PRZEDSIĘBIORCA POJĘCIE I ZNACZENIE Barbara Trybulińska

ZARYS HISTORYCZNY Okres międzywojenny: kupiec i kupiec rejestrowy (kodeks handlowy). Kupiec - osoba prowadząca we własnym imieniu przedsiębiorstwo zarobkowe (także wspólnie z drugą osobą). Kupiec rejestrowy - kupiec, który prowadził przedsiębiorstwo zarobkowe w większym rozmiarze, spółkę handlową, gospodarstwo rolne w większym rozmiarze po wpisaniu go do rejestru handlowego – wyłącznie na jego żądanie. W czasach gospodarki sterowanej przez państwo używano określenia "jednostka gospodarcza" lub "jednostka gospodarki uspołecznionej" oraz "jednostka gospodarki nieuspołecznionej".

ZARYS HISTORYCZNY W ustawie z dnia 23.12.1988 r. o działalności gospodarczej pojawia się pojęcie podmiotu gospodarczego - osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, jeśli jej przedmiot działania obejmował prowadzenie działalności gospodarczej, a więc działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej lub usługowej, prowadzonej w celach zarobkowych i na rachunek własny. W ustawie z dnia 24.02.1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów, zastąpionej przez obecnie obowiązującą ustawę z dnia15.12.2000 r. ochronie konkurencji i konsumentów i ustawę z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji pojawiło się po raz pierwszy pojęcie „przedsiębiorca”. W ustawie z dnia 20.08.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym powszechnie wprowadzono pojęcie przedsiębiorcy. Do 2018 r. pojęcie przedsiębiorcy znajdowało się w ustawie z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

PRZEDSIĘBIORCA W KC Art. 431 k.c. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

PRZEDSIĘBIORCA W KC Dwa kryteria: podmiotowe – określa ono jakie podmioty uważane są za przedsiębiorców, a zatem osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne, którym przepis ustawy przyznaje osobowość prawną; funkcjonalne – to cechy, którymi powinien wykazać się przedsiębiorca prowadząc swoją działalność gospodarczą lub zawodową. Brak w kodeksie cywilnym definicji działalności gospodarczej i zawodowej.

PRZEDSIĘBIORCA W KONSTYTUCJI DLA BIZNESU Konstytucja dla biznesu  ustawa z dnia 6.03.2018 r. prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r. poz. 646). Art. 4 1. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. 2. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Art. 3 Działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły

PRZEDSIĘBIORCA W KONSTYTUCJI DLA BIZNESU Dwa kryteria: podmiotowe – określa ono jakie podmioty uważane są za przedsiębiorców, a zatem osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne, którym przepis ustawy przyznaje osobowość prawną oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. funkcjonalne – to cechy, którymi powinien wykazać się przedsiębiorca prowadząc swoją działalność gospodarczą.

PRZEDSIĘBIORCA W KONSTYTUCJI DLA BIZNESU Pojęcie działalności gospodarczej oparto na trzech filarach: gospodarczym charakterze działalności; celu zarobkowym – jest to założenie osiągania zysku bez względu na to, czy wystąpi on w praktyce; należy uwzględniać ryzyko gospodarcze uzależnione od różnych czynników (np. koniunktury na rynku); wykonywaniu działalności w sposób ciągły i zorganizowany – nie jest działalnością gospodarczą czynność jednorazowa. Musi zachodzić powtarzalność czynności. Zorganizowanie to przyjęcie odpowiedniej dla danej działalności formy organizacyjno-prawnej i dokonanie stosownych czynności w celu jej założenia (np. rejestracja, koncesja/zezwolenie, założenie rachunku w banku).

PRZEDSIĘBIORCA W KONSTYTUCJI DLA BIZNESU Przepisów ustawy nie stosuje się do: działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego; wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów; wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, o których mowa w art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina (Dz.U. z 2016 r. poz. 859, z 2017 r. poz. 624 oraz z 2018 r. poz. 650); działalności rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 200, z późn. zm.); działalności prowadzonej przez koła gospodyń wiejskich na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o kołach gospodyń wiejskich (Dz.U. poz. 2212), które spełniają warunki, o których mowa w art. 24 ust. 1 tej ustawy.

PRZEDSIĘBIORCA W INNYCH USTAWACH Dwie inne istotne ustawy dla pojęcia przedsiębiorcy: ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 419 z późn. zm.); ustawa z dnia 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 798 z późn. zm.).

PRZEDSIĘBIORCA W INNYCH USTAWACH Art. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Przedsiębiorcami, w rozumieniu ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej.

PRZEDSIĘBIORCA W INNYCH USTAWACH Art. 4 pkt 1) ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) przedsiębiorcy - rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. poz. 646), a także: a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu, c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której mowa w art. 13, d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2, z wyłączeniem przepisów dotyczących koncentracji;

UCHWAŁA 7 SĘDZIÓW SN Z 6.12.1991 III CZP 117/91 Działalność gospodarczą wyróżniają pewne specyficzne właściwości, do których należy zaliczyć: zawodowy (a więc stały) charakter, związaną z nim powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania, oraz uczestnictwo w obrocie gospodarczym.

PRZEDSIĘBIORSTWO Art. 551 k.c. Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ono w szczególności: 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa); 2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości; 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych; 4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne; 5) koncesje, licencje i zezwolenia; 6) patenty i inne prawa własności przemysłowej; 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne; 8) tajemnice przedsiębiorstwa; 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

FORMY ZORGANIZOWANIA PRZEDSIĘBIORCÓW wewnętrzne - najczęściej wskazywaną formą organizacji przedsiębiorców jest zakład, można też wyróżnić oddziały (filie) zewnętrzne - do najistotniejszych powiązań gospodarczych zaliczamy: holding (powiązanie w pionie); koncern (powiązanie w poziomie); kartele; Trusty.

ZAKŁAD Charakteryzuje się strukturą gospodarczą, organizacyjną, personalną oraz majątkową. Istotą zakładu jest realizacja celów gospodarczych. Musi stanowić wyodrębnioną wewnętrznie i organizacyjnie strukturę, ze względu na czynnik lokalizacyjny spotykamy się z pojęciami zakładu głównego (główne miejsce wykonywania działalności) lub oddziału (filia) gdy znajduje się poza siedzibą organu zarządzającego.

ODDZIAŁ I PRZEDSTAWICIELSTWO PRZEDSIĘBIORCY ZAGRANICZNEGO Ustawa z dnia 6.03.2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie zagranicznym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2018 r. poz. 649). Oddziały i przedstawicielstwa to dwie z istniejących w polskim systemie prawnym dopuszczalnych form prowadzenia działalności gospodarczej. Są one dostępne wyłącznie dla zagranicznych przedsiębiorców. Oddział jest wyodrębnioną i samodzielną organizacyjnie częścią działalności gospodarczej, wykonywaną przez przedsiębiorcę poza siedzibą przedsiębiorcy lub głównym miejscem wykonywania działalności.

Dziękuję za uwagę!