Ochrona przyrody i środowiska Formy ochrony środowiska Dominika Lewandowska II lic.

Ochrona przyrody i środowiska Degradacja środowiska przyrodniczego nastąpiła w konsekwencji intensywnej produkcji rolniczej i przemysłowej, rozwoju transportu i dynamicznego rozwoju społeczno-gospodarczego. Poprawę obecnego stanu rzeczy mogą przynieść działania mające na celu ochronę środowiska. Wzrastająca świadomość negatywnych skutków (szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych) wpływa na stopniową poprawę stanu przyrody, chociaż konkretne, odczuwalne skutki będzie można dostrzec dopiero z perspektywy czasu. Antropopresja- oddziaływanie człowieka na środowisko przyrodnicze i występujące w nim biocenozy 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Etapy zmian relacji człowiek- środowisko Etap przedindustrialny Etap industrialne Etap postindustrialny Od 10 tys. lat do 1700 r. Od ok. 1700 do lat 50. XX wieku Od 1950 r. Uzależnienie człowieka od środowiska przyrodniczego Intensywne eksploatowanie dóbr naturalnych (surowców mineralnych, drewna itd.) Człowiek zaczyna dostrzegać zależność pomiędzy stanem środowiska a poziomem życia Przyroda zapewniała człowiekowi pożywienie, wodę, schronienie. Zaspokajała jego podstawowe potrzeby Rosnący konsumpcjonizm w stosunku do dóbr przyrody Uświadomienie wpływu działalności człowieka na stan środowiska i dążenie do jego ochrony Człowiek nie zdawał sobie sprawy ze swojego wpływu na środowisko Mała świadomość skutków intensywnej eksploatacji środowiska Duża świadomość skutków antropopresji i chęć poprawy stanu środowiska przez racjonalną gospodarkę 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Czym różni się ochrona przyrody od ochrony środowiska Czym różni się ochrona przyrody od ochrony środowiska? Sposoby ochrony środowiska Ochrona przyrody – ogół działań zmierzających do zachowania w niezmienionym lub optymalnym stanie przyrody ożywionej i nieożywionej, a także krajobrazu. Głównym celem ochrony przyrody jest utrzymanie stabilności ekosystemów i procesów ekologicznych oraz zachowanie różnorodności biologicznej. Ochrona środowiska – całokształt działań mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego. Sposoby ochrony środowiska: racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju (ograniczenie eksploatacji surowców mineralnych i zużycia wody) przeciwdziałanie zanieczyszczeniom (zakładanie filtrów ograniczających emisję gazów i pyłów do atmosfery; budowanie oczyszczalni ścieków) utrzymywanie i przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego (rekultywacja) Recykling i segregacja odpadów 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Zrównoważony rozwój Pojęcie zrównoważonego rozwoju pojawiło się w leśnictwie. Już w XIX wieku niemieccy leśnicy przyjęli koncepcję według której można wycinać tylko tyle drzew ile może urosnąć w podobnym okresie czasu. W ten sposób las istniał w danym miejscu przez cały czas i pozostawał funkcjonalnym ekosystemem. Zrównoważony rozwój stał się doktryną polityczną po Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju nazywanej często Szczytem Ziemi. Model zrównoważonego rozwoju łączy trzy aspekty: społeczny, gospodarczy i środowiskowy. Zakłada równowagę pomiędzy dobrem społeczeństw, rozwojem gospodarczym a ochroną środowiska. 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Działalność organizacji na rzecz ochrony środowiska Organizacje ekologiczne możemy podzielić na: globalne, regionalne, państwowe lub lokalne. Mogą być kierowane przez rząd bądź prywatnie, przez organizacje obywatelskie. Niektóre organizacje na rzecz ochrony środowiska, wśród nich Natural Resources Defense Council (Ministerstwo Ochrony Zasobów Naturalnych), zajmują się wytaczaniem procesów sądowych. Inne grupy dbające o środowisko naturalne, jak na przykład Przyjaciele Ziemi, rozpowszechniają informacje, biorą udział w publicznych posiedzeniach, przeprowadzają kampanie, organizują demonstracje i kupują ziemie pod ochronę. Mniejsze grupy prowadzą badania naukowe nad zagrożonymi gatunkami i ekosystemami. Bardziej radykalne organizacje, jak Greenpeace czy Earth Liberation Front (Front Wyzwolenia Ziemi) używają bezpośrednich metod, by przeciwdziałać aktom zanieczyszczania środowiska. Greenpeace popiera konfrontacje bez użycia przemocy, podziemny Front Wyzwolenia Ziemi propaguje potajemne niszczenie własności i uwalniani więzionych lub zagrożonych zwierząt. Inną ważną jednostką jest UNEP- agenda ONZ, której celem jest koordynacja działań państw członkowskich na rzecz ochrony środowiska i monitorowanie jego stanu. Tworzeniem parków narodowych oraz promowaniem przyjaznych środowisku rozwiązań prawnych zajmuje się WWF (Światowy Fundusz na rzecz Przyrody) 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Konwencje i konferencje dotyczące ochrony środowiska Sprawa ochrony środowiska była również tematem Konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych, która odbyła się w 1972 roku w Sztokholmie. Wzięło w niej udział 114 państw. Powołano wtedy Program Narodów Zjednoczonych do spraw Ochrony Środowiska (UNEP). Zorganizowano również Konferencję Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (Szczyt Ziemi 1992). Pierwszym dokumentem, który zwrócił uwagę na zagrożenia związane z degradacją środowiska, był przedstawiony w 1969 r. raport ówczesnego sekretarza generalnego ONZ Sithu U Thana zatytułowany „Człowiek i jego środowisko”. 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Międzynarodowe formy ochrony przyrody Wspólna ochrona różnorodności biologicznej może być o wiele bardziej skuteczna niż działania pojedynczego państwa. Polska przystąpiła między innymi do Konwencji ramsarskiej podpisanej w 1971 roku w Iranie. Kraje przystępujące do konwencji zobowiązały się do ochrony terenów wodno- błotnych, na których występują liczne gatunki ptaków i innych zagrożonych zwierząt. W Polsce znajduje się 13 obszarów chronionych w ramach konwencji. Na całym świcie w roku 2001 obszarów takich było 1933 Biebrzański Park Narodowy jest jednym z 13 obszarów objętych Konwencją ramsarską położonych w Polsce 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Międzynarodowe formy ochrony przyrody Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) doprowadziła do utworzenia światowej sieci obszarów chronionych nazwanych rezerwatami biosfery. Obszary te zawierają cenne zasoby przyrody, kluczowe dla zachowania bioróżnorodności. W roku 2010 istniało 564 rezerwaty biosfery, z czego 10 znajduje się w Polsce. Niektóre z nich obejmują obszary chronione stworzone w Polsce oraz sąsiadujące obszary chronione innych państw, np. międzynarodowy rezerwat biosfery Karpaty Wschodnie to tereny chronione w Polsce, Ukrainie i Słowacji. (program „Człowiek i Biosfera”) Liczba rezerwatów biosfery w poszczególnych krajach 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Rezerwaty biosfery UNESCO 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Międzynarodowe formy ochrony przyrody Innym przykładem międzynarodowego działania służącego ochronie przyrody jest Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. Została ona stworzona w celu zachowania zagrożonych siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt występujących w Europie. Sieć Natura 2000 tworzą specjalne obszary ochrony ptaków oraz specjalne obszary ochrony siedlisk . W Polsce wyznaczono ok. 1000 obszarów sieci, co stanowiło prawie 20% powierzchni kraju. Ochroną objęto 130 gatunków ptaków oraz 70 typów siedlisk. Największym obszarem tego typu są Bory Tucholskie. 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Obszary Natura 2000 czerwony- terytoria ochrony siedlisk niebieski- obszary ochrony ptaków 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

zagrożone wyginięciem Czerwona księga Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych – publikowana przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCN) lista zagrożonych wyginięciem gatunków organizmów. Ukazała się po raz pierwszy w 1963 roku. Edycja Czerwonej Księgi z roku 2011 zawierała spis 59 508 gatunków (ponad 45 tysięcy gatunków zwierząt, ponad 14 tysięcy gatunków roślin oraz 18 gatunków grzybów). Większość z nich uzyskała status zagrożonych w wyniku działalności człowieka. EX wymarłe EW wymarłe na wolności zagrożone wyginięciem CR krytycznie zagrożone EN zagrożone VU narażone NT bliskie zagrożenia LC najmniejszej troski 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Polska czerwona księga zwierząt Rejestr zagrożonych gatunków zwierząt na terenie Polski. Została stworzona na wzór międzynarodowej Czerwonej Księgi Gatunków Zagrożonych. Zawiera listę ginących gatunków zwierząt z dokładnym ich opisem i mapami rozmieszczenia. Określa także stopień zagrożenia poszczególnych gatunków, rzadkość ich występowania oraz stosowane i proponowane sposoby ochrony. Na liście gatunków zagrożonych wyginięciem jest 3,5 tys. gatunków. Stanowi to ponad 6% gatunków występujących na terenie kraju. Przykładowe zagrożone zwierzęta: kozica, łoś, morświn, żubr, gniewosz plamisty, niedźwiedź. Głuszec Wąż Eskulapa Kraska zwyczajna Uszatka błotna 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Polska czerwona księga roślin Wybór taksonów roślin zagrożonych na terenie Polski wyginięciem, a także tych, które już wyginęły. Obejmuje paprotniki i rośliny nasienne występujące w XIX i XX wieku na terenie Polski, w jej obecnych granicach. Kolejne wydania księgi obejmują coraz bardziej obszerny wykaz gatunków, zbliżając jej zawartość do Czerwonej listy roślin i grzybów Polski, stanowiącej pełny rejestr gatunków zagrożonych wraz z ich klasyfikacją do odpowiednich kategorii zagrożenia. Przykładowe zagrożone rośliny: brzoza niska, storczyk samiczy, wątlik błotny, tojad niski. Widlicz cyprysowaty Kukułka krwista żółtawa Malina moroszka Dzwonek brodaty 2014-04-14 Ochrona przyrody i środowiska

Koniec