Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) ‏ (Organisation for Security and Cooperation in Europe – OSCE) ‏

Geneza Charakterystyka Organizacji Cele i obszary współpracy OBWE Organy, struktury, instytucje Misje terenowe Budżet Organizacji

Geneza OBWE: Sukcesorka Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE); 5 – 6 grudnia 1994r. – spotkanie w Budapeszcie przywódców państw członkowskich KBWE i decyzja o utworzeniu OBWE; 1 stycznia 1995r. – KBWE oficjalnie zmienia nazwę i przekształca się w organizację OBWE; Siedziba organizacji : Wiedeń; Urzędujący Przewodniczący: Didier Burkhalter Członkowie: obecnie 57 państw członkowskich, państwa europejskie ale znajdują się tutaj również U.S.A., Kanada, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Mongolia;

Państwa należące do OBWE oraz współpracujące:

Państwa mające status współpracujących partnerów (Partners for Co – operation): - Afganistan; - Algieria; - Australia; - Egipt - Izrael; - Japonia; - Jordania; - Korea Południowa; - Maroko; - Tajlandia; - Tunezja.

Charakterystyka organizacji: OBWE jest ugrupowaniem regionalnym (w rozumieniu rozdziału VIII Karty Narodów Zjednoczonych): art. 52 Karty NZ: „Nic w niniejszej Karcie nie wyłącza istnienia porozumień lub organizacji regionalnych, mających na celu zajmowanie się sprawami, będącymi w związku z utrzymaniem międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, a które nadają się do akcji regionalnej, byleby takie porozumienia lub organizacje i ich działalność dały się pogodzić z celami i zasadami Narodów Zjednoczonych (…).” postanowienia przyjmowane są w oparciu o zasadę consensusu; deklaracje i decyzje mają charakter polityczny;

Cele i obszary współpracy OBWE: Kluczowym celem jest zapobieganie powstawaniu konfliktów w Europie; Działalność skupia się m.in. na: - prawach człowieka; - kontroli zbrojeń; - monitorowaniu wyborów; - ekologicznym i ekonomicznym bezpieczeństwie; - wczesnym ostrzeganiu i zapobieganiu konfliktom; - przywracaniu pokoju w rejonach wygasłych konfliktów

Współpracę w OBWE można podzielić na dwa obszary – kluczowe koncepcje: Koncepcja niepodzielnego i wszechstronnego bezpieczeństwa obejmująca 3 aspekty: - polityczno – wojskowy; - gospodarczy; - prawa człowieka (aspekt ludzki); Koncepcja kooperatywnego bezpieczeństwa stawiająca sobie za cel współpracę wzajemnie wspierających się struktur bezpieczeństwa;

Organy decyzyjne oraz struktury i instytucje OBWE

Organy decyzyjne: Spotkania „na szczycie” i konferencje przeglądowe – Spotkania „na szczycie” i konferencje przeglądowe – spotkania odbywają się zasadniczo co 2 lata celem jest ocena całego spektrum działalności organizacji. Rada Ministerialna – ministrowie spraw zagranicznych stanowią tu organ decyzyjny i zarządzający OBWE, spotyka się co najmniej raz

Struktury i instytucje: Wysoka Rada – organ odpowiedzialny za nadzorowanie, kierowanie i koordynację działań organizacji. W ostatnich latach funkcje tego organu przejęła Stała Rada w Wiedniu a Wysoka Rada pełni obecnie rolę Forum Gospodarczego OBWE ; Stała Rada – jest odpowiedzialna za bieżącą działalność organizacji. Jej pracami kieruje ambasador kraju sprawującego przewodnictwo organizacji w danym roku. Forum Współpracy w dziedzinie Bezpieczeństwa – forum wszystkich przedstawicieli państw wchodzących w skład OBWE. Zbiera się co tydzień w celu m.in. wzmocnienia bezpieczeństwa, zaufania i stabilności w Europie.

Sekretarz Generalny i Sekretariat – Wspiera on Urzędującego Przewodniczącego w działalności związanej z wypełnianiem zadań OBWE. Wysoki Komisarz ds. Mniejszości Narodowych – ma za zadanie reagowanie, w możliwie najwcześniejszym stadium, na napięcia etniczne mogące zagrażać rozwinięciem się w konflikt na obszarze działania Organizacji; Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka– (Biuro Wolnych Wyborów) z siedzibą w Warszawie. Zajmuje się promowaniem praw człowieka, demokracji i rządów prawa. Przedstawiciel OBWE ds. Wolności Mediów – śledzi sprawy związane z przestrzeganiem standardów międzynarodowych w zakresie wolności środków masowego przekazu w państwach członkowskich.

Zgromadzenie Parlamentarne – raz w roku. Wspierane jest przez Sekretariat w Kopenhadze. Parlamentarzyści uzgadniają rekomendacje dotyczące działalności OBWE, które przekazywane są rządom państw członkowskich. Trybunał Koncyliacji i Arbitrażu – Konwencja weszła w życie w 1994 roku i wiąże prawnie państwa – strony. Zadaniem Trybunału jest rozwiązywanie sporów pomiędzy państwami OBWE, które są stronami Konwencji, poprzez koncyliację lub arbitraż. Siedzibą Trybunału jest Genewa. W chwili obecnej Trybunał pozostaje nieaktywny z powodu braku woli państw członkowskich do przedkładania spraw do rozpatrzenia. Inne organy:

Misje terenowe OBWE: Zadania: - wsparcie tworzenia instytucji publicznych - monitorowanie sytuacji w zakresie przestrzegania praw człowieka oraz budowa instytucji demokratycznych; - realizacja programów promujących rządy prawa oraz wspierających działalność wolnych mediów; - monitorowanie zagrożeń dla bezpieczeństwa; - działanie na rzecz powrotu uchodźców oraz promocję ich reintegracji ze społecznościami lokalnymi;

Obecnie OBWE prowadzi 16 misji terenowych: - 6 na Bałkanach (Albania, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Kosowo, Macedonia, Serbia); - 3 na Zakaukaziu (Armenia, Azerbejdżan, Górny Karabach); - 5 w Azji Środkowej (Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan); - 2 w Europie Wschodniej (Mołdawia, Ukraina); w misjach terenowych OBWE pracuje 10 Polaków

Rola OBWE dla realizacji interesów Polski: Stabilizacyjna w obszarze byłego ZSRR: - wkład w umacnianie niepodległości nowo powstałych Państw; - utrwalanie bezpieczeństwa regionu środkowoeuropejskiego - zapobieżenie niebezpieczeństwu postawienia Polski w sytuacji „państwa frontowego” po rozszerzeniu NATO;

Budżet jest finansowany ze składek członkowskich; wynosi 148 miliony Euro; Polska składka to około 1,4 % ogólnego budżetu OBWE; misje terenowe pochłaniają ok. 72 % budżetu OBWE;