Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości mienia własnego jednostki samorządu terytorialnego i jego wpływ na wysokość subwencji ogólnej dla tej jednostki.

Regulacja ustawy o podatkach i opłatach lokalnych [uPol] w zakresie podatku od nieruchomości Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane: 1) grunty; 2) budynki lub ich części; 3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają m.in.: - nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich (por. art. 2 ust. 3 pkt 3 uPol) 3

Przykłady zwolnień w innych ustawach: - podatek rolny Podatnikami podatku rolnego są m.in. osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki, nieposiadające osobowości prawnej, będące m.in. 1) właścicielami gruntów (…) 2) posiadaczami samoistnymi gruntów, 3) użytkownikami wieczystymi gruntów, 4) posiadaczami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (...) Jeżeli grunty znajdują się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku rolnego ciąży na posiadaczu samoistnym. Obowiązek podatkowy (w podatku rolnym) nie dotyczy: 1) Skarbu Państwa; 2) gmin. (por. art.3a ustawy o podatku rolnym) - podatek dochodowy od osób prawnych Zwalnia się od podatku m.in. 1) Skarb Państwa; 2) jednostki budżetowe; 3) jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego; 4

Rada gminy, w drodze uchwały, może wprowadzić zwolnienia przedmiotowe [w podatku od nieruchomości] (inne niż określone w art. 7 ust. 1 uPol oraz inne niż w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw). 5

Wybrane przykłady orzecznictwa: Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 4 kwietnia 2012 r. I SA/Gl 1019/11 1. Podatnikiem podatku od nieruchomości stanowiących własność gminną nie jest gmina, albowiem opodatkowanie nieruchomości będących własnością jednostek samorządu terytorialnego - podobnie zresztą jak i nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa - podlega opodatkowaniu tylko w sytuacjach wskazanych w przepisie art. 3 ust. 1 pkt 4 u.p.o.l. Taka konstatacja przesądza o tym, że nieruchomości będące w zasobie nieruchomości gminnych, a więc de facto nieruchomości, które nie są wykorzystywane przez gminę czy to do prowadzenia działalności, czy też udostępnione innym podmiotom na podstawie umowy, czy też wreszcie będące we władaniu innych jednostek bez tytułu prawnego nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. 2. Nie do pogodzenia z porządkiem prawnym byłoby przyjęcie poglądu, że właściciel jakim jest gmina podlega obowiązkowi podatkowemu, w zakresie podatku, którego jest beneficjentem. Przyjęcie zasadności takiego stanowiska przesądzałoby o konieczności opodatkowania nieruchomości wchodzących w skład gminnego zasobu nieruchomości, a więc opodatkowania "samej siebie" jako właściciela nieruchomości. LEX nr 1136925 Wyrok z dnia 2012-11-15 Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie II FSK 1755/12 Sentencja: Naczelny Sąd Administracyjny (…) po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2012 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Prokuratora Okręgowego Gliwicach od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 4 kwietnia 2012 r. sygn. akt I SA/Gl 1019/11 w zakresie punktu drugiego tego wyroku w sprawie ze skargi Prokuratora Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim na uchwałę Rady Gminy (…) z dnia 7 października 2010 r. nr XLVI/270/2010 w przedmiocie uchwały rady gminy w sprawie stawek podatku od nieruchomości uchyla punkt drugi zaskarżonego wyroku i stwierdza nieważność § 2 pkt 2 pkt b uchwały Rady Gminy (…) z dnia 7 października 2010 r. nr XLVI/270/2010. 6

Z uzasadnienia wyroku z dnia 2012-11-15 Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie II FSK 1755/12 W § 2 pkt 2 pkt b zaskarżonej uchwały z dnia 7 października 2010 r. Rada Gminy Marklowice przewidziała zwolnienie z podatku od nieruchomości budynków lub ich części i gruntów stanowiących własność gminy, nie oddane w posiadanie zależne z zastrzeżeniem pkt 2a. Zwolnieniem na podstawie tego przepisu objęto w związku z tym budynki, części budynków i grunty stanowiące własność określonego podmiotu (gminy), które jednocześnie nie zostały oddane we władanie innemu niż gmina podmiotowi. Zwolnienie to jest zwolnieniem podmiotowo-przedmiotowym, dotyczy bowiem wyłączenia pewnej kategorii podmiotów znajdujących się w określonej sytuacji faktycznej lub prawnej W sferze prawa daninowego jednostce samorządu terytorialnego wolno zatem jedynie tyle, ile jest wyraźnie i ustawowo dozwolone Wyłączenie pewnej kategorii podmiotów z zakresu podmiotowego danego podatku może w związku z tym nastąpić wyłącznie w drodze ustawy. Ograniczenie to dotyczyć będzie także zwolnień podmiotowo-przedmiotowych, skoro na ich podstawie dokonuje się wyłączenia z zakresu opodatkowania określonej kategorii podmiotów, znajdujących się w określonej sytuacji Wbrew wyrażonemu w wyroku sądu pierwszej instancji stanowisku z przepisu [uPol] nie wynika, że gmina nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości. Zgodnie z art. 3 ust. 1 podatnikami podatku od nieruchomości są (…) osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem art. 3 ust. 1 pkt 3 (art. 3 ust. 1 pkt 1 u.p.o.l.), posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych (art. 3 ust. 1 pkt 2 tej ustawy), użytkownikami wieczystymi gruntów (art. 3 ust. 1 pkt 3 tej ustawy) (…). Gmina jest osobą prawną, której przysługuje własność i inne prawa rzeczowe Jest w związku z tym jednym z podatników, wymienionych w art. 3 ust. 1 u.p.o.l. Powołany przepis nie wyłącza jej z opodatkowania podatkiem od nieruchomości, a jedynie wskazuje, kiedy obowiązek podatkowy może spoczywać na posiadaczu (także zależnym), władającym jej nieruchomościami. Gdyby gminie przysługiwało zwolnienie podmiotowe w stosunku do wszystkich jej nieruchomości, zbędna byłaby m.in. regulacja zawarta w art. 2 ust. 3 pkt 3 u.p.o.l. Zgodnie z tym przepisem zwolnione od opodatkowania są nieruchomości bądź ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich. 7

Inne wybrane przykłady orzecznictwa: Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z dnia 22 października 2012 r. 237/XXVI/12 Delegacja przyznana przez ustawodawcę radzie gminy w przepisie art. 7 ust. 3 u.p.o.l. powoduje, że rada posiada uprawnienia do wprowadzenia zwolnień podatkowych wyłącznie o charakterze przedmiotowym. Tym samym zwolnienia mogą dotyczyć tylko i wyłącznie przedmiotu opodatkowania, a więc nieruchomości wykorzystywanych do różnego rodzaju działalności, a przedmiot ten winien być tak określony, żeby nie była możliwa identyfikacja konkretnego podatnika, a więc cechy przedmiotu muszą zostać w uchwale tak określone, żeby dotyczyły potencjalnie (hipotetycznie) nieoznaczonego indywidualnie podatnika. (Śląsk.2012/4497) Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Szczecinie z dnia 18 stycznia 2012 r. II/6/S/12 Wprowadzenie w uchwale rady gminy zwolnień od podatku od nieruchomości dla zasobu nieruchomości znajdującego się na terenie określonego miasta, o ile nie został oddany w użytkowanie wieczyste, posiadanie zależne, trwały zarząd lub posiadanie samoistne stanowi naruszenie art. 7 ust. 3 u.p.o.l. (Zacho.2012/451) 8

Wybrane przykłady orzecznictwa: Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z dnia 12 stycznia 2012 r. 1/63/12 Postanowienia przepisu art. 7 ust. 3 u.p.o.l. muszą być interpretowane ściśle, bowiem zwolnienie podatkowe stanowi odstępstwo od zasady powszechności i równości opodatkowania. Zatem mając na uwadze delegację ustawową, rada gminy może wprowadzić zwolnienia określonych przedmiotów opodatkowania takich jak np. budynek, grunt, budowla. Zwolnienia te winny mieć charakter generalny wskazujący przedmiot opodatkowania a nie selektywny, ograniczony poprzez wskazanie podmiotu, którego zwolnienie dotyczy. To nie osoba podatnika decyduje o zwolnieniu, ale rodzaj przedmiotu opodatkowania. Formułowane warunki zwolnienia mogą się odnosić jedynie do przedmiotu opodatkowania, a nie do podmiotów, wskazanych wprost lub pośrednio w zapisach uchwały, będących podatnikami podatku od nieruchomości. (Wielk.2012/851) Uchwała Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze z dnia 21 grudnia 2011 r. 581/11 W świetle unormowań przepisu art. 7 ust. 3 u.p.o.l. zwolnienia stanowione przez radę gminy w drodze uchwały - mogą dotyczyć jedynie przedmiotu opodatkowania. (Lubus.2012/117) 9

USTAWA z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego Dz.U.2010.80.526 j.t. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są: 1) dochody własne; 2) subwencja ogólna; Źródłami dochodów własnych gminy są m.in. wpływy z podatków: a) od nieruchomości, b) rolnego, c) leśnego, d) od środków transportowych, e) dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej, f) (uchylona), g) od spadków i darowizn, h) od czynności cywilnoprawnych; 10

Subwencja ogólna dla gmin składa się z części: a) wyrównawczej, b) równoważącej; Część wyrównawczą subwencji ogólnej dla gmin stanowi suma kwoty podstawowej oraz, z zastrzeżeniem ust. 9, kwoty uzupełniającej. Kwotę podstawową otrzymuje gmina, w której wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie, zwany dalej "wskaźnikiem G", jest mniejszy niż 92 % wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin, zwanego dalej "wskaźnikiem Gg". Przez dochody podatkowe, o których mowa w ust. 2, rozumie się łączne dochody z tytułu m.in. : 1) podatku od nieruchomości; 2) podatku rolnego; ... Wskaźnik G oblicza się dzieląc kwotę dochodów podatkowych gminy, ustalanych z uwzględnieniem art. 32 ust. 1 i 3, za rok poprzedzający rok bazowy przez liczbę mieszkańców gminy. Podstawę do wyliczenia wskaźników G, Gg stanowią dochody wykazane za rok poprzedzający rok bazowy w sprawozdaniach jednostek samorządu terytorialnego, których obowiązek sporządzania wynika z przepisów o finansach publicznych w zakresie sprawozdawczości budżetowej, z uwzględnieniem korekt złożonych do właściwych regionalnych izb obrachunkowych, w terminie do dnia 30 czerwca roku bazowego. 11

Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna sp. k. ul. Strusia 10, 60-711 Poznań tel. (61) 866 26 28 www. ziemski.com.pl