Rola i znaczenie giełdy w procesie budowy rynku gazu w Polsce Beata Wittmann, TGE S.A. Międzyzdroje, 13 maja 2014 r.

TGE – kim jesteśmy TGE powstała pod koniec 1999 roku z inicjatywy Ministra Skarbu Państwa, jako niezbędny element liberalizacji rynku energii elektrycznej w Polsce. Od lutego 2012 roku TGE jest własnością Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. TGE: jest jedyną licencjonowaną giełdą energii w Polsce – stały nadzór KNF prowadzi rynki: energii elektrycznej, gazu, praw majątkowych od grudnia 2010 roku prowadzi market coupling ze Szwecją. Trwają prace mające na celu włączenie się do rynku NWE w ramach mechanizmu Price Coupling of Regions Przejrzysty mechanizm funkcjonowania giełdy powoduje, że cena towaru zależy tylko i wyłącznie od układu sił podaży i popytu w danym momencie

Otoczenie rynkowe TGE

Kto może zostać członkiem giełdy? Przedsiębiorstwa energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót energią elektryczną Odbiorcy uprawnieni do korzystania z usług przesyłowych, będące osobami prawnymi Towarowe domy maklerskie oraz domy maklerskie Zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerską w zakresie obrotu towarami giełdowymi Spółki handlowe niebędące towarowymi domami maklerskimi, prowadzące działalność, polegającą na nabywaniu i zbywaniu towarów giełdowych

Korzyści wynikające z członkostwa w TGE S.A. Jawne i przejrzyste reguły zawierania transakcji Ustalenie obiektywnych rynkowych cen energii Jednakowy dostęp do informacji rynkowych Bezpieczeństwo zawierania transakcji - nadzór Komisji Nadzoru Finansowego Bezpieczeństwo rozliczeń transakcji - licencjonowana Izba Rozliczeniowa Giełd Towarowych Nowoczesna i bardzo prosta w obsłudze aplikacja do składania zleceń - CONDICO Trade na licencji NASDAQ OMX

Uczestnicy Rynku Gazu na TGE S.A. 27 aktywnych uczestników rynku (Zleceniodawcy Usługi Przesyłowej) Bezpośrednio działających: 13 podmiotów a) na RDNg: 12 podmiotów b) na RTT w zakresie instrumentów terminowych na gaz 13 podmiotów Działających przez Domy Maklerskie: 14 podmiotów. Członkami RTT w zakresie gazu są m.in.: ENEA Trading, Energia dla firm, Fortum Power and Heat Polska, Inter Energia, PGE Polska Grupa Energetyczna, PKP Energetyka, NOBLE Securities.

Członkostwo w Izbie Rozliczeniowej Giełd Towarowych (IRGiT) Od 2010 r. IRGiT rozlicza transakcje zawierane na wszystkich rynkach TGE IRGiT gwarantuje bezpieczeństwo transakcji zawieranych na TGE: jedna strona transakcji zawsze otrzyma zakontraktowany towar giełdowy, druga zaś należne środki finansowe W przypadku niewypłacalności jednej strony Izba, dzięki zarządzaniu systemem depozytów, zapewnia pełne rozliczenie finansowe zgodnie ze specyfikacją zawartej transakcji

Depozyty zabezpieczające w IRGiT Izba akceptuje różne rodzaje zabezpieczeń Zabezpieczenia pieniężne Zabezpieczenia niepieniężne do 90% depozytów zabezpieczających w przypadku gwarancji bankowych do 65% w przypadku praw majątkowych i uprawnień do emisji do 50% dla zabezpieczenia dziennego limitu transakcyjnego Rodzaje zabezpieczeń pieniężne niepieniężne gwarancje bankowe uprawnienia do emisji prawa majątkowe TGE planuje przeniesienie do IRGiT zabezpieczeń związanych z zawarciem umowy przesyłową z OGP GAZ- SYSTEM. Pozwoli to na zmniejszenie kosztów związanych z uczestnictwem na TGE

Umowa pomiędzy TGE a GAZ-SYSTEM TGE w wyniku transakcji zawartych na giełdzie gazu zgłasza do GAZ-SYSTEM nominacje w imieniu i na rzecz Zleceniodawców Usługi Przesyłowej Członkowie Giełdy mogą zgłosić transakcje zawarte na TGE do fizycznej realizacji przez GAZ-SYSTEM, pod warunkiem zawarcia umowy przesyłowej z GAZ-SYSTEM S.A. Umowa z GAZ-SYSTEM, wraz z odpowiednim przydziałem zdolności dla punktu wirtualnego powiązanego z giełdą, jest niezbędnym elementem udziału w giełdzie gazu na TGE S.A.

Rynek Dnia Następnego gazu – RDNg przedmiotem obrotu jest gaz (wysokometanowy typu E) notowania ciągłe od 8:00 do 12:30 instrument typu GAS_BASE_DD-MM-RRRR 1 kontrakt odpowiada dostawie 1 MWh gazu w każdej godzinie dnia dostawy (kolejne godziny począwszy od godziny od 06:00 dnia bieżącego do 06:00 dnia następnego) cena minimalna: 0,01 zł, cena maksymalna: 1.500,00 zł do portfeli Członków Giełdy przyporządkowane są kody Zleceniodawcy Usługi Przesyłowej rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu Giełda zgłasza OSP transakcje do wykonania zgłoszenie transakcji do wykonania odbywa się w dniu poprzedzającym datę dostawy poprzez przekazanie listy sald transakcji (RTT+RDNg) z podziałem na kody Zleceniodawcy Usługi Przesyłowej

Rynek Terminowy Towarowy notowania ciągłe od 8:00 do 14:00 w dni robocze, aukcje rozliczenie następuje poprzez fizyczną dostawę gazu NA RTT dostępne są instrumenty miesięczne (GAS_BASE_M), kwartalne (GAS_BASE_Q), roczne (GAS_BASE_Y) oraz sezonowe (GAS_BASE_S-S, GAS_BASE_S-W) Instrumenty roczne i kwartalne podlegają podziałowi w następujący sposób: instrument roczny - na cztery kwartalne instrument kwartalny - na trzy miesięczne

Aukcje gazu przeprowadzane są na wniosek oferenta zaakceptowany przez Zarząd TGE wniosek może zostać złożony najpóźniej 7 dni przed terminem we wniosku, wycofany – najpóźniej 2 dni przed terminem, zaktualizowany o nowy limit ceny – najpóźniej 1 dzień przed terminem Min. limit: 100 kontraktów limit ceny nie jest podawany przez TGE do publicznej wiadomości uczestnicy aukcji mogą składać zlecenia kupna (aukcja sprzedaży) lub sprzedaży (aukcja kupna) w rozstrzygniętej aukcji ceną transakcyjną jest cena podana w zleceniu uczestnika aukcji Aukcje - możliwość zawierania transakcji na Rynku Terminowym Towarowym w zakresie instrumentów terminowych na gaz w systemie aukcji. Jest to dodatkowa opcja handlu paliwem na TGE dla miesięcznych, kwartalnych i rocznych instrumentów terminowych.

Rynek gazu na TGE – wolumeny w MWh Rynek gazu na TGE – wolumeny w MWh Rynek Terminowy Towarowy gazu – RTTg Rynek Dnia Następnego gazu - RDNg

Rynek gazu – warunki rozwoju Rozwój infrastruktury – nowe gazociągi, interkonektory, terminal LNG Polska po ukończeniu planowanych inwestycji i uruchomieniu dostaw gazu z terminala LNG w Świnoujściu oraz dostaw z interkonektorów w Lasowie, Cieszynie i Mallnow ma szansę być najbardziej zdywersyfikowanym rynkiem ze wszystkich krajów z obszaru Grupy Wyszehradzkiej. Od 11 września 2013 r. – obowiązek sprzedaży gazu poprzez giełdę – ewolucyjny proces od 30 proc. do 55 proc. do końca 2013 r. 30% w 2014 r. 40% od 1.01.2015 r. 55%

Realizacja giełdowego obligo gazowego Obligo gazowe zostało wprowadzone jako sprawdzony środek zaradczy wobec podmiotu nadużywającego pozycji dominującej. Polska sprawdziła skuteczność obowiązku sprzedaży za pośrednictwem giełdy na rynku energii elektrycznej i ten test wypadł bardzo dobrze. Przy rocznej produkcji energii elektrycznej w Polsce oscylującej wokół 160 TWh w 2010 r., na TGE obracano 50% wolumenu krajowej produkcji wypełniając obligo, na które składało się podstawowe 15% i dodatkowo 100% KDT. W 2013 roku, obrót energią oscylował już na poziomie 109% wolumenu krajowej produkcji, co pokazuje że rynek, który w początkowym okresie obowiązywania obliga i obrotu poprzez giełdę był do niego negatywnie nastawiony teraz wykorzystuje tą formę obrotu dla całego wyprodukowanego wolumenu.

Rynek gazu – warunki rozwoju Rozwój strony popytowej, w tym np. Zwolnienie z długoterminowych kontraktów poprzez Zmiana umów, wprowadzenie elastyczności kontraktowych, Odejście od zasady ToP, wprowadzenie częściowej możliwości zmiany sprzedawcy Wprowadzenie punktu wirtualnego do umów z największymi klientami (zużycie gazu pow. 25 mln m3/rok) Deregulacja cen gazu dla klientów instytucjonalnych docelowo całkowite zniesienie regulacji taryf dla gazu Dywersyfikacja dostaw – konkurencja cenowa

TGE S.A. na europejskim rynku Cele utworzenia giełd: Niższe ceny Konkurencyjny rynek Dywersyfikacja portfeli dostaw Rośnie rola rynkowej indeksacji w kontraktach Wg raportu The Oxford Instititue For Energy Studies z 2012 r. 42 % wszystkich dostaw do Europy realizowano w ramach kontraktów indeksowanych do cen rynkowych Giełdy gazu ziemnego w Europie Środkowo-Wschodniej PolPX EEX OTE CEGH CEEGEX

Dziękuję za uwagę