Czy każde dziecko z omdleniami należy kierować do kardiologa? Prof. dr hab. med. Waldemar Bobkowski Klinika Kardiologii Dziecięcej Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Omdlenie - charakterystyka jest samoograniczającą się utratą przytomności, zwykle prowadzącą do upadku początek jest dość nagły ma charakter przemijający powrót świadomości jest samoistny, całkowity i zazwyczaj szybki U podłoża omdlenia leży przemijająca, GLOBALNA HIPOPERFUZJA MÓZGU

Przyczyny omdleń Odruchowe (neurogenne) – 50-60% Kardiogenne – 10-20% Ortostatyczne – 2-10% Przyczyna niewyjaśniona – 20-30% Naczyniowo-mózgowe – 1%

Omdlenia odruchowe (neurogenne) Spowodowane nieprawidłową autoregulacją układu krążenia, niewydolnością odruchów utrzymujących prawidłowy rytm serca i ciśnienie tętnicze krwi Omdlenia sercowe (kardiogenne) Omdlenie w zaburzeniach rytmu i/lub organicznej chorobie serca występuje jeśli choroba układu krążenia uniemożliwia utrzymanie rzutu serca w stopniu umożliwiającym utrzymanie odpowiedniej perfuzji mózgu Omdlenia ortostatyczne Ograniczona możliwość autonomicznego układu nerwowego do skompensowania zmian spowodowanych pionizacją lub zmniejszoną objętością krwi

Omdlenia odruchowe (neurogenne) Omdlenia wazowagalne (najczęstsze) Omdlenia sytuacyjne Ostry krwotok Kaszel, kichanie Stymulacja żołądkowo-przełykowa (np. połykanie) Mikcja Powysiłkowe Inne (podnoszenie ciężarów, instrumenty dęte) Zespół zatoki tętnicy szyjnej

Omdlenia sercowe (kardiogenne) Zaburzenia rytmu serca Bradykardia Częstoskurcze komorowe/nadkomorowe Wady serca (wada zastawki aortalnej i in.) Kardiomiopatie (HCM, ARVC, DCM) Dysfunkcja mięśnia sercowego (zapalenie mięśnia sercowego, DCM, choroba Kawasaki, niedokrwienie mięśnia sercowego i in.)

Cechy sugerujące omdlenia odruchowe Brak choroby strukturalnej serca Długa historia naturalna – nawracające omdlenia Przedłużona pozycja stojąca, zatłoczone, duszne pomieszczenia Obecność objawów prodromalnych Incydenty po nieprzyjemnym wrażeniu: węchowym, dźwiękowym, wzrokowym, bólowym Nudności, wymioty z omdleniami Omdlenia podczas lub po-posiłkowe Zawroty głowy

Cechy sugerujące omdlenia sercowe (objawy alarmowe) Obciążony wywiad rodzinny: zgony w młodym wieku, rodzinne występowanie chorób serca Omdlenie w czasie wysiłku Omdlenie w pozycji leżącej Omdlenie bez objawów prodromalnych Omdlenia wyzwalane głośnym dźwiękiem, strachem, znacznym stresem emocjonalnym Omdlenie poprzedzone wystąpieniem bólu lub kołatania w klatce piersiowej Potwierdzona lub podejrzewana choroba serca

Postępowanie Pediatry/Lekarza Rodzinnego Szczegółowy wywiad oraz okoliczności w których dochodzi do omdlenia Badanie fizykalne z pomiarem RR w dwóch pozycjach ciała Spoczynkowy 12-odprowadzeniowy zapis EKG (koniecznie ocenić QTc) Różnicowanie pomiędzy przyczynami łagodnymi i poważnymi dokonuje się głownie na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego i EKG.

Omdlenia odruchowe (neurogenne) Nie ma zwykle potrzeby dalszej diagnostyki Należy wytłumaczyć dziecku i rodzicom istotę problemu i zwykle łagodny charakteru tego stanu. U części chorych postaci złośliwe (nawroty, urazy, pogorszenie jakości życia). Edukacja dotycząca znajomości bodźców wywołujących i możliwości ich unikania Edukacja dotycząca objawów prodromalnych i sposobu reakcji dziecka na te objawy w celu uniknięcia wystąpienia omdlenia Utrzymanie odpowiedniego nawodnienia i spożycia soli

Wskazana konsultacja specjalistyczna –kardiolog dziecięcy Obecność objawów alarmowych Obciążony wywiad rodzinny Kołatania serca Bóle w klatce piersiowej Rozpoznana choroba serca Stan po operacji wady serca Nawracające omdlenia

Wskazana konsultacja specjalistyczna –kardiolog dziecięcy Szmer nad sercem Zaburzenia rytmu serca Sinica Objawy niewydolności serca Nieprawidłowy wynik EKG

Omdlenia – podsumowanie Większość omdleń u dzieci ma łagodny przebieg. U części dzieci omdlenie może być jednak pierwszym objawem poważnej patologii serca lub zaburzeń rytmu serca Większość omdleń odruchowych (gł. wazowagalnych) ma charakter łagodny. U około 20-30% występują jednak nawroty (pogorszenie jakości życia), natomiast 15% dzieci cierpi na złośliwe postaci (oporność na leczenie, urazy) Głównym czynnikiem ryzyka nagłego zgonu u dzieci z omdleniami jest obecność organicznej choroby serca i/lub zaburzeń rytmu serca