Podstawy makroekonomii Ćwiczenia nr 10: Teoria cyklu koniunkturalnego oraz kryzys w USA i strefie euro Arkadiusz Sieroń

Plan ćwiczeń Kartkówka Kryzys w USA Kryzys w strefie euro. Bilans handlowy Arkadiusz Sieroń 2

Kryzys finansowy w USA Banki udzielały głównie kredytów hipotecznych => bańka na rynku nieruchomości. Pieniądze bardziej podbijały surowce i aktywa => CPI nie jest najlepszym narzędziem do banadania koniunktury. Stopa procentowa Fedu spadła z 6,5% w styczniu 2001 r. do 1% w czerwcu 2004 r. W tym czasie ceny nieruchomości istotnie rosły. Jasny związek między polityką Fedu a bańką Arkadiusz Sieroń 3

Kryzys finansowy w USA Nie należy utożsamiać bańki na rynku nieruchomości z kryzysem. Regulacje bazylejskie. Rola sekurytyzacji oraz agencji ratingowych. Pokusa nadużycia oraz dźwignia finansowa Arkadiusz Sieroń 4

Kryzys realny czy finansowy? W 2008 r. kryzys realnej gospodarki zapoczątkował kryzys bankowy czy też finansowy. Sztucznie niskie stopy procentowe ułatwiły akumulację długu prowadzącą do finansowania bańki. Kiedy błędne inwestycje zostały ujawnione, wartość rynkowa tych inwestycji gwałtownie spadła. Część tych aktywów (błędnych inwestycji) była finansowana przez sektor bankowy lub była jego własnością Arkadiusz Sieroń 5

Kryzys realny czy finansowy? Gdy błędne inwestycji były likwidowane, przedsiębiorstwa bankrutowały, zaś ludzie tracili miejsca pracy wykreowane dzięki bańce. Ludzie i przedsiębiorcy zaczęli nie wywiązywać się ze swoich zobowiązań kredytowych. W konsekwencji wartość aktywów banków wyparowała, redukując ich kapitał własny. Płynność banków także ucierpiała, bo pożyczkobiorcy przestali spłacać swoje kredyty Arkadiusz Sieroń 6

Kryzys realny czy finansowy? W konsekwencji zmniejszonej wypłacalności banków instytucje finansowe prawie przestały pożyczać sobie nawzajem jesienią 2008 r. Rynek międzybankowy przestał być płynny. Kryzys realny doprowadził do kryzysu finansowego Arkadiusz Sieroń 7

Kredyty hipoteczne Arkadiusz Sieroń 8

CPI a inne wskaźniki cenowe Arkadiusz Sieroń 9

Bańka na rynku nieruchomości Arkadiusz Sieroń 10

Fed a bańka Arkadiusz Sieroń 11

Polityka po wybuchu kryzysu Polityka odwlekania kryzysu => ekspansja monetarna => może prowadzić do hiperinflacji w stylu weirmarskim lub stagflacji w stylu japońskim; oraz ekspansja fiskalna => wzrost długu publicznego. Fed obniżył % do rekordowo niskich poziomów. Jednak banki komercyjne nie są chętne do udzielania kredytów => wzrost rezerw. Brak chęci, bo 1) toksyczne aktywa; 2) wzrost ryzyka; 3) brak wiarygodnych inwestorów; 4) niskie % Arkadiusz Sieroń 12

Spadek prywatnych oszczędności Arkadiusz Sieroń 13

Baza monetarna i rezerwy banków Arkadiusz Sieroń 14

Wydatki rządowe USA Arkadiusz Sieroń 15

Dług publiczny Arkadiusz Sieroń 16

Koszty boomu i rozwój interwencji Działania podejmowane przez państwo przynoszą skutki odwrotne od oficjalnie zamierzonych. Ekspansja kredytowa zmniejsza realne bogactwo obywateli (błędna struktura produkcji, specyficzny kapitał, wzrost cen). Interwencje pociągają kolejne: rezerwa cząstkowa => bank centralny => jeszcze luźniejsza polityka monetarna => wzrost wydatków rządowych Arkadiusz Sieroń 17

Przyszłość Teoretycznie rzecz ujmując, istnieją trzy możliwe scenariusze przebiegu recesji: deflacja, stagflacja i hiperinflacja. Ekspansja kredytowa jest kontynuowana, ale tempo wzrostu zwiększa się nie dość szybko, by w każdy kolejnym okresie zapobiec procesom odwrotu. Oczekiwania inflacyjne zdają się to potwierdzać. Czy czeka nas peknięcie banki akcyjnej? Arkadiusz Sieroń 18

Oczekiwania inflacyjne Arkadiusz Sieroń 19

Spadek tempa wzrostu podaży pieniądza a rynek akcji Arkadiusz Sieroń 20

Czy na ropie była bańka? Arkadiusz Sieroń 21

Kryzys w strefie euro Kryzys ujawnił się na rynku obligacji państwowych. Kryzys zaprzecza, że to skomplikowane instrumenty odpowiadają za kryzys. EBC udzielał pożyczek pod zastaw obligacji państwowych. EBC akceptował obligacje krajów PIIGS tak jakby były to obligacje niemieckie Arkadiusz Sieroń 22

Kryzys w strefie euro Zdolność kredytowa krajów PIIGS została zafałszowana wstąpieniem tych państw do strefy euro oraz niskimi stopami procentowymi. Kryzys realny => kryzys finansowy => kryzys długu publicznego => kryzys walutowy? Kryzys w strefie euro wynikał z istnienia jednego banku centralnego oraz wielu niezależnych polityk fiskalnych Arkadiusz Sieroń 23

Kryzys w strefie euro System finansowy kupuje obligacje rządowe poprzez tworzenie nowych pieniędzy. Banki je kupują, bo mogą je wykorzystać jako zabezpieczenie kredytów od ECB. Rządy narodowe mogą więc monetyzować swoje długi kosztem wszystkich użytkowników euro. Pakt Stabilności i Wzrostu miał temu przeciwdziałać, ale zawiódł Arkadiusz Sieroń 24

Dygresja: Fed a EBC Arkadiusz Sieroń 25

Dygresja: Fed a EBC Arkadiusz Sieroń 26

Dygresja: Fed a EBC Arkadiusz Sieroń 27 Fed kupuje bezpośrednio obligacje od systemu bankowego, a ECB (podobnie NBP) akceptuje je jako zastaw pod kredyty. Efekt ten sam: wzrost podaży pieniądza i monetyzacja długów publicznych. Fed jest bardziej transparentny, bo wykazuje obligacje na swoim bilansie. ECB dokonuje monetyzacji w bardziej subtelny sposób, który bardziej wspiera system bankowy.

Kryzys w strefie euro Ekspansywna polityka EBC oraz konwergencja stóp procentowych => zakłócenia w krajach PIIGS. Grecja – sektor publiczny na wyrost. Hiszpania – bańka mieszkaniowa. Irlandia – bańka mieszkaniowa i finansowa. Kraje PIIGS mogły żyć ponad stan dzięki monetyzacji rządowych długów. Mogły one utrzymać poziom wydatków i odkładać niezbędne reformy w czasie, a i tak importować niezbędne dobra Arkadiusz Sieroń 28

Konwergencja stóp procentowych Arkadiusz Sieroń 29

Wzrost podaży pieniądza Arkadiusz Sieroń 30

Bańka mieszkaniowa w strefie euro Arkadiusz Sieroń 31

Target Arkadiusz Sieroń 32

Bilanse handlowe w 2010 r Arkadiusz Sieroń 33

Target Arkadiusz Sieroń 34

Podsumowanie Przyczyną kryzysu w USA i euro jest luźna polityka monetarna banków centralnych. W strefie euro istnieje dodatkowo problem tzw. tragedii euro, czyli jednego banku centralnego przy wielu niezależnych rządach. To prowadzi do redystrybucji między członkami strefy euro Arkadiusz Sieroń 35

Dziękuję za uwagę! Na następnych zajęciach kolokwium! Arkadiusz Sieroń