ZACHOWANIE W SYTUACJI ZAGROŻEŃ

Zachowanie się człowieka jest formą przejawiania jego aktywności i wyraża się w działaniu i czynnościach, które mają zorganizowany i celowy charakter, są więc ukierunkowane na osiągnięcie konkretnego celu.

zachowania zdezorganizowanego W sytuacjach trudnych, zwłaszcza wobec zagrożenia osobistego, zachwianiu ulegają relacje między rzeczywistym zachowaniem a racjonalnym zachowaniem człowieka, które będąc zawsze zewnętrznym wyrazem aktywności, przybiera postać zachowania zdezorganizowanego

Mówiąc o zagrożeniach mamy na uwadze zagrożenie ludzkiego życia lub zdrowia oraz tych elementów materialnego środowiska człowieka, które decydują o jego dalszej egzystencji (zagrożenie uznania społecznego, autorytetu, zajmowanego stanowiska służbowego itp.)

Sytuacja zagrożenia występuje najczęściej w połączeniu z innego rodzaju sytuacjami trudnymi takimi jak: deprywacja przeciążenia utrudnienia sytuacje konfliktowe

Reakcja człowieka wobec zagrożenia uzależniona jest od jego zdolności dostosowania się do występujących zjawisk czy sytuacji Czynnikami decydującymi będą wiek płeć sprawność fizyczna/zdrowie zmęczenie wyczerpanie stan po spożyciu używek

Do czynników psychologicznych zaliczamy cechy takie jak: nadwrażliwość uzależnienie od innych sprawność fizyczna/zdrowie hipochondria odporność na stres

RÓŻNI LUDZIE – RÓŻNA ODPORNOŚĆ NA STRES Na naszą odporność na stres wpływają CZYNNIKI BIOLOGICZNE zdrowie – im w lepszej formie jesteśmy, tym wyższa odporność na stres dieta – zdrowe zbilansowane jedzenie, niektóre składniki odżywcze mogą podnosić naszą odporność na stres podwyższając poziom serotoniny (tryplofan – jest np. w bananach), czy działają uspokajająco

RÓŻNI LUDZIE – RÓŻNA ODPORNOŚĆ NA STRES Na naszą odporność na stres wpływają CZYNNIKI PSYCHOLOGICZNE poziom odpowiedzialności jaki spoczywa na naszych barkach (im wyższa tym bardziej jesteśmy podatni na stres) oczekiwania jakie mamy względem siebie ilość sytuacji traumatycznych czy ważnych zmian, których doświadczamy nasze postrzeganie świata wynikające z naszego wychowania

RÓŻNI LUDZIE – RÓŻNA ODPORNOŚĆ NA STRES Na naszą odporność na stres wpływają CZYNNIKI SPOŁECZNE wielkość wsparcia społecznego (im większe tym bardziej jesteśmy odporni) oczekiwania innych względem nas zależność od innych i wiele innych Odporność na stres – mimo komponentu stałego – jest zatem zmienna

Wśród czynników mających wpływ na naszą odporność na stres występuje dotychczasowe z nim doświadczenie Jednak nie zawsze doświadczenie wynikające z ponownego znalezienia się w sytuacji zagrożenia wpływa na rozsądne postępowanie, a przeciwnie, niekiedy jest czynnikiem sprzyjającym popadaniu w panikę (tak się dzieje, gdy byliśmy w sytuacji podobnej i nie poradziliśmy sobie).

Zbiór postaw i cech, które sprzyjają odporności na stres WRAŻLIWOŚĆ NA SYGNAŁY WEWNĘTRZNE ZDOLNOŚĆ DO ZWIERZEŃ SIŁA CHARAKTERU ASERTYWNOŚĆ TWORZENIE ZWIĄZKÓW ZDROWE POMAGANIE WSZECHSTRONNA OSOBOWOŚĆ

WRAŻLIWOŚĆ NA SYGNAŁY WEWNĘTRZNE Ludzie, którzy świadomie zauważają sygnały swojego ciała i umysłu (np. ból, zmęczenie, smutek, złość i przyjemność) mają wyższą odporność i zdrowy układ krążenia Emocje niosą ważne informacje zwrotne, dzięki świadomości własnych emocji rozwija się umiejętność pozytywnego ich wyrażania oraz empatii

ZDOLNOŚĆ DO ZWIERZEŃ Osoby, które zwierzają się innym ze swoich sekretów, przeżyć czy uczuć są o wiele mniej podatne na choroby i mają lepsze samopoczucie. Stwierdzono u takich osób znaczny wzrost żywotności komórek T, mających największą zdolność niszczenia komórek chorobowych

SIŁA CHARAKTERU Zaangażowanie w wydarzenia (a nie ucieczka), szukanie wpływu na rezultat i traktowanie stresu jako wyzwania (a nie jako porażki) sprawia, że rzadziej zapadamy na chroniczne choroby i mamy mocniejszy układ immunologiczny

ASERTYWNOŚĆ Ludzie wyrażający asertywnie swoje potrzeby i uczucia są silniejsi i mają zbalansowany układ odpornościowy

TWORZENIE ZWIĄZKÓW Ludzie zdolni do tworzenia bezinteresownych związków (partnerstwo, przyjaźń, rodzicielstwo) mniej chorują. Takie głębokie relacje bazują na miłości i ufności

ŹRÓDŁA POZYTYWNYCH ZACHOWAŃ Pozytywny wpływ na zachowanie człowieka w trudnych sytuacjach ma zapoznanie się z zasadami postępowania i sposobami ratowania, które w sytuacji zagrożenia wyzwolą działania celowe i pozwolą na poradzenie sobie

Przeciwieństwem tych zachowań mogą być zahamowania przyjmujące postać: ZOBOJĘTNIENIA ODRĘTWIENIA NAWET UTRATY ŚWIADOMOŚCI

Na zachowania człowieka znaczny wpływ wywiera obecność innych osób, które są także zagrożone i pod wpływem stresu. W warunkach zagrożenia niektórzy ludzie przejawiają np. nadmierną ruchliwość, żywe impulsywne mówienie, lub zahamowania ruchowe.

Swoistymi zachowaniami są zachowania instynktowne, których przykładem może być: Szukanie schronienia w otoczeniu w różnego rodzaju kryjówkach(w szafach, pod łóżkami, itp.) Szukanie fizycznej bliskości drugiego człowieka Otaczanie troską innych osób (np. osłanianie własnym ciałem)

Zachowania ludzkie są różne w zależności od zaistniałego zdarzenia, które spowodowało poczucie zagrożenia życia lub zdrowia. Wyróżnia się dwie fazy: FAZA I – zaczyna się od momentu wystąpienia zagrożenia i trwa do czasu, gdy akcja ratunkowa zaczyna przybierać zorganizowany charakter i możliwe jest ograniczenie rozwoju zagrożenia. Można wyróżnić w tej FAZIE trzy etapy

Charakterystyczne zachowania to: ETAP 1 - od momentu wystąpienia symptomów zagrożenia do czasu rozpoczęcia spontanicznych działań ratunkowych Charakterystyczne zachowania to: Zwiększenie potrzeby mówienia Chichot przeradzający się w niepohamowany śmiech Drżenie ciała, zwłaszcza kolan Zwiększona potrzeba ruchu (bieganie bez celu) Przyśpieszenie oddechu i kołatanie serca Bladość, niekiedy czerwienienie Biegunka, niekontrolowane oddawanie moczu

ETAP 2 – to przechodzenie od spontanicznych do zorganizowanych i ukierunkowanych działań ratunkowych Na tym etapie ujawniają się ochotnicy zdolni do przewodzenia innymi, część osób zachowuje bierność, inne są skłonne do stworzenia trudnego do opanowania tłumu. Na tym etapie połączone zostają wysiłki osób zagrożonych i ratowników.

ETAP 3 – następuje wówczas, gdy zaczyna funkcjonować odpowiednio zorganizowana akcja ratunkowa. Ludzie zaczynają skutecznie przeciwstawiać się zagrożeniu, panować nad sytuacją

FAZA II – to okres całkowitej likwidacji sytuacji zagrożenia FAZA II – to okres całkowitej likwidacji sytuacji zagrożenia i ostatecznego usuwania jej skutków W tej fazie najtrudniej jest włączyć ludzi obecnych na miejscu zdarzenia do końcowych działań (dotyczy to także ratowników zmęczonych zarówno fizycznie i psychicznie

CO TO JEST PANIKA Panika to intensywny, krótkotrwały okres przerażenia, powoduje bardzo silne pobudzenie autonomicznego układu nerwowego. NAPAD PANIKI – to doświadczenie ekstremalnej trwogi o swoje życie, to przerażenie manifestuje się w postaci szeregu objawów somatycznych

Co może być powodem objawów paniki? Wśród czynników etiologicznych wymienia się: SKŁONNOŚCI GENETYCZNE WPŁYW CZYNNIKÓW METEOROLOGICZNYCH STRES TRAUMATYCZNE PRZEŻYCIA np. po ciężkiej chorobie, wypadku

PRZEBIEG ATAKU PANIKI Wystąpienie lęku Obawy o pojawienie się stanu zagrażającego zdrowiu lub życiu (np. wystąpienie zawału lub udaru mózgu) Gwałtowne oddychanie Zmniejszenie ilości dwutlenku węgla we krwi Nieprawidłowa reakcja układu sympatycznego Zmniejszenie ilości tlenu w mózgu Przyśpieszenie tętna Poczucie tracenia przytomności Potencjalizacja lęku Napad paniki

Do typowych objawów paniki zalicza się: Objawy paniki Napadowi lęku panicznego towarzyszą liczne objawy somatyczne (cielesne), często podobne do zaburzeń w funkcjonowaniu układu krążenia czy układu oddechowego. Do typowych objawów paniki zalicza się: KOŁATANIE SERCA (przyśpieszone tętno) POCENIE SIĘ (zimne poty) DUSZNOŚĆ, BRAK TCHU, PROBLEMY ODDECHOWE HIPERWENTYLACJA – niekontrolowany szybki oddech powodujący spadek ilości CO2 BÓL W KLATCE PIERSIOWEJ DRESZCZE lub NAGŁE UCZUCIE GORĄCA DRŻENIE ZAWRÓT GŁOWY, OMDLEWANIE

OGRANICZENIE PANIKI ZORGANIZOWANE DZIAŁANIA RATOWNICZE IZOLOWANIE LUDZI POSZKODOWANYCH WCZEŚNIEJSZE PRZYGOTOWANIE DO DZIAŁAŃ KRYZYSOWYCH CIĄGŁE MONITOROWANIE MOŻLIWOŚCI WYSTĄPIENIA NOWYCH ZDARZEŃ ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI PRZEJAWIAJĄCYCH SKRAJNE POSTAWY PROFESJONALNE KIEROWANIE PRZEPBIEGIEM ZDARZEŃ SYSTEMATYCZNE PRZEKAZYWANIE WIARYGODNYCH INFORMACJI ORAZ ZNANYCH SYGNAŁÓW

ZACHOWANIA LUDZI W PANICE – PSYCHOLOGIA TŁUMU Psychologia tłumu narodziła się w XIX wieku i za jej ojca uważa się francuskiego lekarza, antropologa i socjologa Gustavo Le Bon`a. Le Bon zauważył i opisał zjawisko odmiennego zachowania się ludzi gdy są badani pojedynczo i innego gdy są badani w masie ludzkiej. Jako szczególnie interesujący uznał „tłum” ludzi, który jako zbiorowość – w danej sytuacji zachowuje się zupełnie odmiennie, niż suma poszczególnych jednostek, która ten tłum tworzy, gdy stają w samotności przed identycznymi problemami.

RODZAJE TŁUMU Różnorodność podniet tworzących tłum powoduje wielość odmian tej specyficznej zbiorowości społecznej Badacze najczęściej wyróżniają „tłum” AGRESYWNY – ATAKUJĄCY Występuje jako tłum LINCZYJĄCY, TERRORYZUJĄCY i WALCZĄCY UCIEKAJĄCY – ogarnięty panika na ograniczonej przestrzeni, przeważnie podczas zbiegowiska zagrożonego niespodziewanym zagrożeniem. W tłumie uciekającym jednostki ogarnięte strachem kierują się instynktem samozachowawczym. NABYWAJĄCY (RABUJĄCY) – występuje w okresach kryzysu i niedostatku DEMONSTRUJĄCY – tłum różni się od poprzednich tym, że jest zorganizowany.

CECHY TŁUMU Zanik poczucia własnej odrębności, tworzy się „dusza zbiorowa tłumu” Poziom inteligencji tłumu jest znacznie obniżony w stosunku do poziomu inteligencji poszczególnych jednostek (tłum ma wiele głów ale nie ma rozumu) Rozproszenie odpowiedzialności w tłumie „To nie ja!”. To pewien paradoks. Im więcej jest świadków tragicznego wydarzenia tym mniej prawdopodobne, że ktoś zareaguje. Ludzie czują się anonimowi. Zaraźliwość uczuć i czynów. Osoba w tłumie jest podatna na sugestie, ma zmniejszony stan świadomości i w dużym stopniu stłumione racjonalne myślenie. Poczucie niezwyciężonej potęgi Emocje w tłumie są zwykle prymitywne i gwałtowne. Tłum może ulegać niskim instynktom (zanik zasad moralnych) ale może też być wyjątkowo moralny i pociągać do moralności wszystkich jego członków

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ