Pojęcie podatku Elementy konstrukcji podatku System podatkowy i klasyfikacja podatków

Definicja podatku Legalna: art. 6 o.p. Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Doktrynalna: podatek to świadczenie pieniężne, na rzecz związku publicznoprawnego, któremu towarzyszy przewłaszczenie, jest ono generalne, obowiązkowe (przymusowe), ustalane jednostronnie, nieodpłatne i nieekwiwalentne, bezzwrotne.

Cechy podatku Pieniężny charakter – jest nakładany i realizowany w jednostkach pieniężnych. Beneficjentem jest związek publicznoprawny. Przewłaszczenie - zapłata powoduje zmianę właściciela środ­ków pieniężnych. Generalny charakter – jest ustanawiany za pomocą norm prawnych o charakterze ogólnym i abstrakcyjnym. Jest świadczeniem obowiązkowym (przymusowym) - obowiązek jego zapłacenia wynika z normy prawnej zawartej w ustawie podatkowej.

Cechy podatku Jednostronność nakładania i ustalania świadczenia podatkowego - jest nakładany i ustalany jednostronnie przez państwo lub inny związek publicznoprawny w zakresie przyznanych mu ustawowo kompetencji. Nieodpłatność podatku - oznacza, że świadczeniu podatkowemu nie towarzyszy prawny obowiązek świadczenia wzajemnego wierzyciela podatkowego (podmiotu publicznoprawnego) na rzecz dłużnika (podatnika). Bezzwrotny charakter – uiszczony nie podlega zwrotowi, co oznacza, iż z chwilą jego zapłaty następuje definitywne przekazanie środków pieniężnych na rzecz budżetu pań­stwa lub JST.

Definicja zakresowa podatku Art. 3 pkt 5 o.p. Ilekroć w ustawie jest mowa o podatkach - rozumie się przez to również: zaliczki na podatki, b) raty podatków, jeżeli przepisy prawa podatkowego przewidują płatność podatku w ratach, opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe którymi są niebędące podatkami i opłatami należności stanowiące dochód budżetu państwa lub budżetu JST, wynikające ze stosunków publicznoprawnych (pkt 8).

Elementy konstrukcji podatku W prawie podatkowym do koniecznych (podstawowych) elementów konstrukcji podatku zalicza się: 1. podmiot, 2. przedmiot, 3. podstawę opodatkowania, 4. stawki. Dodatkowe elementy konstrukcyjne podatku: 1. ulgi 2. zwolnienia podatkowe.

Podmiot podatku (zakres podmiotowy podatku) Jest nim ten, kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz, jak i ten, kto jest zobowiązany do zapłacenia podatku. Podmiotem podatku jest związek publicznoprawny i podatnik. Podmiotem podatku nie jest płatnik czy inkasent. Podmiot czynny i bierny.

Przedmiot opodatkowania (przedmiot podatku) Jest nim - określona w hipotezie normy prawnej - sytuacja faktyczna lub prawna, której zaistnie­nie u podmiotu podatku skutkuje powstaniem obo­wiązku świadczenia podatkowego. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 1992 r.: Fundamentalną zasadą prawa podatkowego w demokratycznym państwie prawnym jest to, że zakres przedmiotu opodatkowania musi być precyzyjnie określony w ustawie podatkowej, a interpretacja jej przepisów nie może być rozszerzająca.

Podstawa opodatkowania (podstawa wymiaru podatku) To wartościowo (w jednostkach pieniężnych) lub ilościowo (w innych jednostkach miary) ujęty przedmiot opodatkowania. Podstawą obliczenia podatku jest zmodyfikowana podstawa opodatkowania o zwyżki lub zniżki podatkowe. Minimum podatkowe może przybierać dwojaką postać: 1. może polegać na określeniu stałej wielkości (tzw. kwota wolna od opodatkowania), o którą pomniejsza się podstawę opodatkowania bądź 2. na określeniu stałej wielkości, o którą obniża się kwotę podatku (od całej podstawy opodatkowania).

Stawki podatkowe to współczynnik określający wysokość podatku. Stawki podatkowe - biorąc pod uwagę sposób ich wyrażenia - mogą być stawkami: kwotowymi stosunkowymi (procentowe, ułamkowe lub wielokrotnościowe). Stawki można również klasyfikować ze względu na zależność ich wysokości od zmiany podstawy opodatkowania; wyróżnia się wówczas stawki : stałe (proporcjonalne) zmienne (ruchome).

Skale podatkowe Wyróżnia się 3 typy skal podatkowych. Istotą skali progresywnej jest to, że wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rośnie wysokość stawek podatkowych, słu­żących do obliczania wysokości podatku. Skala regresywna polega na tym, że wraz ze wzrostem podstawy podat­kowej maleje stawka. Skala degresywna polega na tym, iż w miarę zmniejszania się podsta­wy opodatkowania maleje stawka podatkowa. Gdy podstawa opodatkowania zmniejszy się do pewnej ustalonej kwoty, wówczas stawka jest już stała.

Rodzaje progresji podatkowej Progresja podatkowa może jednak występować w dwóch postaciach: 1) globalnej, zwanej także skokową, 2) szczeblowanej, zwanej także ciągłą. Progresja globalna polega na stosowaniu jednej stawki, wynikającej ze skali do całej podstawy opodatkowania. Skala progresywna szczeblowana polega na tym, że podstawę opodat­kowania dzieli się na poszczególne odcinki (szczeble) i do każdego z nich sto­suje się inną, wynikającą ze skali stawkę.

Podstawa opodatkowania w tys. zł Progresja globalna Podstawa opodatkowania w tys. zł Stawka w % Do 1 10 Ponad 1 do 5 20 Ponad 5 do 20 30 Ponad 20 do 30 40 Ponad 30 do 50 50 Ponad 50 60

Progresja szczeblowa­na Podstawa opodatkowania w zł Stawka w % Wysokość podatku Do 1000 10 10% kwoty nieprzekraczającej 1000 Ponad 1000 do 5000 20 100 zł + 20% od nadwyżki ponad 1000 Ponad 5000 do 20 000 30 900 zł + 30% od nadwyżki ponad 5000 Ponad 20 000 do 30 000 40 5400 zł + 40% od nadwyżki ponad 20 000 Ponad 30 000 do 50 000 50 9400 zł + 50% od nadwyżki ponad 30 000 Ponad 50 000 60 19 400 zł + 60% od nadwyżki ponad 50 000

Ulgi i zwolnienia Zwolnienia podatkowe są formą ograniczenia zakresu podmiotowego lub przedmiotowego stosowania danego podatku. Zwolnienia: podmiotowe, przedmiotowe i podmiotowo-przedmiotowe. Ulgi podatkowe mogą polegać na zmniejszeniu: podstawy opodatkowania, stawki podatkowej lub kwoty podatku. Ulga podatkowa służy redukcji obciążenia podatkowego. Zwolnienie podatkowe skutkuje wyłączeniem określonej kategorii podmiotów lub przedmiotów (objętych zakresem podmiotowym i przedmiotowym danego podatku) spod opodatkowania.

Ulgi i zwolnienia Zwolnienie podatkowe to nie wyłączenie z opodatkowania. Funkcje ulg i zwolnień podatkowych: gospodarcze - wywołanie lub wyeliminowanie określonych zjawisk o charakterze gospodarczym społeczne - realizacja celów społecznych społeczno-gospodarcze

Pojęcie systemu podatkowego i kryteria klasyfikacji podatku System podatkowy jest to ogół podatków pobieranych w danym państwie. 1. kryterium: rodzaj podmiotu publicznego, na rzecz którego wpływy z podatków są odprowadzane: - podatki państwowe - podatki samorządowe 2. kryterium: osoba podatnika: - podatki pobierane od osób fizycznych - podatki pobierane od osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości praw­nej

Klasyfikacja podatków 3. kryterium: tożsamości osoby podatnika formalnego i rzeczywistego: - podatki pośrednie - podatki bezpośrednie Podatnik formalny to ten, kto na podstawie konkretnej ustawy podatkowej jest zobowiązany do zapłacenia podatku i rozliczenia się z tego tytułu z właściwym organem podatkowym. Jeżeli podatnik formalnie zobowiązany do uiszczenia podatku ponosi jed­nocześnie ekonomiczny ciężar podatku, to jest on równocześnie podatnikiem rzeczywistym.

Klasyfikacja podatków 4. kryterium: okoliczności towarzyszących wprowadzeniu podatków: - podatki zwyczajne - podatki nadzwyczajne 5. kryterium: sposób wprowadzania podatków: - podatki obligatoryjne - podatki fakultatywne 6. kryterium: charakter pobieranych podatków: - podatki rzeczowe - podatki osobiste 7. kryterium: źródło poboru podatków:

dochód majątek wydatkowanie p. konsumpcyjny powstanie p. przychodowy źródło poboru podatków dochód wydatkowanie p. konsumpcyjny powstanie p. przychodowy p. dochodowy majątek w ujęciu statycznym w ujęciu dynamicznym przyrost masy majątku przyrost wartości majątku