Kierunek 2. Wychowanie do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych Elżbieta Bukowiecka-Górny

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Wprowadzenie Szkoła jako instytucja oświatowa poprzez sposób prowadzenia zajęć, organizację życia grupowego i dobór treści nauczania wychowuje młode pokolenia, a celem tego wychowania jest wychowanie do wartości. Jakość życia poszczególnych uczniów, ich rodzin i społeczeństw zależy od jakości wychowania do wartości. W wychowaniu tym ważna jest świadomość, że młody człowiek tylko wtedy mądrze pokieruje swoim życiem, gdy oprócz zdobytej wiedzy będzie rozumiał siebie, świat i będzie wiedział, jak postępować, pozostając w zgodzie z własnymi przekonaniami.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Czym jest wartość? Zgodnie z definicją podaną w encyklopedii PWN „wartość” oznacza wszystko to, co cenne i godne pożądania, co stanowi cel dążeń ludzkich. Uznane wartości stanowią fundament ocen, norm i wzorów kulturowych. Wartości są podstawą podejmowania decyzji, oceny rzeczywistości w kategoriach moralnych dobra i zła.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Czym jest wychowanie do wartości? Realizacja kierunku polityki państwa w zakresie wychowania do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych oznacza wprowadzanie młodego pokolenia do wartościowego sposobu życia, którego najważniejszym elementem jest indywidualny, autonomiczny człowiek jako wartość sama w sobie. Realizacja koncepcji wychowania do wartości pozwala jednostce wyrażać siebie, pomaga spełniać powołanie. To wartości decydują o sensie i jakości życia człowieka, o relacjach interpersonalnych, stosunku do siebie, rodziców, rówieśników, nauczycieli i świata. Odgrywają w polskiej szkole ważną rolę.

Czym jest wychowanie do wartości? (c.d.) Kierunek 2. Wychowanie do wartości Czym jest wychowanie do wartości? (c.d.) Wychowanie do wartości oznacza ustawiczne motywowanie uczniów do wartościowego życia. W roku szkolnym 2019/2020 wychowanie do wartości realizowane poprzez kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych stanowi priorytet zadań podejmowanych przez szkołę. Oznacza wzmacnianie więzi z krajem ojczystym, służyć ma identyfikacji narodowej i kulturowej. Jest obowiązkiem każdego nauczyciela, który przygotowuje młode pokolenie do życia w społeczeństwie, do pełnienia funkcji społecznych.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Znaczenie wychowania do wartości O wprowadzaniu uczniów w świat wartości mowa jest w preambule podstawy programowej kształcenia ogólnego. To podstawowy cel polityki oświatowej państwa. Szkoła zobowiązana jest ukierunkować proces wychowawczy na wartości, które zakładają przede wszystkim podmiotowe traktowanie ucznia – to one wyznaczają cele wychowania i kryteria oceny. Proces dydaktyczno-wychowawczy ukierunkowany na wychowanie do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych pozwala kształtować u dzieci i młodzieży takie wartości jak ofiarność, współpraca, solidarność, altruizm, patriotyzm i szacunek dla tradycji, a jednocześnie wzmacniania u uczniów poczucie tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej i formułuje poczucie godności własnej osoby oraz szacunek dla godności innych osób.

Znaczenie wychowania do wartości (c.d.) Kierunek 2. Wychowanie do wartości Znaczenie wychowania do wartości (c.d.) Wychowanie do wartości jest zadaniem rodziny i szkoły, która w swojej działalności musi uwzględniać wolę rodziców oraz kierunki polityki oświatowej państwa. Do kształtowania postaw obywatelskich i patriotycznych i wskazania młodzieży wzorców postępowania najlepiej wykorzystać najważniejsze święta narodowe i symbole państwowe, miejsca ważne dla pamięci narodowej oraz różne formy upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Kształtowanie postaw Kształcenie i wychowanie do wartości w szkole podstawowej sprzyja rozwijaniu postaw obywatelskich i patriotycznych uczniów. Wzmacnia nie tylko poczucie tożsamości narodowej, przywiązanie do historii i tradycji narodowych, lecz również przygotowuje uczniów do podejmowania działań na rzecz środowiska szkolnego i lokalnego, w tym do angażowania się w wolontariat jako jedną z postaw obywatelskich. Zadaniem szkoły jest dbanie o wychowanie dzieci i młodzieży w duchu akceptacji i szacunku dla drugiego człowieka, wzmacnianie poczucia indywidualnej tożsamości, upowszechnianie wiedzy o zasadach zrównoważonego rozwoju, rozwijanie zainteresowania przeszłością i przyszłością, dlatego każdego ucznia należy nauczyć, jak pracować w zespole, jak być społecznie aktywnym, jakie ma obywatelskie obowiązki. Kształtowanie u uczniów postaw obywatelskich i patriotycznych powinno odbywać się poprzez ich udział w życiu kulturalnym szkoły, środowiska lokalnego oraz kraju.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Kompetencje obywatelskie Kompetencje obywatelskie należą do jednych z kluczowych kompetencji rozwijanych w procesie edukacji szkolnej. Mają ogromne znaczenie dla rozwoju młodego człowieka, ponieważ przygotowują do prawidłowego funkcjonowania w dorosłym życiu w stale zmieniającym się otoczeniu społecznym, politycznym i zawodowym. Kompetencje obywatelskie należy kształtować już od najmłodszych lat, ponieważ od sposobu wychowania dzieci, od tego, w jaki sposób będą w przyszłości uczestniczyć w życiu społecznym oraz współdecydować o ważnych sprawach publicznych, zależy jakość przyszłej demokracji. Aby rozwijać kompetencje obywatelskie i społeczne, należy rozwijać zainteresowania uczniów oraz stawiać przed nimi problemy do rozwiązania, którymi będą chcieli się zająć, by zdobywać nowe umiejętności i kompetencje.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Realizacja wychowania do wartości W realizacji kierunku polityki oświatowej państwa związanego z wychowaniem do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich wsparciem będzie realizacja podstawy programowej w obszarze języka polskiego, edukacji przyrodniczej oraz wiedzy o społeczeństwie, przede wszystkim na drugim etapie edukacji, tj. w klasach IV-VIII.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Wiedza o społeczeństwie Wiedza o społeczeństwie to przedmiot bazujący na wiedzy i umiejętnościach uczniów z zakresu języka polskiego, historii i geografii. Korzysta z dorobku nauk społecznych (socjologii, nauk o polityce, o poznaniu i komunikacji społecznej, psychologii, ekonomii i nauk prawnych) oraz nauk humanistycznych (kulturoznawstwa i etnologii). Realizacja celów i treści kształcenia wiedzy o społeczeństwie służy kształtowaniu postaw obywatelskich uczniów. Efektem tej edukacji będzie przejawianie przez uczniów aktywnych postaw w życiu społecznym, ich świadomość, że są odpowiedzialności za własne czyny i wybory.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Funkcjonowanie w społeczeństwie Wychowanie do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich sprzyja także nabywaniu przez uczniów wiedzy na temat coraz to dalszych kręgów środowiskowych, z którymi się stykają – od rodzinnej i szkolnej wspólnoty, poprzez lokalną i regionalną, aż do wspólnoty narodowej, państwowej i międzynarodowej. Nabywane w toku edukacji szkolnej umiejętności i postawy obywatelskie umożliwią uczniom rozwój refleksyjnej obserwacji otaczającej ich rzeczywistości społecznej, w tym życia publicznego, by rozumieć przydatność poszczególnych zagadnień w codziennym życiu człowieka jako członka grupy społecznej oraz wspólnot społecznych.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Rozwijanie cech Celowo zorganizowane wychowanie do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich to wychowanie, w którym rozwija się u ucznia takie cechy jak otwartość, akceptacja i tolerancja, które prowadzą do prezentowania postaw szacunku dla dziedzictwa narodowego i ogólnoświatowego, nabywania umiejętności rozpoznawania i rozwiązywania prostych problemów w życiu społecznym.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Demokratyczna szkoła Ważnym zadaniem w realizacji wychowania do wartości przez kształtowanie postaw obywatelskich i patriotycznych jest przygotowanie dzieci i młodzieży do życia w warunkach demokracji. Jest to możliwe do osiągnięcia, gdy szkoła zorganizowana jest w demokratyczny sposób, gdy prezentuje demokratyczną organizację pracy i życia. Warto pamiętać, że zbiorowość szkolną tworzą nauczyciele, uczniowie oraz ich rodzice i każdy z tych elementów jest ważny dla prawidłowego działania szkoły. Społeczność szkolna powinna funkcjonować na zasadzie ścisłej współpracy, respektować wzajemnie swoje prawa, obowiązki oraz ponosić odpowiedzialność za realizowane zadania.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Demokratyczna szkoła (c.d.) Nauczyciele – wychowawcy, kształtując osobowość swoich uczniów, powinni prezentować demokratyczny styl kierowania wychowawczego, polegający na utrzymaniu równowagi między prawami i obowiązkami uczniów. Nauczyciele zobowiązani są do okazywania uczniom życzliwości i zrozumienia. Powinni pozyskiwać zaufanie u uczniów, umożliwiając im realizację własnych pomysłów oraz wspólne podejmowanie decyzji.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Historia W realizacji wychowania do wartości przez kształtowanie postaw patriotycznych rola szkoły jest nie do przecenienia. Oznacza wychowanie dzieci i młodzieży w przywiązaniu do ojczyzny, ziemi rodzinnej, obyczajów i kultury narodowej, w szacunku dla ludzi, którzy ją tworzyli. W kształtowaniu postaw patriotycznych niezbędne jest nauczanie historii. Jest to skarbnica zbiorowej pamięci, z którą stykamy się na rozmaitych płaszczyznach – od poznania przeszłości swojego regionu, swojej „małej ojczyzny”, przez losy kraju i jego najbliższych sąsiadów, aż po dzieje zwane powszechnymi. Realizacja treści podstawy programowej historii pozwala w naturalny sposób kształtować u uczniów patriotyczne postawy oraz kształtować szacunek dla wartości takich jak ojczyzna, naród, państwo, symbole narodowe i państwowe, patriotyzm, pamięć historyczna, prawda, sprawiedliwość, dobro, piękno, wolność, solidarność, odpowiedzialność, odwaga, krytycyzm, tolerancja, tożsamość, kultura.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Historia (c.d.) Przybliżanie uczniom historii wydarzeń ważnych dla regionu i kraju oraz ludzi, którzy w nich uczestniczyli, pozwala młodemu pokoleniu wkraczającemu w dorosłe życie zrozumieć dzień dzisiejszy, współtworzyć wspólnotę wartości, którą przez wieki wyrażała przede wszystkim idea wolności zawsze obecna w naszej historii, okupiona ofiarami i cierpieniami walk powstańczych i wojen. Nauczyciele szkoły, podejmujący działania związane z rozwijaniem poczucia miłości do ojczyzny, promując szacunek i przywiązanie do tradycji i historii własnego narodu oraz jego osiągnięć, kultury i języka ojczystego, mogą kształtować szacunek dla dziedzictwa narodowego i wyrabiać poczucie troski o pamiątki i zabytki historyczne. To właśnie one pozwolą uczniom poznać ważne wydarzenia z dziejów narodu polskiego, symbole narodowe, państwowe i religijne.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Historia (c.d.) Zacieśnianie więzi z krajem ojczystym jest równie ważne jak kształtowanie świadomości obywatelskiej, postawy szacunku i odpowiedzialności za własne państwo, utrwalanie poczucia godności i dumy narodowej. Istotne jest budzenie przekonania, że nie można budować przyszłości bez pamięci historycznej.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Postawy patriotyczne Przy kształtowaniu postaw patriotycznych wszystko zależy od pomysłowości i zaangażowania nauczyciela. Realizując tematykę związaną z patriotyzmem, warto zwrócić szczególną uwagę na kształtowanie wartości takich jak szacunek wobec symboli narodowych, do których zaliczamy godło, barwy państwowe, herby miast, sztandary. Symbole narodowe pomagają stworzyć więź ucznia z ojczyzną. Ich barwność i tajemniczość działa korzystnie na wyobraźnię i emocje, pomaga w tworzeniu obrazu Polski. Do realizacji treści patriotycznych warto wykorzystać uczniowską ciekawość i stałą gotowość do poznawania i przeżywania, przekazując prawdziwą historię ojczyzny – wypełnioną bohaterstwem i codziennym trudem przodków, pełną tragedii, zwątpienia, a także radości z bycia niepodległym krajem. Warto, by wszyscy uczniowie poznali bagaż minionych czasów.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Postawy patriotyczne (c.d.) Szkoła nie nauczy wszystkiego, jednak powinna dostarczać narzędzi, które pozwolą uczniowi samodzielnie poszerzać wiedzę, by poznawać odległe i współczesne dzieje narodu. Rozbudzanie zainteresowania przeszłością swojej rodziny oraz historią lokalną i regionalną stanowi podstawę do budowania szacunku dla innych ludzi oraz dokonań innych narodów. Nauczyciel powinien tak wykorzystywać materiał, aby historię Polski przedstawiać przez cykl trafiających do wyobraźni ucznia obrazów, przedstawiających losy bohaterów narodowych. Uczeń zdobędzie w ten sposób wiedzę o najważniejszych osobach i wydarzeniach w polskiej historii, jednocześnie umacniając więź z miejscem zamieszkania i z krajem ojczystym, wyzwalając w sobie poczucie odpowiedzialności za dorobek minionych wieków.

Kierunek 2. Wychowanie do wartości Święta narodowe Kształtując postawy patriotyczne, warto zachęcać uczniów do uczestnictwa w różnorodnych formach ukazywania postaw patriotycznych, którymi są np. relacje z uroczystości z okazji świąt państwowych na żywo i w mediach (np. Święta Niepodległości, święta Konstytucji 3 maja, Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej). Do świąt narodowych należy przygotować uczniów tak, by w przyszłości nie traktowali ich jedynie jako dni wolne od pracy, lecz przede wszystkim jako święta swojej ojczyzny. Nauczyciele również powinni wykazywać patriotyzm, dając dobry przykład. Przekazując uczniom wiedzę na temat patriotyzmu, należy starać się obudzić w nich uczucie dumy z odniesionych zwycięstw i dokonań oraz wpajać szacunek do dziedzictwa narodowego, dlatego warto zachęcać uczniów do uczestnictwa w otwarciu miejsc pamięci narodowej, warto także samemu w nich uczestniczyć, by skłonić młodych ludzi do zastanowienia się nad osobistym stosunkiem do własnego kraju.