Übersetzungswissenschaft oraz Szkoła Lipska EWA DRAB Współczesne tendencje przekładoznawcze – A. Pisarska, T. Tomaszkiwicz Wydawnictwo Naukowe UAM, 1996

Głównymi badaczami nurtu byli: Wolfram Wilss Katharina Reiss Werner Koller Otto Kade Albrecht Neubert Przedstawiciele

Szkoła niemiecka: opierała się na teorii E. Nidy próbowała wprowadzić do badań zasady nauk matematycznych (ekwiwalencja) posiada orientację lingwistyczną, a przez wielu jest nazywana subdyscypliną językoznawstwa stosowanego, której metody przyjęła.

Szkoła Lipska : istotą badań jest: jej przedstawiciele działali na Uniwersytecie Lipskim. istotą badań jest: analiza procesów przekładowych traktowanych jako procesy językowe oraz badanie wykorzystywanych przy tych procesach mechanizmów językowych

Ekwiwalencja: główny przedmiot poszukiwań badaczy ze szkoły niemieckiej centrum definicji przekładu element ważniejszy niż idea przekładu wiernego i wolnego

System potencjalnych ekwiwalencji międzyjęzykowych Otto Kadego (1968): Ekwiwalencja totalna: idealna korespondencja znaczeniowa i formalna między wyrazami dwóch różnych języków. Ekwiwalencja fakultatywna: korespondencja miedzy jednym słowem a kilkoma z drugiego języka. Ekwiwalencja aproksymatywna: korespondencja jednego słowa do części znaczenia z drugiego języka Ekwiwalencja zerowa: brak odpowiednika w jednym z języków branych pod uwagę.

Teoria komunikacji w przekładzie komunikacja nie ulega pogorszeniu przy zastąpieniu tekstu źródłowego tekstem języka docelowego, jeśli inwariantem pozostanie INFORMACJA. kluczem są idee kodu, kodowania wiadomości i dekodowania przez odbiorcę docelowego

Model komunikacji wewnątrz języka Nadawca i odbiorca używają tego samego kodu (języka), dlatego droga komunikatu jest krótka: NADAWCA KODOWANIE KOMUNIKAT DEKODOWANIE ODBIORCA

Model komunikacji międzyjęzykowej Otto Kadego (1968) W komunikacji między językami, na płaszczyźnie przekładu, kod jest inny, dlatego tłumacz pełni funkcję pośrednika. Dekoduje tekst w języku wyjściowym jako pierwszy odbiorca, a potem nadaje dekodowaną (przetłumaczoną) wiadomość jako drugi nadawca, aby ta dotarła zrozumiała do drugiego, docelowego odbiorcy Tłumacz dekoduje Tłumacz koduje na nowo NADAWCA ODBIORCA

Badania Kathariny Reiss ekwiwalencję można znaleźć na poziomie jednostek, ale także całych tekstów. Wyróżnienie typów tekstów:  tekst informatywny: inwariantem w tłumaczeniu są informacje (instrukcja, komentarz, dokumentacja, esej)  tekst ekspresywny: tworzenie analogicznej formy artystycznego przekazu (powieści, liryka, dramat)  tekst operatywny: adaptacja wzorców do kultury docelowej (pamflet, satyra, kazania)

Wolfen Wilss chciał stworzyć OGÓLNĄ TEORIĘ PRZEKŁADU grupującą bardziej szczegółowe zagadnienia zajmował się wpływem psychologii, intuicji, poznaniem na przekład traktował tłumaczenie jako TRANSFER: przekład to poszukiwanie drogi do zsynchronizowania na różnych poziomach językowych dwóch odrębnych systemów językowych. korzystał z SEMIOTYCZNEJ ANALIZY TEKSTU – przekład należy rozważać w kategorii tekstu. Tłumaczenie zakłada pełne zrozumienie (na każdym poziomie językowym) tekstu źródłowego, przy którym konieczna jest kompetencja transferowa tłumacza.

Wolfen Wilss 2 korzystał z LINGWISTYKI TEKSTU – językoznawcza analiza struktur powierzchniowych tekstu prowadzi do jego REKONSTRUKCJI w języku docelowym. rozróżniał tłumaczenia:  DOSŁOWNE – zachowanie konstrukcji z języka wyjściowego przy jej dostosowaniu do języka docelowego  SŁOWO W SŁOWO – każde słowo w języku docelowym jest dokładną repliką odpowiedniego słowa z języka wyjściowego

Tłumacz jest elementem analizy tłumaczonego tekstu, dlatego należy wziąć pod uwagę jego indywidualny i subiektywny wpływ na tekst musi być multikulturowy, bo język, jak i tekst, jest integralną częścią kultury jest nośnikiem informacji, która stanowi istotę przekładanego tekstu

Tekst w kulturze przekład to akt komunikacyjny, TRANSFER KULTUROWY przekład nie może być kulturowo wyizolowany TEXT-IN-SITUATION: tekst jako całość zanurzona w danej kulturze wyjściowej.  „DETRONIZACJA” tekstu źródłowego – “stworzenie” nowego tekstu przez tłumacza, poprzez przeniesienie go do nowej kultury. tłumaczenie można pojmować też (Holtz-Mänttäri) jako akt komunikacji poprzez bariery kulturowe.

TEKST SYTUACJA JĘZYKOWA KULTURA tekst zanurzony jest w konkretnej sytuacji językowej, która z kolei osadzona jest w kulturze. Możemy:  utrzymać tło kulturowe tekstu wyjściowego  dostosować tekst do percepcji kulturowej języka docelowego

Tekst a przekład bardziej liczy się funkcja tekstu docelowego (PRZEKŁAD PROSPEKTYWNY) niż zalecenia tekstu wyjściowego (PRZEKŁAD RETROSPEKTYWNY) najważniejszy jest cel, dla którego tekst powstaje (podejście całościowe do zawartości tekstu)

SŁOWNIK WAŻNYCH POJĘĆ POLSKI ANGIELSKI FRANCUSKI Ekwiwalencja equivalence equivalence (f) Językoznawstwo stosowane applied linguistics linquistique (f) appliquée Procesy językowe linguistic processes procès (m) linguistique Mechanizmy językowe linguistic mechanisms mécanisms (m) linquistiques Ekwiwalencja totalna total equivalence equivalence (f) totale Ekwiwalencja fakultatywna optional equivalence equivalence (f) facultative Ekwiwalencja aproksymatywna approximative equivalence equivalence (f) approximative Ekwiwalencja zerowa zero equivalence equivalence (f) zéro

POLSKI ANGIELSKI FRANCUSKI Tekst źródłowy / docelowy source text / target text texte (m) de source (originale) / de but Przekład prospektywny / retrospektywny prospective/ retrospective translation traduction (f) prospective / retrospective Nadawca / Odbiorca sender / receiver destinateur / destinataire Kodowanie / Dekodowanie encoding / decoding codage (m) / décodage (m) Komunikacja wewnątrz- / międzyjęzykowa communication intra- / interliguistic communication intra- / interlinguistique Tekst informatywny informative text texte (m) informatif Tekst ekspresywny expressive text texte (m) expressif Tekst operatywny operative text texte (m) opératif Semiotyczna analiza tekstu semiotic text analysis analyse (f) sémiotique du texte