Konspekt (plan metodyczny) a scenariusz

Czym jest konspekt lub scenariusz? Najogólniej konspekt czy scenariusz to pisemny zapis planowanej lekcji. Niemniej jednak pomiędzy tymi pojęciami można wskazać pewne różnice.

Do czego służy konspekt? Konspekt ma służyć praktycznemu przeprowadzeniu lekcji, dlatego też nie powinien być popisem retorycznym, ale zwięzłym i konkretnym zapisem wykonywanych czynności. Powinien służyć nauczycielowi pomocą, a więc najlepiej, jeśli jego forma nie będzie narzucona odgórnie.

Trochę historii… Historia konspektu sięga lat międzywojennych. Dawniej był on podzielony na trzy części, które zawierały: Część wstępna-uwzględniała datę, klasę, imię i nazwisko prowadzącego, temat zajęć, hasła z programu nauczania, cele lekcji (poznawcze, sprawnościowe, wychowawcze), typ lekcji, metody i środki dydaktyczne i bibliografię (1 strona) Część właściwa- informacje dotyczące przebiegu lekcji (z podziałem na ogniwa), z zaznaczeniem czasu przeznaczonego na ich realizację, wyliczenie czynności nauczyciela i czynności uczniów, pytania nauczyciela, a nawet domniemane odpowiedzi uczniów, przewidywalną notatkę dla uczniów, pracę domową oraz sposób jej zadania (od 2 do 6 stron) Część końcowa- sprawozdawcza, samoocena lekcji (ok. 1.5 strony)

Konspekt według Marii Nagajowej Plan lekcji na piśmie Rodzaj notatki służącej nauczycielowi jako pomoc w prowadzeniu lekcji

Rola konspektu Utrwalenie ostatecznych przemyśleń dotyczących przebiegu lekcji. Zwięźle sformułowana pomoc w prowadzeniu lekcji, umożliwiająca rytmiczne przechodzenie od jednego etapu do drugiego, zapobiegająca chaosowi i stracie czasu. Wdrożenie się przez nauczyciela do systematycznej pracy, konspekty bowiem bywają elementem kontrolowanym przez dyrektora szkoły/placówki (obowiązek pisania konspektów powinien być zapisany w statucie szkoły lub wprowadzony zarządzeniem dyrektora)

Przygotowanie konspektu: Rzeczowe- przypomnienie lub poszerzenie wiedzy własnej na podstawie odpowiednich prac naukowych ewentualnie popularnonaukowych. Metodyczne- zapoznanie się z odpowiednim fragmentem programu nauczania, podręcznikiem, ewentualnie zwrócenie uwagi na wskazówki zamieszczone w podręcznikach lub czasopismach.

Zawartość konspektu: Temat lekcji Cele lekcji Metody nauczania. Środki dydaktyczne Przebieg lekcji (nie uwzględniamy opisu czynności n-la, jego interakcji z uczniami, ani z czasu przeznaczonego na poszczególne etapy pracy)

Konspekt według Bożeny Chrząstowskiej Skrótowy (najczęściej punktowy) zapis większej całości. Powinien zachować wyrazistą i logiczną hierarchię układu treści. Pomija szczegóły nieistotne. Podkreśla informacje nadrzędne wobec mniej ważnych. Musi zawierać opis metody/technik nauczania i wyraźnie pokazać ich funkcję (ale nie powinien się tylko do tego ograniczać!).

Konspekt według Stanisława Bortnowskiego Forma notatek, które mają pomóc w przeprowadzeniu lekcji. Powinien być staranny, ale daleki od oficjalności. Ma on służyć nauczycielowi i nieważna jest forma graficzna (np. może być zapisany na małej karteczce, skrótami zrozumiałymi tylko dla niego). Szczegółowość konspektu także powinna być uzależniona od potrzeb prowadzącego.

Scenariusz Termin zapożyczony ze świata teatru i filmu. Wg słownika wyrazów obcych jest to tekst „przystosowany i przeznaczony do realizacji filmowej lub wystawienia na scenie” Scenariusz reżyserski- tekst zawierający dokładne wskazówki dotyczące realizacji i montażu filmu. W dydaktyce scenariusz uwzględnia: informacje na temat organizacji zajęć i szczegółowy opis ich realizacji (cele, metody pracy i ewaluacji, funkcje nauczyciela, organizację klasy, czas trwania etapów lekcji, środki dydaktyczne itd.)

Podsumowanie Konspekt jest zdecydowanie mniej rozbudowany. Scenariusz jest bardzo szczegółowy. Konspekt jest bardziej sformalizowany, scenariusz- elastyczny. W scenariuszu zakładamy prawo dokonywania zmian w trakcie prowadzenia lekcji, czego konspekt nie uwzględnia. W obu MUSZĄ znaleźć się cele lekcji

Literatura S. Bortnowski, Przewodnik po sztuce uczenia literatury, Warszawa 2005, s. 94-96. B. Chrząstowska, Opis lekcji, "Polonistyka" 2003, nr 9, s. 556-559. M. Nagajowa, ABC metodyki języka polskiego dla początkujących nauczycieli, Warszawa 1995, s.55-58.