnego gospodarstwa domowego, a 26% oczekuje zmian na gorsze.  W stosunku do ubiegłego miesiąca odsetek Polaków optymistycznie oceniających przyszłość swojego gospodarstwa domowego nie zmienił się, o 2 punkty procentowe zmalał odsetek badanych twierdzących, iż ich sytuacja gospodarstwa domowego pogorszy się. Ocena kondycji finansowej gospodarstwa domowego

Jak Pan(i) sądzi, czy my Polacy możemy nasze problemy gospodarcze rozwiązać sami, czy tylko z pomocą państw zachodnich?  Spada odsetek Polaków ufających w to, że z naszymi problemami gospodarczymi możemy poradzić sobie sami. Ponad połowa Polaków twierdzi, że uda nam się to tylko z pomocą państw zachodnich. Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi

 55% Polaków opowiada się za tym, aby zachodnie firmy jak najwięcej inwestowały w Polsce. Odmiennego zdania jest co piaty badany. 24% Polaków twierdzi, że jest im to zupełnie obojętne. Czy Pan(i) jest osobiście za tym aby zachodnie firmy jak najwięcej inwestowały w Polsce? Stosunek do współpracy ekonomicznej z państwami zachodnimi

Jak Pan(i) sądzi, w jaki sposób będzie zmieniać się wielkość bezrobocia w ciągu przyszłego roku? Czy liczba bezrobotnych będzie większa, mniejsza czy też taka sama jak obecnie? Ocena stanu bezrobocia  W porównaniu z ostatnim pomiarem o 31 pkt procentowych wzrósł odsetek Polaków twierdzących, że w ciągu przyszłego roku ilość bezrobotnych będzie większa niż obecnie. 15% twierdzi, że poziom bezrobocia się nie zmieni, natomiast 4% twierdzi - o 6pkt. procentowych mniej niż w pomiarze z IV kwartału ubiegłego roku – że liczba bezrobotnych się zmniejszy.

Czy obawia się Pan(i), że w ciągu najbliższych 2 lat dotknie Pana(ią) bezrobocie? Ocena stanu bezrobocia  15% respondentów obawia się, że w ciągu najbliższych 2 lat dotknie ich bezrobocie, natomiast 42% (o 6pkt procentowych mniej niż w IV kwartale 2008 roku) nie ma takich obaw.

[WIEK] [WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA][KLASA SPOLECZENA*] *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem Ocena stanu bezrobocia - Czy obawia się Pan(i), że w ciągu najbliższych 2 lat dotknie Pana(ią) bezrobocie?

Perspektywy dla gospodarki Jak długo, Pana(i) zdaniem, jeszcze będzie trwało aż sytuacja gospodarcza ulegnie widocznej poprawie?

Proces reform wymaga od większej części społeczeństwa osobistych ograniczeń i wyrzeczeń w życiu. Czy zgodził(a)by się Pan(i) na dalsze wyrzeczenia, jeśli mogłoby to poprawić w bliskiej przyszłości ogólną sytuację gospodarczą? Wyrzeczenia na rzecz gospodarki  Prawie połowa Polaków deklaruje, że nie zgodziłaby się na osobiste ograniczenia i wyrzeczenia w życiu dla poprawy ogólnej sytuacji gospodarczej kraju. 40% respondentów twierdzi natomiast, że byłoby ich stać na takie wyrzeczenia. 12% nie ma jednoznacznej odpowiedzi w tym względzie.

[WIEK] [WYKSZTAŁCENIE] [DOCHÓD GOSPODARSTWA][KLASA SPOLECZENA*] *Podział na klasy społeczne: A – osoby z najwyższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z wyższym wykształceniem E – osoby z najniższymi dochodami gospodarstwa domowego, głównie z podstawowym i zasadniczym wykształceniem - Proces reform wymaga od większej części społeczeństwa osobistych ograniczeń i wyrzeczeń w życiu. Czy zgodził(a)by się Pan(i) na dalsze wyrzeczenia, jeśli mogłoby to poprawić w bliskiej przyszłości ogólną sytuację gospodarczą? Wyrzeczenia na rzecz gospodarki 53% 42%

24