WOJNA DOMOWA W ANGLII W XVII WIEKU Wykonał: Norbert Ulewski

Przyczyny wybuchu wojny domowej: Nieudolna polityka Stuartów – Jakuba I i Karola I, miernych i rozrzutnych władców, którzy nie potrafili rozwinąć dialogu z większością poddanych; zahamowanie rozwoju gospodarczego i ekonomicznego spowodowane wojną trzydziestoletnią oraz nieudolną polityką dworu i istnieniem monopoli; dysproporcja w rozwoju ekonomicznym pomiędzy zacofaną północą i zachodem, a rozwiniętym południem i wschodem; niedokończone przekształcenia ekonomiczne i gospodarcze; konflikty religijne pomiędzy anglikanami (popierającymi dwór i króla), a purytanami (zwolennicy kapitalizmu, antykrólewscy); konflikt pomiędzy klasami społecznymi zwłaszcza nowymi, a dynastią Stuartów; niezadowolenie społeczne; próba narzucenia anglikanizmu Szkotom. To wszystko doprowadziło do wojny domowej a w konsekwencji do upadku Stuartów.

I angielska wojna domowa Próba narzucenia anglikanizmu w Szkocji doprowadziła do buntu i wybuchu walk. To zmusiło Karola I do zwołania parlamentu w 1640 roku. Monarcha liczył na zgodę parlamentu w sprawie nałożenia nowych podatków, jednak parlament zdominowany przez opozycję nie poparł propozycji i domagał się zawarcia pokoju ze Szkocją. Propozycje te nie spodobały się królowi i po zaledwie trzech tygodniach obrad rozwiązał parlament. Od tego wydarzenia nazwano go Parlamentem Krótkim. Na tym ruchu monarcha nic nie zyskał, gdyż parlament nie uchwalił żadnych ustaw, a po drugie Karol nie otrzymał pożyczki od City londyńskiej. W tym samym czasie nastąpił bunt mieszczaństwa wobec monopoli, domagało się ono wolnego handlu i swobody produkcji. Brak pieniędzy z tytułu podatków zmusił jednak monarchę, który tym samym przyznał się do klęski, do ponownego zwołania zgromadzenia. Parlament ten już nie pozwolił się rozwiązać, a ponieważ trwał przez 13 lat, nazwany został Parlamentem Długim. Zgromadzenie to było zdominowane przez opozycję, której przewodniczyli John Pym, John Hempden, Oliver St. John, William Lenthall i Oliver Cromwell. Doszło do ustanowienia reform godzących w absolutyzm, a umacniających pozycję opozycji. W swoich obradach parlament zniósł represyjne sądy królewskie, uznał za nieważne podatki nałożone i pobierane przez króla bez zgody parlamentu, rozpuścił armię królewską, a doradców monarchy, głównych przeciwników rewolucji, Thomasa Strafforda i arcybiskupa Canterbury Williama Lauda skazał na karę śmierci.   Rysunek 1 przebieg I angielskiej wojny domowej   Rysunek 1 przebieg I angielskiej wojny domowej   Rysunek 1 przebieg I angielskiej wojny domowej  

II angielska wojna domowa W kraju zaś zaczęły wzrastać nastroje rojalistyczne związane z chęcią skończenia wojny, ustabilizowania kraju. Były one podsycane przez króla i jego zwolenników, którzy obarczali winą rewolucjonistów za taki stan rzeczy. Rojalistyczna rewolta, jak nazwana została druga wojna domowa, została rozpoczęta w lutym 1648 przez Walię, gdy rojalistyczny pułkownik John Poyer, naczelnik zamku w Pembroke odmówił przekazania jednego z oficerów Fairfaksa. Główne miejsca powstania skoncentrowały się w hrabstwie Kent, a także Londynie. Oliver Cromwell wspólnie z Thomasem Fairfaxem, jego formalnym przełożonym.

Anglia pod rządami Olivera Cromwella W grudniu 1648 roku Cromwell na czele zwycięskiej armii uroczyście wkroczył do Londynu. Z parlamentu usunięto prezbiterianów – zwolenników ugody z monarchą. Izba Lordów przestała odgrywać jakąkolwiek rolę, a Izba Gmin została uszczuplona z 200 do 50 posłów, przedstawicieli radykalnego odłamu purytanizmu, opowiadającego się za niezależnością parlamentu. W 1649 roku, dwa lata po ucieczce Karola I do Szkocji, w zamian za sowitą zapłatę Szkoci wydali króla parlamentarzystom. Parlament, zwołany w uszczuplonym składzie (skąd nazwa „Parlament Kadłubowy”), uznał Karola I winnym zdrady i jako „tyrana, zdrajcę, mordercę i wroga publicznego” skazał na śmierć. Egzekucję przez ścięcie wykonano 30 stycznia 1649.

III angielska wojna domowa Rozegrała się w latach 1649 – 1651 i była ostatnią z serii konfliktów miedzy obiema siłami. Odbywała się na najszerszą skalę terytorialną: w Irlandii i Szkocji a także w prowincji Maryland w Ameryce. najważniejszą bitwą była Bitwa pod Worcester zakończona zwycięstwem sił parlamentu (tylko 1000 osób straty).

Konsekwencje Stuartowie odzyskali możliwość powrotu na tron po pójściu na wiele ustępstw, m.in. wyrzeczenia się dążenia do władzy absolutnej. Karol II wrócił na tron w r. 1660 i cofnął większość postanowień rewolucjonistów. Nadto w r. 1689 przyjęto ustawę gwarantującą przewagę parlamentu nad monarchią, co dało początek demokracji parlamentarnej.

Restauracja Stuartów Obiecano Stuartom powrót na tron pod warunkiem jednak zatwierdzenia wolności sumienia, uznania nienaruszalności dóbr nabytych w czasie rewolucji oraz wyrzeczenia się dążeń do władzy absolutnej. W 1660 roku na króla został wybrany przez parlament Karol II Stuart. Władca represjonował przywódców rewolucji i sprawców śmierci swojego ojca, a jednocześnie prowadził efektywną politykę handlową i kolonialną. Odrestaurował Izbę Lordów i uzupełnił Izbę Gmin. Zdobył poparcie grupy polityków-arystokratów (później nazwaną torysami). Właściwie cofnął wszystkie postanowienia i ustawy rewolucjonistów. Pojawiła się w tym czasie (nazwana później Wigami) grupa możnych mieszczan. Ich sukcesem stało się uchwalenie Habeas Corpus Act w 1679 roku. Ustawa ta gwarantowała wszystkim nietykalność osobistą, więc dopiero po uzyskaniu pisemnego nakazu sądu można było aresztować daną osobę. Następcą Karola stał się jego brat Jakub II, jednak nie potrafił on przedłużyć polityki swojego brata. Dążył do przywrócenia katolicyzmu (sam był gorliwym katolikiem), chciał ograniczyć rolę parlamentu i wprowadzić monarchię absolutną. Przez to stracił zaufanie całego społeczeństwa. Widząc społeczne niezadowolenie król uciekł do Irlandii, gdzie utworzył wojska mając zamiar na odzyskanie tronu. W 1688 roku Wigowie i torysi zaproponowali jednak koronę córce Jakuba II, Marii, protestantce. Po stosunkowo krótkich walkach w Irlandii wojska zdetronizowanego monarchy zostały pokonane.

Demokracja parlamentarna W 1689 roku parlament przyjął Ustawę o prawach, na jej mocy zagwarantowana została przewaga parlamentu nad monarchą, zapewniała swobodę obrad parlamentu, wpłynęła ona na kształt ustroju politycznego, król bez zgody parlamentu nie miał prawa wydawać ustaw, nakładać podatków, a także tworzyć lub utrzymywać armii w czasie pokoju. W 1701 roku przyjęty został Akt o następstwie tronu, na mocy, którego w razie bezpotomnej śmierci następczyni tronu Anny Stuart tron miała przejąć dynastia niemieckich książąt Hanoweru, a także wprowadzała obowiązek kontrasygnaty, co oznaczało, że żaden dokument królewski nie miał mocy prawnej bez drugiego podpisu. Miał złożyć go premier lub odpowiedni minister odpowiadający za resort, którego dana ustawa dotyczy. Teraz odpowiedzialność za wszystkie ustawy ponosił ten, który kontrasygnował. Królowi pozostały jedynie kompetencje zwoływania i rozwiązywania parlamentu, a także mianowanie członków Izby Lordów. Kontrasygnaty monarchy potrzebowały z kolei uchwały parlamentu. Wszystkie przyjęte przez parlament akty położyły podwaliny pod nowy ustrój Anglii – monarchię parlamentarną. W tym czasie było to w Europie zachodniej pierwsze państwo o takim ustroju politycznym. Dominującą rolę w nim odgrywała nowa szlachta (gentry) oraz średnio zamożne mieszczaństwo- burżuazja.

Chronologia bitew · Bitwa pod Powick Bridge (23 września 1642) · Bitwa pod Edgehill (23 października 1642) · Bitwa pod Turnham Green (13 listopada 1642) · Bitwa pod Hopton Heath (19 marca 1643) · Bitwa pod Adwalton Moor (30 czerwca 1643) · Bitwa pod Lansdowne (5 lipca 1643) · Bitwa pod Roundway Down (13 lipca 1643) · Bitwa pod Gainsborough (28 lipca 1643) · Bitwa pod Newbury (20 sierpnia 1643) · Bitwa pod Winceby (11 października 1643) · Bitwa pod Cheriton (29 marca 1644) · Bitwa pod Cropredy Bridge (29 czerwca 1644) · Bitwa pod Marston Moor (2 lipca 1644) · Bitwa pod Newbury (27 października 1644) · Oblężenie Taunton (1645) · Bitwa pod Naseby (14 czerwca 1645) · Bitwa pod Langport (10 lipca 1645) · Bitwa pod St. Fagans (8 maja 1648) · Oblężenie Pembroke (koniec maja-11 lipca 1648) · Bitwa pod Mauchline Muir (12 czerwca 1648) · Bitwa pod Maidstone (24 czerwca 1648) · Bitwa pod Preston (17 sierpnia-19 sierpnia 1648) · Bitwa pod Rathmines (2 sierpnia 1649) · Bitwa pod Wigan Lane (25 sierpnia 1651)

KONIEC WYKONAŁ: Norbert Ulewski Student I go roku Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej w KPSW w Jeleniej Górze