MOC W REGIONACH Nowa perspektywa finansowa w edukacji Suwałki, 9 maja 2014 DEPARTAMENT KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO I USTAWICZNEGO

Priorytety na lata w obszarze: kształcenie zawodowe 2 1.Doposażenie szkół i placówek (regiony) 2.Współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem (pracodawcy, instytucje rynku pracy, szkoły wyższe) (kraj i regiony) 3.Doradztwo zawodowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych (kraj i regiony)

Priorytety na lata w obszarze: kształcenie ustawiczne dorosłych 3 1.Nowe elastyczne formy kształcenia dorosłych 2.Rozwój technologii informacyjno- komunikacyjnych i multimediów 3.Tworzenie centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego

Cele reformy wprowadzonej 1 września 2012 r. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój obejmie działania na poziomie centralnym Priorytet inwestycyjny 10.3 bis

Cele reformy wprowadzonej 1 września 2012 r. Lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy, ułatwianie przechodzenia z etapu kształcenia do etapu zatrudnienia oraz wzmacnianie systemów kształcenia i szkolenia zawodowego i ich jakości, w tym poprzez: mechanizmy prognozowania umiejętności, dostosowanie programów nauczania oraz tworzenie i rozwój systemów uczenia się poprzez praktyczną naukę zawodu realizowaną w ścisłej współpracy z pracodawcami Priorytet inwestycyjny 10.3 bis Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

6 3 warianty kształcenia praktycznego w zasadniczej szkole zawodowej w Polsce Planowane typy operacji i działania Przygotowanie rozwiązań umożliwiających zwiększenie roli partnerów społecznych w systemie kształcenia zawodowego 1.Zaangażowanie stowarzyszeń zawodowych i organizacji pracodawców w rozwój współpracy szkół zawodowych z pracodawcami (porozumienia) 2. Włączenie partnerów społecznych w modernizację oferty i treści kształcenia i szkolenia zawodowego (klasyfikacja, podstawa programowa, przykładowe programy nauczania) 3. Rozwój kształcenia praktycznego w miejscu pracy Zwiększanie potencjału współpracy szkół zawodowych ze szkołami wyższymi 1. Rozwój współpracy szkolnictwa zawodowego ze szkolnictwem wyższym (projekt konkursowy) Cel 1. Podniesienie jakości i atrakcyjności kształcenia i szkolenia zawodowego, w tym stworzenie warunków dla poprawy poziomu i zakresu współpracy szkół i placówek z pracodawcami i szkołami wyższymi

Cele reformy wprowadzonej 1 września 2012 r. Wyrównywanie dostępu do uczenia się przez całe życie o charakterze formalnym, nieformalnym i pozaformalnym wszystkich grup wiekowych, poszerzanie wiedzy, podnoszenie umiejętności i kompetencji siły roboczej oraz promowanie elastycznych ścieżek kształcenia, w tym poprzez doradztwo zawodowe i potwierdzanie nabytych kompetencji Priorytet inwestycyjny 10.3 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

8 3 warianty kształcenia praktycznego w zasadniczej szkole zawodowej w Polsce Planowane typy operacji i działania Rozwój zaplecza badawczego na potrzeby całożyciowego poradnictwa edukacyjno-zawodowego 1.Rozwój badań diagnozujących i monitorujących realizację usług z zakresu całożyciowego poradnictwa edukacyjno-zawodowego (IBE) Przygotowanie rozwiązań programowych i organizacyjnych wspierających realizację doradztwa zawodowego w szkołach i placówkach systemu oświaty 1. Opracowanie i upowszechnienie ramowych programów realizacji zadań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego 2. Zwiększenie kompetencji kadry realizującej zadania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego w szkołach i organizacjach polonijnych za granicą (ORPEG) Upowszechnienie informacji edukacyjno-zawodowej dla wszystkich grup wiekowych 1. Przygotowanie i udostępnienie materiałów metodyczno-informacyjnych, w tym elektronicznych zasobów informacji edukacyjno-zawodowej dla dzieci, młodzieży i dorosłych Cel 4. Zwiększenie dostępu do wysokiej jakości usług z zakresu całożyciowego poradnictwa edukacyjno-zawodowego

Cele reformy wprowadzonej 1 września 2012 r. Ograniczenie i zapobieganie przedwczesnemu kończeniu nauki szkolnej oraz zapewnianie równego dostępu do dobrej jakości wczesnej edukacji elementarnej oraz kształcenia podstawowego, gimnazjalnego i ponadgimnazjalnego, z uwzględnieniem formalnych, nieformalnych i pozaformalnych ścieżek kształcenia umożliwiających ponowne podjęcie kształcenia i szkolenia Priorytet inwestycyjny 10.1 Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój

3 warianty kształcenia praktycznego w zasadniczej szkole zawodowej w Polsce Planowane typy operacji i działania Modernizacja systemu przygotowywania, przeprowadzania i organizacji egzaminów zewnętrznych 1. Modernizacja systemu przygotowywania, przeprowadzania i organizacji egzaminów zewnętrznych (CKE) Opracowanie i wdrożenie rozwiązań wspierających wykorzystywanie nowoczesnych technologii w nauczaniu wszystkich przedmiotów, w tym rozwijanie oferty otwartych elektronicznych zasobów edukacyjnych 1. Rozwijanie i upowszechnianie oferty nowoczesnych zasobów edukacyjnych do kształcenia zawodowego Cel 1. Rozwój narzędzi polityki edukacyjnej Cel 3. Tworzenie warunków do rozwoju nowoczesnych metod wspierania uczenia się, dostosowanego do wyzwań gospodarki opartej na wiedzy

Nowa perspektywa finansowa w regionach Środki unijne z nowej perspektywy finansowej na lata będą wykorzystywane przede wszystkim w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych 11

I. Doradztwo edukacyjno-zawodowe Obowiązek realizacji doradztwa zawodowego spoczywa na wszystkich gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz z planowaniem kształcenia i kariery zawodowej prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści (doradcy zawodowi, pedagodzy, psycholodzy). W przypadku braku doradcy zawodowego w szkole lub placówce, dyrektor szkoły lub placówki wyznacza nauczyciela, wychowawcę grupy wychowawczej lub specjalistę planującego i realizującego zadania z zakresu doradztwa edukacyjno- zawodowego. 12

Regionalne Programy Operacyjne na lata Cel działania: Zwiększenie dostępu do usług z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego oraz wzmocnienie zdolności szkół i placówek systemu oświaty do wspierania młodzieży i dorosłych w podejmowaniu trafnych decyzji dotyczących wyboru zawodu i ścieżki kształcenia. Cele szczegółowe:  wyrównywanie dostępu do usług poradnictwa edukacyjnego i zawodowego dla młodzieży i dorosłych,  zapewnienie powszechnego dostępu do odpowiedniej informacji edukacyjno- zawodowej,  poprawa jakości i efektywności usług świadczonych w ramach poradnictwa edukacyjnego i zawodowego - doskonalenie kwalifikacji zawodowych doradców zawodowych oraz wsparcie metodyczne innych osób realizujących zadania z tego zakresu,  zewnętrzne wsparcie szkół w realizacji doradztwa edukacyjno-zawodowego,  rozwijanie współpracy instytucji i organizacji realizujących usługi w zakresie poradnictwa edukacyjnego i zawodowego na szczeblu regionalnym i lokalnym. 13

Doradztwo edukacyjno-zawodowe – regionalny system informacji edukacyjno-zawodowej 14 Regionalne systemy informacji edukacyjno-zawodowej (systemy informacji o możliwościach kształcenia, szkolenia i zatrudnienia), łączące usługi informacyjne systemu edukacji z informacją płynącą z rynku pracy byłyby dostępne dla szerokiego grona odbiorców, począwszy od uczniów i ich rodziców, uczących się osób dorosłych, nauczycieli i wykładowców, doradców zawodowych oraz organów prowadzących, aż po urzędy pracy, instytucje szkoleniowe, osoby bezrobotne i poszukujące pracy, pracodawców i innych partnerów społecznych. Podobne systemy mogłyby uwzględniać podział administracyjny danego województwa prezentując m.in. kompleksowe dane na temat: sytuacji na rynku pracy w województwie i w poszczególnych powiatach, prognozy krótko- i długoterminowej w tym zakresie, oczekiwań pracodawców w ujęciu regionalnym i subregionalnym/lokalnym, bieżącej oferty edukacyjnej szkół i uczelni oraz oferty szkoleniowej dostępnej na danym obszarze, aktualnych ofert pracy przekazywanych z wykorzystaniem informacji posiadanej przez urzędy pracy oraz bezpośrednio od pracodawców.

Przykładowy schemat regionalnego systemu informacji edukacyjno-zawodowej 15 System ten poprzez dostęp z mapy kraju uwzględniałby dane z poziomu całego województwa a następnie z poszczególnych powiatów

II. Współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem społeczno-gospodarczym Współpraca o dwojakim charakterze 16 strategicznym praktycznym

Regionalne Programy Operacyjne na lata Strategiczna współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem społeczno- gospodarczym, w tym rozwój tzw. partnerstw wiedzy Cele szczegółowe:  zwiększenie przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi interesariuszami kształcenia zawodowego na poziomie regionalnym i lokalnym,  włączenie pracodawców w system identyfikacji potrzeb kwalifikacyjno- zawodowych na regionalnym i lokalnym rynku pracy,  dostosowanie oferty edukacyjnej w regionie do potrzeb pracodawców (w zakresie kształcenia w szkołach i w formach pozaszkolnych),  upowszechnienie zaangażowania pracodawców w proces kształcenia zawodowego,  monitorowanie jakości i efektywności kształcenia zawodowego w regionie we współpracy z zainteresowanymi stronami w tym z uczelniami wyższymi. 17

Strategiczna współpraca ze szkołami wyższymi w nowej perspektywie finansowej Możliwość tworzenia strategicznych partnerstw z partnerami społecznymi, zarówno na poziomie regionalnym/subregionalnym, jak i lokalnym na rzecz dostosowania oferty i treści kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy poprzez zwiększenie przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi partnerami kształcenia zawodowego (szkoły zawodowe/ pracodawcy/ instytucje rynku pracy/ szkoły wyższe), w tym:  wspólna analiza sytuacji na regionalnym/subregionalnym/lokalnym rynku pracy,  wspólna identyfikacja zapotrzebowania na zawody i kwalifikacje,  wspólny przegląd oferty kształcenia w szkołach i w formach pozaszkolnych,  wspólne monitorowanie jakości i efektywności kształcenia zawodowego w regionie,  wspólne tworzenie informacji edukacyjno-zawodowej na temat możliwości kształcenia i zatrudnienia w regionie (np. w ramach regionalnego systemu informacji edukacyjno-zawodowej, zawierającego dane o bieżącej ofercie edukacyjnej szkół i uczelni, ofercie szkoleniowej dostępnej na danym obszarze, jak również o aktualnych ofertach pracy przekazywanych z wykorzystaniem informacji posiadanej przez urzędy pracy oraz bezpośrednio od pracodawców). 18

II. Współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem społeczno-gospodarczym Jednym z rozwiązań ułatwiających przedsiębiorcom pozyskiwanie pracowników o pożądanych kwalifikacjach może być skorzystanie ze wsparcia pośrednika, którego zadaniem byłoby np.:  nawiązywanie kontaktów pomiędzy pracodawcami i szkołami funkcjonującymi na danym terenie,  określanie potrzeb kadrowych przedsiębiorstw oraz konfrontowanie ich z lokalną ofertą edukacyjną,  informowanie szkół o oczekiwaniach pracodawców,  zachęcanie pracodawców do włączenia się w proces kształcenia,  upowszechnianie w środowisku pracodawców możliwości zlecania szkołom zawodowym organizacji kursów doskonalących dla kadry przedsiębiorstw, celem dostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy. 19

Regionalne Programy Operacyjne Cel: Zwiększenie udziału pracodawców w procesie kształcenia i egzaminowania Praktyczna współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem na rzecz podniesienia jakości kształcenia Działanie: Rozwój współpracy szkół i placówek kształcenia zawodowego z ich otoczeniem, w tym zwłaszcza z pracodawcami i szkołami wyższymi: konstruowanie oferty kształcenia w szkołach i w formach pozaszkolnych, wspólne przygotowywanie programów nauczania, organizacja zajęć praktycznych i praktyk zawodowych dla uczniów, organizacja kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz zlecanie szkołom realizacji KKZ związanych z podnoszeniem kompetencji i kwalifikacji pracowników, szerszy udział pracodawców w organizacji praktyk i staży dla nauczycieli kształcenia zawodowego, zwiększanie dostępu uczniów i nauczycieli do nowoczesnych technik i technologii poprzez współpracę z pracodawcami i z uczelniami, wspólne działania z uczelniami w obszarze doradztwa zawodowego. 20

Regionalne Programy Operacyjne na lata Cel: Zwiększenie udziału pracodawców w procesie kształcenia i egzaminowania Współpraca szkół zawodowych z ich otoczeniem w ramach doskonalenia nauczycieli kształcenia zawodowego Działanie: Doskonalenie umiejętności nauczycieli zawodu we współpracy z uczelniami i rynkiem pracy zapewnienie nauczycielom zawodu możliwości aktualizowania swojej wiedzy przez bezpośredni kontakt z rzeczywistym środowiskiem pracy – poszerzenie oferty praktyk i staży dla nauczycieli w przedsiębiorstwach, uruchomienie studiów podyplomowych mających na celu przeciwdziałanie brakom kadrowym w kształceniu zawodowym, szkolenia kaskadowe dla nauczycieli organizowane i prowadzone przez kadrę ośrodków doskonalenia nauczycieli, inne formy doskonalenia nauczycieli kształcenia zawodowego. 21

Programy doskonalenia zawodowego w przedsiębiorstwach dla nauczycieli kształcenia zawodowego Nauczyciele przedmiotów zawodowych oraz instruktorzy praktycznej nauki zawodu powinni mieć możliwość aktualizowania wiedzy przez bezpośredni kontakt z rzeczywistym środowiskiem pracy w przedsiębiorstwie o profilu odpowiadającym specyfice zawodu, w którym kształcą oraz stosującym nowoczesną technologię, oprzyrządowanie techniczne i rozwiązania organizacyjne. W przypadku staży i praktyk dla nauczycieli w przedsiębiorstwach wskazane jest wyłonienie podmiotów, które na podstawie wcześniej dokonanej analizy stanu doskonalenia nauczycieli kształcenia zawodowego oraz potrzeb szkół prowadzących kształcenie zawodowe: w ścisłej współpracy z przedsiębiorcami i szkołami zawodowymi opracują programy praktyk i/lub staży dla nauczycieli przedmiotów zawodowych i/lub instruktorów praktycznej nauki zawodu w przedsiębiorstwach; zapewnią warunki ich przeprowadzenia; dokonają rekrutacji uczestników; zrealizują praktyczne doskonalenie nauczycieli przedmiotów zawodowych i/lub instruktorów praktycznej nauki zawodu w postaci praktyk i/lub staży w przedsiębiorstwach. Staże i praktyki zawodowe w przedsiębiorstwach powinny trwać min. 2 tygodnie. 22

Studia podyplomowe i inne formy przygotowania i doskonalenia kadry kształcenia zawodowego W przypadku studiów podyplomowych mających na celu przeciwdziałanie brakom kadrowym w kształceniu zawodowym należy wspólnie z właściwym kuratorem oświaty ocenić na wstępie zapotrzebowanie na nauczycieli poszczególnych specjalności przedmiotów zawodowych tak, aby studia podyplomowe były zorganizowane zgodnie z zapotrzebowaniem występującym na określonym obszarze. Studia podyplomowe powinny umożliwić uzyskanie przygotowania pedagogicznego do nauczania osobom, legitymującym się dyplomem ukończenia szkoły wyższej, w zakresie, który przygotowuje merytorycznie do podjęcia pracy nauczyciela przedmiotu zawodowego lub grupy przedmiotów zawodowych w szkołach zawodowych. W pierwszej kolejności należy przeanalizować potrzeby w zakresie kształcenia w zawodach nowo wprowadzonych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, na które występuje deficyt na regionalnym/subregionalnym rynku pracy oraz braki kadrowe wśród nauczycieli kształcenia zawodowego. W zależności od zdiagnozowanych potrzeb studia podyplomowe lub inne formy doskonalenia powinny również usprawnić przepływ kadr z gospodarki do edukacji oferując możliwość przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela osobom czynnym zawodowo, w tym doskonalenie specjalistów niebędących nauczycielami. Studia organizowane w ramach projektów powinny spełniać wymogi rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 r. w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela (Dz. U. z 2012 r., poz. 131). 23

24 Kwalifikacyjne kursy zawodowe Kwalifikacyjne kursy zawodowe (kursy uwzględniające podstawę programową kształcenia w zawodach w zakresie 1 kwalifikacji, umożliwiające przystąpienie do egzaminu zawodowego) mogą być prowadzone przez: publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą niepubliczne szkoły o uprawnieniach szkół publicznych prowadzące kształcenie zawodowe w zakresie zawodów, w których kształcą publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego instytucje rynku pracy, w tym Ochotnicze Hufce Pracy inne podmioty prowadzące działalność oświatową w ramach działalności gospodarczej. Zasady organizacji kwalifikacyjnych kursów zawodowych zostały określone w rozporządzeniu w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych (Dz. U. z 2012, poz. 186 z późn. zm.).

Możliwe obszary współpracy szkół zawodowych ze szkołami wyższymi na rzecz podnoszenia jakości kształcenia zawodowego  konsultacja i ocena merytoryczna programów nauczania oraz innowacji pedagogicznych wdrażanych w szkołach zawodowych,  umożliwianie uczniom i nauczycielom szkół zawodowych udziału w zajęciach organizowanych w szkołach wyższych, w celu poznania najnowszych rozwiązań technicznych i technologicznych,  prowadzenie zajęć przez pracowników naukowych oraz studentów w szkołach zawodowych,  obejmowanie patronatem wybranych klas w szkołach zawodowych,  kształcenie pedagogiczne i podnoszenie kwalifikacji pracodawców celem umożliwienia prowadzenia zajęć w szkołach zawodowych,  uruchamianie studiów podyplomowych przygotowujących do wykonywania zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych,  współorganizowanie z ośrodkami doskonalenia nauczycieli szkoleń dla doradców metodycznych kształcenia zawodowego,  doskonalenie nauczycieli języka obcego zawodowego,  wspólne działania na rzecz rozwoju poradnictwa edukacyjno-zawodowego w systemie oświaty oraz w systemie szkolnictwa wyższego. 25

Możliwe obszary współpracy szkół zawodowych ze szkołami wyższymi na rzecz podnoszenia jakości kształcenia zawodowego Współpraca szkół zawodowych ze szkołami wyższymi może również obejmować działania na rzecz zwiększenia zainteresowania absolwentów gimnazjów kontynuacją nauki w szkołach zawodowych, w tym w szkołach umożliwiających dalsze kierunkowe w danym zawodzie w systemie szkolnictwa wyższego. Jednocześnie pozwoli na popularyzowanie wśród uczniów tych szkół wiedzy o możliwościach zatrudnienia i/lub dalszego kształcenia, kształtowanie nawyku uczenia się przez całe życie i zapobieganie przedwczesnemu kończeniu nauki. 26

Zadania CKZiU Ustawowym zadaniem ckziu jest współpraca z pracodawcami, a ponadto prowadzenie kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej. Wybrane centra kształcenia zawodowego i ustawicznego mogą specjalizować się w określonej branży. W tym zakresie centra mogłyby:  inicjować współpracę szkół z pracodawcami, w tym monitorować potrzeby szkół i pracodawców w zakresie współpracy, także w zakresie staży nauczycieli i praktycznej nauki zawodu uczniów;  wspierać doskonalenie zawodowe nauczycieli kształcenia zawodowego we współpracy z pracodawcami i uczelniami oraz ośrodkami doskonalenia nauczycieli;  wspierać doskonalenie osób prowadzących szkolenia;  tworzyć sieci wsparcia szkół kształcących w danej branży; 27

Zadania CKZiU  pilotażowo wdrażać nowe technologie i uczestniczyć w ich upowszechnianiu;  opracowywać i upowszechniać elastyczne formy kształcenia zawodowego, w tym dla osób zagrożonych wykluczeniem;  tworzyć wyspecjalizowane ośrodki egzaminacyjne, w tym ośrodki walidacji - potwierdzania w trybie egzaminów eksternistycznych wiedzy i umiejętności nabytych w ramach pozaformalnego i nieformalnego uczenia się;  we współpracy z uczelniami tworzyć narzędzia dla doradców edukacyjno-zawodowych oraz prowadzić diagnozę kompetencji osób dorosłych;  organizować praktyki pedagogiczne dla przyszłych nauczycieli kształcenia zawodowego oraz nauczycieli stażystów. 28

Rekomendowane wyposażenie pracowni i warsztatów szkolnych 29 Wyposażenie/doposażenie szkół i placówek Wyposażenie/doposażenie szkół i placówek w oparciu o centralnie opracowane wytyczne w nowoczesny sprzęt i materiały dydaktyczne zapewniające wysoką jakość kształcenia i umożliwiające realizację podstawy programowej kształcenia w zawodach będzie realizowane w projektach na poziomie regionalnym. Rekomendowane wyposażenie pracowni i warsztatów szkolnych zostało opracowywane w ramach realizowanego w PO KL projektu pn. „Doskonalenie podstaw programowych kluczem do modernizacji kształcenia zawodowego”. Przygotowany materiał został przekazany marszałkom województw.

30 Szkoła zawodowa szkoł ą pozytywnego wyboru Nowe działania – przesłanie wciąż aktualne Dziękuję za uwagę