ZINTEGROWANA REWITALIZACJA W LUBLINIE UDZIAŁ MIESZKAŃCÓW W PROCESIE ODNOWY ZANIEDBANYCH DZIELNIC arch. Ewa Kipta KOORDYNATOR PROGRAMU REWITALIZACJI W LUBLINIE STOWARZYSZENIE „FORUM REWITALIZACJI”

Pytanie o potrzebę zintegrowania działań rewitalizacyjnych Stan kryzysu – jako „zapaść” zintegrowana – dotycząca ekonomii, ekologii i aspektów społecznych Interwencja w obszarze kryzysowym powinna obejmować wszystkie aspekty objęte kryzysem – w różnych dziedzinach i w różnej skali Mieszkańcy jako uczestnicy procesu odnowy mają – z natury rzeczy – zintegrowane podejście do przebiegu zmian

STARE BRONOWICE & KOŚMINEK KALENDARIUM PROCESÓW SPOŁECZNYCH Od połowy XIX wieku – założenie obu dzielnic jako mieszkalno-przemysłowych, rozsądny plan regulacyjny, uwzględnione potrzeby społeczne, małe działki mieszkalne jako prywatna własność mieszkańców. Od lat 60tych do 90tych XX wieku – zanegowanie praw własności i jakości życia – indoktrynacja przez upowszechnianie opinii o slumsach, opracowanie planów całkowitej przebudowy, zakaz remontów, imigracja w celu pozyskania mieszkania, stopniowe urzeczywistnianie tezy o slumsach, degradacja społeczna z nikłą nadzieją na mieszkanie w blokach, permanentny stan niepewności.

STARE BRONOWICE & KOŚMINEK stan na rok 1990 koniec nadziei na mieszkanie w blokach (poza możliwościami finansowymi); brak ekonomicznego sensu realizacji planów przebudowy; brak nadziei na inwestorów zewnętrznych; wysokie zagrożenie bezrobociem, bankructwo większości starych zakładów przemysłowych; analiza potrzeb mieszkaniowych – konieczność zarzucenia dotychczasowych zasad polityki mieszkaniowej i umożliwienia renowacji istniejącej zabudowy (dekapitalizacja zasobów jako przyczyna 80% potrzeb mieszkaniowych – „luka remontowa”); odzyskanie praw własności; możliwości zakupu materiałów budowlanych; początki przedsiębiorczości

Planowanie z udziałem mieszkańców Ankieta do każdej rodziny – jako „pukanie do drzwi” w dzielnicy (dobrowolność odpowiedzi) Inwentaryzacja jako okazja do wyjaśniania celu planu Pierwsze spotkanie: mieszkańcy versus Miasto za pośrednictwem parafii – oficjalne odwołanie wyburzeń a potem czas na „skargi i zażalenia” mieszkańców Dalsze 2 spotkania: skarg ciąg dalszy + wyłonienie reprezentantów ulic i ustalenie zasad współpracy Praca w zespołach wg ulic i kwartałów – zrozumiałość zapisu, uzasadnienia, interakcje, pytanie o gwarancje dla realizacji planu i kwestie praktyczne ALTERNATYWA na Kośminku : rozmowy z mieszkańcami w ich domach podczas inwentaryzacji

PROGRAM INICJATYW LOKALNYCH Likwidacja bariery rozwoju – „krajobrazowa” neutralizacja wysypiska azbestu przez likwidatora Fabryki Eternitu jako inwestycja publiczna i gwarancja wiarygodności rewitalizacji Koordynacja działań struktur Urzędu na poziomie pod-decyzyjnym – zespół obsługi programu składający się z pracowników różnych wydziałów Inwestycje z udziałem mieszkańców – uzupełnienie uzbrojenia terenów (model z nowych osiedli jednorodzinnych) – negocjowany system nacisku na miasto w zakresie uzbrojenia terenów Dostępność informacji o możliwościach rozwoju i wsparcia prywatnej przedsiębiorczości Ulgi podatkowe dla inwestorów (z ograniczonym wykorzystaniem) Konsultowanie inwestycji prywatnych (zwłaszcza drobnych remontów i ulepszeń – na podstawie zdobytego kredytu zaufania), także przekształceń własnościowych, porządku itp.

Priorytety partnerów i modele uczestnictwa PUBLICZNY Miasto PRYWATNY Mieszkańcy Usunięcie wysypiska Kanalizacja 70:30% Woda 50:50% Gaz 30:70% Działalność gospodarcza 0:100% Tereny zielone 90:10% Czas na zarabianie i planowanie Ścieżka rowerowa 100:0% Poprawa własnych domów Nawierzchnie 80:20% ulic lokalnych Kwestia otwarta Domy czynszowe ???

Współfinansowanie rewitalizacji Rodzaj inwestycji Wartość ogółem Udział prywatny Udział miasta Inne Poprawa domów i rozwój przedsiębiorczości do 1995 2 009 000 Poprawa infrastruktury do 1995 357 200 177 700 179 500 Poprawa warunków środowiska do 1995 474 400 Brak danych 220100 254 300 Wartość inwestycji ogółem do końca 1995 2 840 600 100 % 2 186 700 77.0 % 399 600 14.0 % 9.0 % Poprawa domów i rozwój przedsiębiorczości do 1996 2 999 500 Poprawa infrastruktury do 1996 595 000 231 500 363 500 630 500 363 000 267 500 Wartość inwestycji ogółem do końca 1996 4 225 000 3 337 500 76.4 % 730 000 17.3 % 6.3 % Wartość inwestycji ogółem do końca 1998 7 900 000 6 100 000 77.2 % 1 400 000 17.7 % 400 000 5.1 %

Efekty rzeczowe w latach 1992 - 1998 Wygenerowanie inwestycji o wartości ok. 8 MLN ZŁ – przy udziale miasta rzędu 18% (w latach późniejszych zastosowane metody szacowania wartości inwestycji byłyby niewystarczające) Uruchomienie procesu poprawy zainwestowania na terenie o powierzchni 107 ha, dotyczące 75% działek mieszkalnych i na 100% terenów przeznaczonych pod aktywność gospodarczą Wzrost dostępności uzbrojenia podziemnego z 50% do 90% działek Aktywność gospodarcza mieszkańców – stworzenie ponad 100 sklepów i drobnych przedsiębiorstw Poprawa stanu terenów zielonych i warunków ekologicznych Utwardzenie nawierzchni kilku ulic i radykalna poprawa jakości ich zabudowy

2010: PODZAMCZE

KONTEKST HISTORYCZNY

Debata społeczna o przyszłości Podzamcza – maj/czerwiec 2010 Lokalna Grupa Wsparcia projektu HerO jako zespół wiodący w debacie Makieta w skali 1: 500 w ogólnodostępnym lokalu 6 konsyliów tematycznych z udziałem LGW i ekspertów: Obsługa terenu Historia miejsca Program użytkowy (x 2) Krajobraz miejski Przestrzenie publiczne Popołudniowe warsztaty otwarte obsługiwane przez wolontariuszy – Forum Rozwoju Lublina + studenci

Cele debaty Włączenie bezpośrednio zainteresowanych podmiotów w definiowanie kierunku zmian Wypracowanie społecznej presji ku poprawie zagospodarowania Uruchomienie opracowania planu przed działaniami inwestorów Zdefiniowanie interesów publicznych dla ich uwzględnienia w planie miejscowym Uzyskanie akceptacji społecznej dla zmian w określonym kierunku – zanim zostaną zdefiniowane przez inwestorów Określenie udokumentowanego zapotrzebowania społecznego na profil oferty nieoczywisty dla inwestorów Ochrona walorów unikalnych miejsca, które nie są oczywiste Opracowanie społecznego wniosku do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

Godzenie wielości wizji

Wizja „zbiorcza”

Wizja zbiorcza założenia Odtworzenie dawnego układu ulic i kwartałów dzielnicy żydowskiej Rozdzielenie pasm ruchu drogi dwupasmowej i potraktowanie jej jako dojazdowej, a nie tranzytowej Kwartały pośrodku drogi jako centrum obsługi ruchu turystycznego (z ekspozycją historii miasta i historii dzielnicy żydowskiej) Zamknięcie kwartałów przeciętych drogą („brama” do Podzamcza) i kwartałów „wyszczerbionych” Podcienia i dostępne z nich „stragany” i sklepiki z ofertą „niszową”, wokół kwartałów, jako sposób na żywotność przestrzeni publicznych Możliwość odsłonięcia biegu rzeki Targowisko przy cerkwi, a za nim przystanek przejazdowy autobusów pozamiejskich Zielone dachy nad niższą zabudową i system kładek od Zamku na wzgórze Czwartek Wizja zbiorcza założenia

Społeczny wniosek do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Uzupełnienie kwartałów zabudowy na zasadzie kontynuacji tkanki śródmiejskiej Różnorodność i wielofunkcyjność Wykorzystanie atutów lokalizacji – relacja do centrum i tras komunikacyjnych Handel jako atrakcja i fundament ekonomiczny przebudowy – oferta „niszowa” jako podstawa konkurencyjności wobec oferty innych centrów handlowych Ład przestrzenny - wysoka jakość od ogółu do szczegółu Zieleń i woda w mieście – Czechówka jako szansa na „miasto nad rzeką” Historia wielokulturowa i perspektywa unikalnej przestrzeni, ważnej dla regionu

Definiowanie wielofunkcyjności Handel i usługi ( w tym dla turystów) – min. 40%, a w tym: Standardowe powierzchnie komercyjne: do 75% Oferta „niszowa” co najmniej 25% Biura, urzędy, miejsca pracy – min. 10 % Mieszkania - min. 20 % na wyższych kondygnacjach Obiekty i instytucje kultury i edukacji – min. 5% 25 % - margines swobody kształtowania funkcji w zależności od potrzeb i rachunku ekonomicznego inwestorów Wielofunkcyjność powinna dotyczyć kwartałów, a nawet budynków, żeby zapewnić odpowiednią różnorodność i śródmiejską gęstość wrażeń

oraz zapewnić żywotność przestrzeni publicznych Oferta „niszowa” Produkty regionalne Zdrowa i świeża żywność („oaza ekologiczna”, targowisko) Sztuka ludowa Rzemiosła unikalne i ginące (bednarstwo, garncarstwo, siodlarstwo, introligatorstwo, wytwarzanie witraży, płatnerstwo, renowacja antyków) Sklepy dla artystów (instrumenty muzyczne, materiały dla plastyków, księgarnie tematyczne, antykwariaty) Sklepy i kluby dla hobbystów (modelarstwo, rekonstrukcje historyczne, sprzęt wspinaczkowy, jeździecki i in.) Sklepy „autorskie” z ofertą mody Oferta niszowa może przyciągnąć znacząca liczbę małych i średnich inwestorów jako partnerów dla przebudowy Podzamcza oraz zapewnić żywotność przestrzeni publicznych

Dziękuję za uwagę