TOPOGRAFICZNE ELEMENTY TERENU

Teren - to pewna dowolna, zewnętrzna część powłoki ziemskiej (epigeosfery) na obszarach lądów, posiadająca własną strukturę, jednoznacznie zlokalizowana w przestrzeni geograficznej (opisanej w przyjętym układzie odniesienia, np. „1992”, „WGS-84”, oraz systemie wysokości).

Rzeźba terenu i jej typowe formy Rzeźba terenu składa się ze wzniesień i zagłębień o najrozmaitszych formach i wielkościach. Obejmuje znaczną ilość form będących rezultatem działania sił przyrody.

Pomiary rzeźby terenu 1.Niwelacja powierzchniowa • Niwelacja profilami Niwelacja siatkowa • Niwelacja punktów rozproszonych 2. Tachimetria 3. Pomiary rzeźby terenu metodą stolikową W wyniku pomiaru rzeźby terenu otrzymujemy szkic pomiarowy, dziennik pomiaru. Na podstawie tego na pierworysie otrzymujemy punkty wysokościowe z określoną wysokością.

Niwelacja [franc.] to pomiary polegające na wyznaczaniu wysokości punktów względem przyjętego poziomu odniesienia. NIWELACJA SIATKOWA polega na określeniu metodą niwelacji geometrycznej rzędnych wysokości punktów terenowych, stanowiących wierzchołki wyznaczonych w terenie regularnych figur geometrycznych i innych charakterystycznych punktów, wyznaczonych na mierzonym terenie. Pomiar niwelacją siatkową należy stosować na terenach płaskich i niezabudowanych w przypadkach gdy potrzebne jest regularne rozmieszczenie punktów wysokościowych na mierzonym terenie. Niwelacja punktów rozproszonych jest sposobem pomiaru rzeźby wykorzystywanym na terenach o niewielkich, lecz wyraźnie zaznaczonych spadkach, z drobnymi formami rzeźby, a także na obszarach mało przejrzystych (zabudowanych lub zarośniętych). NIWELACJA PROFILAMI polega na określeniu rzędnych wysokości charakterystycznych punktów rzeźby terenu i punktów sytuacyjnych niwelacją geometryczną, trygonometryczną lub tachymetryczną. Ma zastosowanie przy pomiarze obiektów wydłużonych dla celów studialnych i projektowych, przy sporządzaniu podkładów geodezyjnych, do projektowania tras komunikacyjnych, lądowych i wodnych oraz innych tras inżynierskich.

TACHYMETRIA jest to metoda biegunowa pomiaru sytuacyjno-wysokościowego oparta na zasadzie pomiaru kąta poziomego, kąta pochylenia celowej instrumentu geodezyjnego i odczytu odcinka na łacie. Na podstawie tego pomiaru określa się położenie sytuacyjne i wysokościowe charakterystycznych punktów rzeźby terenu i szczegółów sytuacyjnych, sposobem punktów rozproszonych. Pomiar metodą tachymetryczną ma zastosowanie do: - określenia rzędnych wysokości budowli i urządzeń technicznych o konstrukcji trwałej i ziemnych oraz urządzeń technicznych podziemnych - określania wysokości i położenia poziomego charakterystycznych punktów powierzchni terenu dla opracowania rzeźby na mapie - określenia położenia poziomego szczegółów sytuacyjnych III grupy dokładności w przypadku pomiaru ze stanowisk na punktach poziomej osnowy pomiarowej i szczegółach I grupy dokładnościowej.

POMIAR RZEŹBY TERENU METODĄ STOLIKOWĄ PRZY UŻYCIU ZESTAWU TOPOGRAFICZNEGO polega na pomiarze wysokościowym charakterystycznych punktów terenu metodą tachymetryczną z równoczesnym określeniem ich położenia sytuacyjnego. W metodzie tej używa się zestaw topograficzny lub stolik „Karti”. Metoda ta może być stosowana na wszystkich typach rzeźby terenu przedstawionej przy pomocy warstwic. Szczególnie jest przydatna przy opracowaniu map metodami fotogrametrycznymi na terenach zalesionych, w przypadku występowania nieodfotografowanych partii terenu oraz w innych, gdzie z różnych powodów rzeźba nie została opracowana lub zmieniona. Zastosowanie metody stolikowej do pomiaru rzeźby terenu jest możliwe na pierworysach o formacie A-2. Metody nie należy stosować przy zasadniczym cięciu warstwicowym do 0,5 m oraz przy opracowaniu mapy zasadniczej w skalach 1:500 i większych.

Podstawowe formy rzeźby dolina - jest to podłużne obniżenie o wyraźnym spadku zgodnym z wydłużeniem, utworzone w skutek erozyjnej działalności rzeki płynącej stale lub okresowo korytem. Podział: doliny v (stadium młodego cyklu fluwialnego), płaskodenne (erozja boczna), doliny u-kształtne (żłób lodowcowy), doliny boczne, doliny zawieszone, dolina nieckwata. Może przekształcić się w suchą dolinę, wąwóz, jar. - kotlina – rozległe obniżenie morfologiczne otoczone ze wszystkich stron wzniesieniami, o promienistej sieci dolin uchodzących do niej.

grzbiet – połączenie form wypukłych ukształtowania terenu wzdłuż linii grzbietowej, czyli najwyżej położonych punktów. Ostry (wąskie), kopulasty (zaokrąglony), łagodne (płaski). Powstaje przez wietrzenie i odprowadzenie materiału. góra - wyraźnie wypiętrzony fragment powierzchni Ziemi. Elementy góry to: szczyt, wierzchołek, zbocze, podnóże.

Góra Kotlina Dolina Grzbiet

wąwóz – głęboka, dolina okresowo odwadniania, ma strome urwiste zbocza i wąskie dno. siodło - jest to obniżenie grzbietu powstałe między dwoma sąsiednimi wzniesieniami. mulda - niecka, kotlina - szerokie, zamknięte wgłębienie o kształcie okrągłym lub eliptycznym, powstałe przez wgięcie warstw skorupy ziemskiej. koryto –najniższa części doliny w obrębie dna, w której płynie okresowo lub stale woda. jar – dolina rzeczna o wąskim dnie i stromych zboczach. Występują w obszarach o budowie płytowej, zwykle powstaje przez powiększenie gardzieli. Np. jar Iguacu.

Siodło

grań – stromy, skalisty i ostry grzbiet górski lub poszarpana partia pasma górskiego, którego materiał został szybko odprowadzony. szczyt – najwyższy punkt wypukłej formy terenu (grzbietu, góry, wydmy). przełęcz – znaczące, poprzeczne obniżenie w przebiegu grzbietu górskiego lub grani między sąsiednimi szczytami, turniami. Powstaje przez denudację skał mniej odpornych. osuwisko, zsuw – nagromadzenie przemieszczonego materiału skalnego i zwietrzelinowego na stoku lub u jego podnóża zwykle w formie jęzora osuwiskowego. Powstaje nisza osuwiskowa w miejscu jego oderwania się (forma wklęsła). stożek napływowy, aluwialny – wachlarzowate nagromadzenie osadów naniesionych przez wodę płynącą o powierzchni spłaszczonej i nachylonej w kierunku spływu wód. spłaszczenie denudacyjne – procesy erozyjne i ruchy masowe doprowadzają do peneplenizacji terenu (spłaszczenia), po stoku odbywa się transport materiału.

zbocze - część góry między wierzchołkiem a podnóżem zbocze - część góry między wierzchołkiem a podnóżem. Z punktu widzenia wykorzystania terenu ocena zbocza jest bardzo ważna. Cechy zbocza to; nachylenie, wysokość zbocza, długość i podstawa zbocza. Po zboczu można poruszać się w dowolnym kierunku. góra stożkowata - wyraźnie wypiętrzony fragment powierzchni Ziemi. grzbiet na stoku

Góra stożkowa Grzbiet na stoku

Kształty zbocza – jednolite , wklęsłe, wypukłe, terasowate, nierówne. Stok wklęsły Stok wypukły

PRZEDMIOTY TERENOWE Osiedla Obiekty przemysłowe Drogi Wody Roślinność, uprawy i grunty Linie łącznośći

Z punktu widzenia rzeźby terenu dzielimy na: RODZAJE TERENU Z punktu widzenia rzeźby terenu dzielimy na: równinny - prawie płaskie wzniesienia n.p.m. do 200 m, kąt nachylenia zboczy < 2° falisty - prawie płaski z wzniesieniami 200-300 m n.p.m. kąt nachylenia zboczy < 15° pagórkowaty - dostrzegane wyraźne formy rzeźby terenu wysokość 300-500 m n.p.m. kąt nachylenia ok. 25°; górzysty - pasma górskie, wyraźne szczyty i grzbiety. Dzielimy je na 3 rodzaje: góry niskie (1000-2000 m); góry średnie (2000-3000 m); góry wysokie(>3000 m).

Z punktu widzenia pokrycia dzielimy na: teren lesisty - pokrycie lasami większe lub równe 50 %; bagnisty - trwale lub czasowo podmokły, pokryty roślinnością; zurbanizowany - o dużej liczbie zabudowań mieszkalnych i zakładów przemysłowych; pustynny (stepowy) Z punktu widzenia ilości przedmiotów terenowych, dzielimy na: teren otwarty - nie ma żadnych przedmiotów terenowych teren częściowo zakryty - gdzie zakrycie wynosi do 50 % powierzchni teren zamknięty - pokrycie jest większe jak 50% powierzchni całego terenu teren łatwo-przekraczalny - nie ma dużo rzek, bagien, jezior (można iść na skróty), gdzie jest dobrze rozwinięta sieć dróg teren trudno-przekraczalny - gęsto porośnięty; dużo jezior, bagien, słabo rozwinięta sieć dróg;