Biblioterapia w pracy nauczyciela Justyna Miłkowska

„Na początku było słowo…” Czy słowo może leczyć? „Na początku było słowo…” głosi Ewangelia Książka Może łagodzić niepożądane stany psychiczne jak lęk, nuda czy osamotnienie, apatia czy zobojętnienie a także wyzwalać zachowania pożądane – radość, odprężenie…

Definicja biblioterapii Biblioterapia to dział psychologii czytelnictwa, znajdujący się w sferze zainteresowań medycyny, pedagogiki i socjologii. Zakłada wykorzystanie lektury książek i czasopism dla regeneracji systemu nerwowego i psychiki człowieka chorego.

Definicja biblioterapii Bada ponadto możliwości profilaktycznego traktowania książki i czytelnictwa w szerszych zbiorowościach społecznych. W zakres biblioterapii wchodzi działalność praktyczna w dziedzinie oddziaływania książki w różnych środowiskach społecznych poprzez odpowiedni dobór lektur oraz metod i form pracy z czytelnikami wymagającymi szczególnej opieki.

Istota biblioterapii Istotę biblioterapii doskonale obrazuje cytat Urszuli Lequin: „Czytamy książki, by odkryć kim jesteśmy. To co inni ludzie robią, myślą i czują jest bezcennym przewodnikiem w zrozumieniu kim możemy się stać”

Definicja wg Ireny Boreckiej Jest to działanie terapeutyczne opierające się o zastosowanie materiałów czytelniczych, rozumianych jako środek wspierający proces terapeutyczny, jest rodzajem psychicznego wsparcia, pomocy w rozwiązywaniu problemów osobistych przez ukierunkowane czytanie.

Historia biblioterapii Już w starożytności ludzie doceniali znaczenie literatury – za czasów faraona Ramzesa II bibliotekę traktowano jako „lecznicę dusz”. W 1272 r. w Kairze w szpitalu Al-Mansur chorym czytano Koran.

Historia… Początkowo w celach leczniczych zalecano wyłącznie literaturę religijną. Teksty świeckie wprowadzono w celach terapeutycznych dopiero w XIX wieku do szpitali angielskich, szkockich i amerykańskich.

Biblioterapia w szkole Odpowiednio dobrana lektura może skutecznie pomóc uczniom w rozwiązaniu ich problemów. Nauczyciel, widzący problemy swojego podopiecznego, może wskazać odpowiednią literaturę i w ten sposób zapoczątkować proces terapeutyczny.

Rodzaje biblioterapii Wychowawcza (rozwojowa) – polegająca na stosowaniu książek (materiałów) wyobrażeniowych i dydaktycznych dostosowanych do potrzeb użytkowników zdrowych, w sensie fizycznym i psychicznym, ale mających do rozwiązania jakieś istotne dla siebie problemy.

Rodzaje biblioterapii Kliniczna – polegająca na stosowaniu literatury - głównie wyobrażeniowej - w grupach pacjentów z problemami emocjonalnymi lub behawioralnymi. Jej głównym celem jest uzyskanie przez pacjenta „wglądu” w siebie, co ma doprowadzić do zmiany jego sytuacji psychologicznej. Zajęcia prowadzą lekarze wspólnie z bibliotekarzami. Pacjenci uczestniczą w tych zajęciach dobrowolnie.

Efekt terapeutyczny Aby nastąpił faktyczny efekt terapeutyczny po przeczytaniu literatury, muszą być spełnione następujące warunki:

Efekt terapeutyczny Poznanie – dziecko musi rozpoznawać świat, w którym ma się poruszać, musi odróżniać postacie, rozumieć, jakimi prawami ten świat się rządzi. Dlatego książki nie mogą być za trudne, gdyż nie spełnią swojej funkcji terapeutycznej.

Efekt terapeutyczny Utożsamienie – zidentyfikowanie się z wybraną postacią. Nie zawsze musi to być bohater pierwszoplanowy. Może to być postać występująca w książce marginalnie, ale taka, z którą czytelnik poczuje się blisko związany.

Rodzaje biblioterapii Instytucjonalna – oznaczająca zastosowanie literatury - przede wszystkim dydaktycznej - do potrzeb indywidualnego „zinstytucjonalizowanego” pacjenta. Jej celem jest przede wszystkim zapewnienie choremu odpowiedniej rekreacji.

Efekt terapeutyczny Katharsis – oczyszczenie, czyli uwolnienie od napięcia i nabycie nowych sił życiowych. Pełną formą katharsis jest silne wzburzenie emocjonalne po lekturze, wywołane rozpoznaniem i chęcią walki z własnym problemem. Najczęściej od napięcia uwalnia świadomość tego, że innym też przydarzyła się podobna sytuacja i można sobie z nią poradzić.

Proces biblioterapeutyczny W procesie biblioterapeutycznym istotne są następujące rzeczy: Postawienie diagnozy – czyli rozpoznanie problemów ucznia, Odpowiedni dobór literatury, który wiąże się z daną sytuacja terapeutyczną, Ustalenie modelu postępowania (zajęcia integrujące grupę, rozmowa, czytanie, słuchanie) Indentyfikacja z bohaterami literackimi Zabawy terapeutyczne Przepracowanie problemu ( katharsis), wgląd w siebie Ewaluacja

Materiały biblioterapeutyczne – podział: * materiały uspokajające (sedativa), do których zaliczamy m.in.: książki przygodowe, tzw. młodzieżowe, baśnie, fantasy, literaturę humorystyczną, * materiały pobudzające (stimulativa) np.: książki o tematyce awanturniczo - przygodowej, wojenne, podróżnicze, popularnonaukowe, * materiały refleksyjne (problematica) czyli powieści obyczajowe, biograficzne, książki o wątku romansowym, psychologiczne i socjologiczne, * materiały religijne (sacrum), które w czytelniku powodują nie tylko silne wzruszenia natury religijnej, ale i takie, które powodują, że czytelnik w trakcie czytania dokonuje jakiegoś ważnego dla siebie odkrycia.

Biblioterapia czy to trudne? „Nikt nie rodzi się czytelnikiem, czytelnika trzeba wychować, codziennie czytając dziecku dla przyjemności”

Czasopisma które warto wykorzystać w biblioterapii Biblioterapeuta Drama Guliwer Nauczanie Początkowe Poradnik Bibliotekarza Świetlica w Szkole Wychowanie na co Dzień Wychowanie w Przedszkolu Biblioteka w Szkole