1 Czy tradycyjna ekonomia pozwala zrozumieć tzw. nową gospodarkę? Tekst Andrzeja Wojtyny (2001)

2 Nowa ekonomia - istota zjawiska - w sensie chronologicznym pojęcie „nowa gospodarka” wiązane jest z okresem bardzo pomyślnego przebiegu koniunktury w Stanach Zjednoczonych w latach 90, - „nową gospodarkę’ definiuje się rosnącym znaczeniem globalizacji i technik informatycznych jako przyczyny zamian zachodzących w gospodarce. „nowa gospodarka” lub „nowy paradygmat” oznacza pogląd, w myśl którego innowacje w zaawansowanej technice i globalizacja rynków światowych zmieniły naszą gospodarkę na tyle, że musimy myśleć o niej i działać w niej w inny sposób”

3 „Nowa gospodarka” - przejawy i dowody zamian W skali makro: - szybki wzrost gospodarczy, - bardzo niski poziom inflacji i bezrobocia, - rekordowe notowania na giełdzie. W skali mikro: - daleko idąca transformacja, jaka dokonała się (i dokonuje) w sposobie prowadzenia przez firmę działalności gospodarczej w wyniku coraz powszechniejszego stosowania technik informatycznych.

4 Nowa ekonomia - istota zjawiska Pytania problemowe - czy niekorzystna relacja między inflacją a bezrobociem powróci, gdy skończy się korzystne oddziaływanie szoków krótkookresowych, czy też uległa ona trwałej poprawie w wyniku zamian w technice oraz nasilenia się konkurencji międzynarodowej? - czy gospodarka powróci do poprzedniego, niższego „limitu prędkości”, gdy dokona się już restrukturyzacja będąca konsekwencją zastosowania nowych technik, czy też te techniki w sposób trwały podniosą tempo produktywności i wzrostu gospodarczego?

5 Koniunktura w latach 90: efekt „wyższej jakości” polityki pieniężnej? Bardzo ważne miejsce w toczącej się dyskusji zajmuje problem, czy i w jakim stopniu bardzo korzystna sytuacja makroekonomiczna w Stanach Zjednoczonych w latach 90. Jest wynikiem immanentnych cech gospodarki, a w jakim właściwie prowadzonej polityki ekonomicznej.

6 Koniunktura w latach 90: efekt „wyższej jakości” polityki pieniężnej? Wg. Sahlmana (1999) - świetna sytuacja w gospodarce amerykańskiej utrzyma się, jeśli tylko władze potrafią powstrzymać się od jakichkolwiek interwencji. Źródeł siły gospodarki amerykańskiej upatruje w: a) wysokim statusie przedsiębiorców szukających nowych rozwiązań, b) wysokim poziomie tolerancji wobec niepowodzeń przedsięwzięć, c) łatwym dostępie nowych przedsiębiorców do kapitału, d) przyciąganie przez sektor przedsiębiorstw najbardziej utalentowanych pracowników.

7 Koniunktura w latach 90: efekt „wyższej jakości” polityki pieniężnej? Wg. Taylora (1998) - „długi boom” znajduje wytłumaczenie w charakterze prowadzonej przez SRF polityki monetarnej, Wg. Romera (1999) - wyważona polityka sterowania popytem przyczynia się w większym stopniu do powstania „nowej gospodarki” niż zmiany strukturalne, globalizacja i rewolucja informatyczna.

8 Kontrowersje wokół zmian w wydajności Zwolennicy koncepcji „nowej gospodarki” zwracają uwagę, że w latach w sektorze przedsiębiorstw, na który przypada mniej więcej 3/4 PKB, wzrost produkcji w przeliczeniu na roboczogodzinę wyniósł średniorocznie 2,2%, czyli wyraźnie więcej niż na początku lat 90. Oficjalne dane jednak zaniżają faktyczne tempo wydajności. Nasuwa się więc problem z pomiarem tempa wydajności.

9 Kontrowersje wokół zmian w wydajności Próby wyeliminowania tego problemu: - Ministerstwo Handlu zrewidowało i ulepszyło zestaw danych, - wydatki na oprogramowanie traktowane obecnie jako inwestycje i tym samym jako część PKB, - ulepszono techniki szacowania inflacji i wydajności.

10 Kontrowersje wokół zmian w wydajności Nowe dane poddane zostały przetestowaniu przez Gordona (1999), Jorgensona i Stiroha (2000), Olinera i Sichela (2000). Wszystkie trzy opracowanie wskazują na dominującą rolę IT jako źródło przyspieszenia tempa wzrostu rzeczywistej wydajności pracy.

11 Kontrowersje wokół zmian w wydajności wydajność - a „nowa gospodarka” Odnosząc wyniki badań do hipotezy „nowej gospodarki” Jorgenson i Stiroh zauważają, że jej zwolenników czeka nadal ważne zadanie uzasadnienia, dlaczego bardzo wysokim nakładom na zaawansowana technikę towarzyszy relatywnie niskie tempo produktywności w usługach wykorzystujących w dużym zakresie komputery.

12 Trwale niższa inflacja i bezrobocie? Jednym z ważniejszych nurtów koncepcji „nowej gospodarki” akcentuje załamanie się relacji miedzy inflacja i bezrobociem. Zmiany tych relacji wynikają z: - obniżenia się NAIRU, - wykorzystania zdolności produkcyjnych w innych częściach świata (Krugman, 1998),

13 Trwale niższa inflacja i bezrobocie? - ograniczenia tempa wzrostu pozapłacowych elementów wynagrodzeń, co związane jest z reformą opieki zdrowotnej, - silnego kursu dolara oraz ( od niedawna) niskich cen ropy naftowej, - silnego boomu inwestycyjnego, który doprowadził do nadwyżek mocy produkcyjnej w Stanach Zjednoczonych w utrudnia firma przerzucenie wzrostu płac na ceny, - boomu na giełdzie.

14 Podsumowanie Przedstawione kontrowersje teoretyczne i empiryczne sugerują, że zbyt wcześnie jest na w miarę jednoznaczną odpowiedź na pytanie postawione w tytule referatu. Niemniej jednak można powiedzieć, że „tradycyjna” ekonomia radzi sobie nienajgorzej z wyjaśnieniem nowych zjawisk i procesów.