Wychowanie jako proces
Wychowanie jako proces – ujęcie podkreślające kontekst czasu, a także etapowość i systemowość.
Cele wychowania – pożądane i oczekiwane zmiany, jakie pod wpływem respektowania odpowiednich metod, środków i warunków kształtują się w osobowości wychowanka w postaci poglądów, postaw, nawyków oraz innych cech osobowości (Okoń).
Metoda wychowania – powtarzane czynności zmierzające do celu (K Metoda wychowania – powtarzane czynności zmierzające do celu (K. Konarzewski) lub podstawowe sposoby konsekwentnego i możliwie najbardziej skutecznego postępowania zmierzające do realizacji określonego celu (A. Kamiński).
Grupy metod wychowania: metody bezpośrednie, metody pośrednie, metody informacyjno-perswazyjne, metody modelowania-wzorowania, metody stosujące indukcję i dedukcję, ewaluacja.
Strategie wychowawcze: ogólne założenia dotyczące postępowania wychowawczego – wynikające z określonej (deklarowanej) koncepcji wychowania, zachowania nauczycieli i wychowawców związane z realizacją dominującej orientacji w procesie wychowania.
Techniki wychowania: bliżej skonkretyzowane sposoby postępowania wychowawczego, czyli są one bardziej szczegółowym, a niekiedy wręcz drobiazgowym opisem metody wychowania, ukazując praktyczne zastosowanie w działalności wychowawczej.
Zasada wychowania: uporządkowany i dający się ściśle wyznaczyć układ najogólniej sformułowanych prawidłowości w sferze postępowania wychowawczego.
Dziedziny wychowania: wychowanie fizyczne, zdrowotne, umysłowe, moralne, estetyczne, społeczne, państwowe, patriotyczne, religijne…
Podstawowe środowiska wychowawcze: rodzina, szkoła, grupa rówieśnicza… Środowisko wychowawcze: część środowiska społecznego i kulturowego, która wywiera wpływ na wytwarzanie się trwałych postaw…(Szczepański) Złożony układ powtarzających się lub względnie trwałych sytuacji (Pieter)
Margines kreatywnej spontaniczności: elementy systemu wychowawczego nie są dane raz na zawsze w gotowej postaci i nie wszystko w nich zawarte jest ostatecznie zdefiniowane oraz w takiej postaci zalecane do stosowania. Sytuacje wychowawcze są niepowtarzalne.