Tomasz Grzegorz Grosse Uniwersytet Warszawski 1 Warszawa, 16 października 2014 roku

Cele prezentacji 1. Dwa podejścia do bezpieczeństwa ekonomicznego: liberalizm a realizm. 2. Spojrzenie geoekonomii. 3. Bezpieczeństwo UE: dwa studia przypadku. 4. Główne wnioski. 5. Jakie są perspektywy zwiększenia bezpieczeństwa geoekonomicznego w Europie? 2

Podejście liberalne Globalizacja i współzależność gospodarcza. Liberalny rynek i dobre instytucje (w tym prawo). Krytyka i dyskusja: Problem niestabilnych rynków, zwłaszcza finansowych. Problem instytucji: – nie zawsze są optymalne (np. powstają w wyniku przetargu politycznego), - nie są często dostosowane do specyficznych warunków lokalnych, - mogą być asymetrycznie korzystne dla niektórych podmiotów (i szkodliwe dla innych). Czy ład globalny (regionalny) potrzebuje hegemona politycznego? Co z geopolityką? 3

Podejście realistyczne Kluczowe znaczenie ma władza nad systemem gospodarczym (procesami ekonomicznymi). Bezpieczeństwo łączy się nierozerwalnie z dominacją, autonomią lub z zależnością. Jest konsekwencją geopolityki (struktury i rywalizacji geopolitycznej). 4

Co to jest geoekonomia? Powiązanie geopolityki (władzy: dominacji, autonomii i zależności) z gospodarką. Polityki gospodarcze są źródłem akumulacji potencjałów geopolitycznych (rozwoju) i narzędziem geopolityki (zwiększania władzy w danej przestrzeni geopolitycznej, np. w Europie lub na świecie). Kluczowe znaczenie dla geoekonomii ma więc trajektoria rozwoju (czy jest to rozwój endogeniczny, czy zależny, czy długotrwały czy szybko wyczerpujący nowe zasoby) oraz Władza i sposób działania regionalnego (bądź światowego) reżimu gospodarczego. 5

Europa i jej bezpieczeństwo: dwa studia przypadku Trajektoria rozwoju: - Ekspansja wspólnego rynku w Europie, zwłaszcza na wschód (przykład poszerzenia , a później na Ukrainę). - Powstrzymanie ekspansji w kierunku wschodnim (spór o Ukrainę). - Problem wyczerpania prostych inwestycji i zaniedbania budowania konkurencyjności globalnej. Reżim wspólnej waluty: - Asymetrycznie korzystny głównie dla państw Północy. - Problem rosnących kosztów gosp. i politycznych. - Problem niewystarczających reform. 6

Wniosek - Bezpieczeństwo ekonomiczne w Europie jest obecnie związane z umiejętnością znalezienia nowej trajektorii rozwoju oraz - rozwiązaniem problemów strefy euro. 7

Jaka przyszłość Europy? Strefa Euro: problem braku odpowiedniej unii politycznej dla unii monetarnej. Z czego wynika słabość odpowiedzi na kryzys, w tym inwestycji pobudzających wzrost i konkurencyjność. Czy nowa trajektoria rozwoju może dotyczyć technologii energetycznych? 8

Dziękuje Państwu za uwagę 9 Szerzej: Tomasz Grzegorz Grosse – W poszukiwaniu geoekonomii w Europie, ISP PAN, Warszawa 2014.