„Jak uczyć uczniów respektowania norm społecznych?” Rada samokształceniowa. 08.01.2014 r. Prowadzenie: p. Joanna Rusiecka, p. Agata Choińska.

NORMALNY NASTOLATEK NIE JEST NORMALNYM NASTOLATKIEM, JEŚLI ZACHOWUJE SIĘ NORMALNIE

Definicja zachowania Zachowanie – są to zarówno proste reakcje wywołane pojedynczym bodźcem, jak i bardziej złożone czynności będące odpowiedzią na wiele działających w tym czasie bodźców, mogą mieć charakter słowny, jak też bezsłowny, mogą być uświadamiane i nieświadome.

Zaburzone zachowanie Nieprawidłowe zachowanie może obejmować wszelkie niekorzystne odchylenia od prawidłowego rozwoju organizmu oraz psychiki dziecka i zdefiniować je jako obejmujące wszystkie rodzaje „trudności” dziecięcych.

Zaburzone zachowanie - kategorie Zachowania agresywne, które powodują zagrożenie fizyczne lub wyrządzają krzywdę innym ludziom lub zwierzętom: tyranizowanie, grożenie, zastraszanie innych, częste inicjowanie walk fizycznych, używanie broni, która może spowodować poważne fizyczne uszkodzenia, przejawianie okrucieństwa fizycznego wobec ludzi i zwierząt dokonywanie kradzieży bezpośrednio od ofiary (wymuszanie pieniędzy, kradzieże kieszonkowe i inne),

Zaburzone zachowanie – kategorie - cd. branie świadomego udziału w podpalaniu z intencją spowodowania poważnej szkody, świadome niszczenie cudzej własności. Oszustwo lub kradzież: włamywanie się do czyjegoś domu, budynku lub samochodu, kłamstwo w celu uzyskania dóbr lub uniknięcia zobowiązań, kradzież rzeczy o większej wartości bez konfrontacji z ofiarą. Poważne łamanie reguł, zasad, nakazów, zakazów i praw: przed 13 rokiem życia wbrew zakazom rodziców przebywanie poza domem rodzinnym w nocy, ucieczka z domu bez zamiaru powrotu, częste wagarowanie.

Istota buntu dorastania Bunt dorastania jest formą sprzeciwu i braku dalszej zgody na te sytuacje i stany rzeczy, które nastolatek subiektywnie spostrzega jako ograniczające, zagrażające lub szczególnie niezgodne z jej idealistycznymi oczekiwaniami i wyobrażeniami. I poziom buntu dorastania II poziom buntu dorastania III poziom buntu dorastania IV poziom buntu dorastania Młodzieńczy kryzys tożsamości 12 – 19 lat

Definicja normy Normy stanowią jakby wzorcowe uogólnienie dotyczące przewidywań zachowania się członków grupy w różnych sytuacjach. „Dyrektywy zachowań moralnych” wskazują, jakie wzory zachowań są dozwolone w grupie, jakie postawy i przekonania są akceptowane cele są do osiągnięcia.

Normy moralne Są regułami wskazującymi w konkretnych sytuacjach, do czego zobowiązany jest człowiek i w jaki sposób powinien realizować dobro w życiu indywidualnym i społecznym. Mają na uwadze dobro człowieka, np. zdrowie, życie, szczęście, odnoszą się do postępowania ludzi, określają ich powinności, z reguły względem innych ludzi. Normy moralne wyrażone są w postaci nakazów lub zakazów, za każdą norma moralną kryje się ocena moralna.

Podstawowe kryteria zasad moralnych Ogólność - szerokie uogólnienie, zasady nie dotyczą poszczególnych ludzi, bywają odnoszone do bardzo wyodrębnionych grup, np. kobiet w ciąży. Uniwersalność - zasada znajduje zastosowanie powszechnie, zobowiązuje każdego do jej respektowania oraz jej konsekwencje spełniają oczekiwania wszystkich ludzi.

Podstawowe kryteria zasad moralnych - cd. Upublicznienie – w danej społeczności wszyscy ludzie zasadę znają, przyjmują i kierują się nią we własnym postępowaniu, rozpoznają sytuacje, w których ma zastosowanie, reagują na jej respektowanie lub łamanie.

Podstawowe kryteria zasad moralnych - cd. Podporządkowanie – umożliwienie uporządkowania różnych wymagań w stosunku do siebie w konflikcie moralnym, stosowanie jej nie dopuszcza do wprowadzenia w błąd, okłamywania, używania siły w sytuacjach konfliktowych. Finalność – od zasady moralnej nie ma jakichkolwiek odwołań, zasada jest ostateczna i najwyższa

Elementy struktury rozwoju moralnego człowieka Rozumienie zasad moralnych, pojęcie dobra i zła moralnego; Ocena słuszności i niesłuszności czynów; Poglądy, przekonania, ideały i wartości moralne; Poczucie powinności i zobowiązania do czynienia lub nieczynienia czegoś.

Struktura norm społecznych (struktura normatywna) Zwyczaje – rutynowe czynności dnia codziennego, upowszechnione wśród członków określonego społeczeństwa. Obyczaje – utworzone i upowszechnione w danym środowisku społecznym pewne wzory zachowań i postępowania w określonych sytuacjach. Prawa – normy ustanowione i wymuszone przez władzę polityczną społeczeństwa, sankcjonowanie przez państwo. Niektóre normy prawne są jednocześnie normami moralnymi, u ich podstaw leżą powszechnie akceptowane wartości.

Wyciąganie konsekwencji Konsekwencje dostarczają młodzieży jasnych i ostatecznych odpowiedzi na pytanie dotyczące tego, kto kontroluje sytuację i co jest właściwe; Skuteczne konsekwencje pozwalają powstrzymać niewłaściwe zachowanie

Wyciąganie konsekwencji - cd. Regularne wyciąganie konsekwencji przez rodziców i wychowawców, sprawia, że wychowankowie zaczną słuchać i poważnie traktować słowa dorosłych. Konsekwencje są jak ściany, powstrzymują niewłaściwe zachowanie.

Wyciąganie konsekwencji- cd. Konsekwencje uczą odpowiedzialności, ponieważ dzięki nim młodzież doświadcza skutków swoich wyborów i zachowań. Konsekwencje są najbardziej skuteczne, gdy wyciąga się je po niewłaściwym zachowaniu oraz łączy je logiczny związek z nieakceptowanym zachowaniem.

Kryterium wyboru konsekwencji Czy proponowane konsekwencje są związane z zachowaniem? Czy są adekwatne do stopnia przewinienia? Czy są realne, wykonalne? Czy szacunek i godność nie zostaną naruszone? Czy i czego młody człowiek przez ich stosowanie nauczy się?

Umowa klasowa Powinna być opracowana wraz z uczniami w ciągu pierwszych dwóch tygodni, w tym czasie uczniowie w sposób naturalny koncentrują swoją uwagę na słuchaniu propozycji nauczycieli, dotyczących ich oczekiwań. Jeżeli przeoczymy ten moment, uczniowie zaczną „ rządzić się własnymi prawami”. Wychowankowie stracą zainteresowanie naszymi propozycjami, a utworzone nieformalne reguły współżycia trudno będzie zmienić lub na nie wpływać.

Umowa klasowa- przykład Sposób traktowania Uczenie się Porozumiewanie się Mówimy do siebie spokojnie, bez przerywania i krzyku. Jesteśmy dla siebie uprzejmi, używamy zwrotów grzecznościowych. Uśmiechamy się, pocieszamy, gdy ktoś jest smutny, przygnębiony. Pomagamy sobie w trudnych sytuacjach. Podczas lekcji słuchamy uważnie, bez przeszkadzania innym. Regularnie odrabiamy prace domowe. Nie ściągamy prac domowych. Na lekcje przychodzimy punktualnie. Mówimy do siebie spokojnym głosem. Patrzymy sobie w oczy, uśmiechamy się. Mówimy o swoich emocjach i potrzebach. Kiedy mamy kłopoty albo się źle czujemy, mówimy o tym innym.

Człowiek nie może urabiać sobie poglądu na swe czyny wedle tego, ile przyniosą mu one zadowolenia, czy przyjemności, ale wedle tego, o ile służą temu celowi, jakim jest obiektywne dobro. Jan Paweł II

Dziękujemy za uwagę!