CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU KANCLERSKIEGO NA PRZYKŁADZIE REPUBLIKI FEDERALNEJ NIEMIEC

Charakterystyka systemu kanclerskiego Silna pozycja kanclerza(szefa rządu): Kanclerz jest samodzielnym organem państwa o własnych kompetencjach i odpowiedzialności(zwierzchność nad pozostałymi członkami rządu). Posiada szerokie uprawnienia. Powołuje samodzielnie ministrów. Odpowiada za politykę rządu. Jego decyzje nie muszą być zatwierdzane przez parlament. Może zażądać od parlamentu uchwalenia wotum zaufania(jeśli parlament nie uczyni tego wówczas prezydent na wniosek kanclerza rozwiązuje go). W systemie kanclerskim istniej tzw. konstruktywne wotum nieufności(wotum to czyni kanclerza niemal nieusuwalnym)

Struktura terytorialno-administracyjna Państwo federalne( składa się z 16 krajów federalnych oraz kręgów i gmin) Dysponuje własna konstytucją Posiada własny parlament: Jego zadaniem jest powoływanie premiera i zatwierdzanie mianowanych przez niego ministrów. Posiada własny rząd: Ponosi on odpowiedzialność polityczną przed parlamentem. Istnienie podwójnego obywatelstwa federalnego i krajowego.

Federalny Trybunał Konstytucyjny (FTK, niem. Bundesverfassungsgericht, BVerfG, dosł. Federalny Sąd Konstytucyjny) – sąd konstytucyjny Republiki Federalnej Niemiec. Jest strażnikiem niemieckiej konstytucji (Grundgesetz) będąc zarazem organem konstytucyjnym oraz częścią sądownictwa z dziedziny prawa konstytucyjnego. Ma siedzibę w Karlsruhe w Badenii-Wirtembergii.

Konstytucją Niemiec jest Ustawa Zasadnicza (niem Konstytucją Niemiec jest Ustawa Zasadnicza (niem. Grundgesetz, skrót GG). Obwieszczona dnia 23 maja 1949 przez Radę Parlamentarną (Parlamentarischer Rat) weszła w życie dnia 24 maja 1949. Ustawa Zasadnicza stwierdza, jakie prawa ma każdy obywatel (prawa zasadnicze, niem. Deutschengrundrechte) oraz każdy człowiek (prawa człowieka) wobec przedstawicieli władzy państwowej (Staatsgewalt). Ustawa Zasadnicza określa również organizację państwa i wyznacza podstawowe zadania państwa oraz jego sposoby działania. Ustawa Zasadnicza składa się z artykułów, które były zmieniane, jednak fundamentalne zasady struktury państwa (Staatsstruktur) nie podlegają żadnym zmianom (art. 1, 20 i 79 ustęp 3). Nie oznacza to, że parlament (Bundestag i Bundesrat), jako władza ustawodawcza, uprawniona do zmiany konstytucji, nie może wkraczać w całość praw zasadniczych (Grundrechte) każdorazowo większością 2/3 głosów. Przestrzeganie i wykładnia Ustawy Zasadniczej jest nadzorowane przez Trybunał Konstytucyjny (Bundesverfassungsgericht). Ażeby podkreślić prowizoryczny charakter tej konstytucji wobec podziału Niemiec po II wojnie światowej, przyjęto określenie Ustawa Zasadnicza, uwarunkowując ostateczną konstytucję ponownym zjednoczeniem (niem. Wiedervereinigung).

Głowa państwa Horst Köhler Głową państwa jest prezydent federalny. Wybór Prezydent wybierany jest na 5 lat (z możliwością jednej reelekcji) . Kto wybiera głowę państwa? Zgromadzenie Federalne(w skład którego wchodzą członkowie Parlamentu Federalnego i taka sama liczba parlamentarzystów wybierana przez parlamenty krajowe z ich własnego grona. Horst Köhler

KOMPETENCJE ODPOWIEDZIALNOŚĆ Prezydent symbolem państwa. Pełni rolę bezstronnego i apolitycznego arbitra. Z chwilą wybory prezydent rezygnuje z członkowstwa w partii. Wskazuje kandydata na kanclerza, mianuje go, może go również odwołać Jego zadaniem jest powoływanie i odwoływanie ministrów. Ma prawo rozwiązać parlament federalny (jeśli nie wybrał on kanclerza lub nie udzielił mu wotum zaufania). ODPOWIEDZIALNOŚĆ Ponosi odpowiedzialność konstytucyjną za umyślne naruszenie Ustawy Zasadniczej lub Federalnej.

Kanclerz federalny jest jedynym pochodzącym z wyboru członkiem rządu federalnego. Konstytucja przyznaje mu prawo samodzielnego wybierania ministrów na szefów najważniejszych urzędów politycznych. Kanclerz decyduje ponadto o ilości ministerstw i ustala ich kompetencje. Posiada on kompetencję ustalania wytycznych polityki, która oznacza prawo kanclerza do wyznaczania w sposób wiążący głównych kierunków działalności rządu. Kanclerz federalny wyposażony w takie uprawnienia posiada arsenał instrumentów kierowniczych, dorównujący władzy prezydenta w demokracjach prezydenckich. Angela Dorothea Merkel

Radzie Parlamentarnej, która uchwaliła w 1949 roku Ustawę Zasadniczą, za wzór dla uprawnień kanclerza federalnego posłużyła pozycja brytyjskiego premiera. Dysponuje on dokładnie takimi samymi środkami sprawowania władzy jak kanclerz, ale faktycznie władza kanclerza nie dorównuje władzy brytyjskiego premiera. W systemie parlamentarnym Wielkiej Brytanii rządy sprawuje tylko jedna partia, jako że brytyjski większościowy system wyborczy faworyzuje partię najsilniejszą. W Bundestagu z reguły żadna partia nie posiada większości. Aby doszło zatem do wyboru kanclerza konieczne jest zazwyczaj utworzenie koalicji, to znaczy sojuszu różnych partii.

Wybór kanclerza poprzedzają obszerne obrady między partiami, które zamierzają wspólnie rządzić. Podczas nich omawia się szczegółowo podział ministerstw między partiami, zachowanie starych i utworzenie nowych resortów. Silniejszej partii sojuszu rządowego przyznaje się prawo wyłonienia kanclerza federalnego. Następnie partie uzgadniają plany, które zamierzają realizować w nadchodzących latach. Wyniki negocjacji koalicyjnych zapisuje się w umowie koalicyjnej. Dopiero po podjęciu tych kroków następuje wybór kanclerza. Negocjacje pomiędzy partiami rządowymi przygotowują grunt pod decyzje rządu federalnego i towarzyszą im. Jeżeli jeszcze przed wyborem nowego Bundestagu wyczerpie się zasób wspólnych celów politycznych, aktualne staje się odwołanie kanclerza ze stanowiska. Wraz z odwołaniem urzędującego kanclerza w wyniku – konstruktywnego – wotum nieufności musi jednocześnie nastąpić wybór nowego kanclerza. Ta ofensywna odmowa zaufania przez parlament zmusza partie reprezentowane w Bundestagu do utworzenia nowej, zdolnej do pracy większości rządowej przed obaleniem kanclerza. Dotychczas próbę obalenia kanclerza podejmowano dwukrotnie, ale tylko raz w 1982 roku zakończyła się ona powodzeniem. Ówczesnemu kanclerzowi Helmutowi Schmidtowi (SPD) wyrażono wotum nieufności i wybrano Helmuta Kohla (CDU).

Kanclerz może także sam w każdym momencie wystąpić w Bundestagu o udzielenie wotum zaufania, aby sprawdzić, czy nadal cieszy się nieograniczonym poparciem partii rządzących. Jeżeli podczas głosowania nie uzyska wotum zaufania, tzn. część rządzącej większości odmówi mu poparcia, wówczas decyzja o rozwiązaniu Bundestagu i przeprowadzeniu nowych wyborów leży w gestii prezydenta federalnego. Prezydent może także zażądać od partii reprezentowanych w Bundestagu, by podjęły próbę utworzenia nowego rządu. W historii Republiki Federalnej Niemiec głosowanie za udzieleniem wotum zaufania nigdy nie zakończyło się rzeczywistą porażką. Trzykrotnie jednak porażka taka została z góry ustalona: posłowie partii rządzących lub ministrowie wstrzymali się od głosu, aby spowodować upadek rządu (1972 r., 1982 r., 2005 r.). Taką drogę wybrano w celu przeprowadzenia – zgodnie z konstytucją niemożliwych w innym przypadku – przedterminowych wyborów do Bundestagu. Taki sposób rozpisania wyborów, możliwy tylko za zgodą prezydenta federalnego, nie jest bezsporny. Już w 1983 roku Federalny Trybunał Konstytucyjny zaznaczył, że chodzi o wątpliwą i nieprzewidzianą w konstytucji procedurę. Także w 2005 roku dwaj posłowie odwołali się do najwyższej instancji sądowej, ale i w tym przypadku sędziowie Trybunału Konstytucyjnego odrzucili skargę.

System sądowniczy System sądowniczy w RFN opiera się na zasadzie niezawisłości sędziów i minimum dwuinstancyjnym orzekaniem spraw. System sądowniczy RFN składa się z trzech rodzajów sądów: sądy zwykłe - zajmujące się najpopularniejszymi sprawami kryminalnymi i cywilnymi, sądy wyspecjalizowane - zajmujące się sprawami administracyjnymi, z zakresu prawa pracy, finansów i prawa patentowego, sądy konstytucyjne - skupiają się na badaniu hierarchicznej zgodności ze sobą aktów prawnych, również z konstytucją.

Siedziba Federalnego Trybunału Sprawiedliwości