WYKŁAD V KIEROWANIE

Przywództwo/kierowanie Przywództwo – używanie nieprzymusowych technik wpływu, oparte na autorytecie i charyzmie Kierowanie – pobudzanie i koordynacja działalności zespołowej, zmierzającej do realizacji stojących przed zespołem celów organizacyjnych Styl kierowania – zespół specyficznych dla danego kierownika sposobów postępowania, tendencja do używania określonych metod działania

Przywództwo a zarządzanie Wg Kotlera - przywództwo wywołuje aktywność (produces movement) oraz odnosi się do procesu, który nadaje kierunek i mobilizuje ludzi oraz ich idee. Zarządzanie zaś wyłoniło się w celu utrzymania przebiegu procesów w organizacjach, w restrykcyjnych ramach czasu i zasobach budżetu Wg Bennisa, przywództwo oznacza wyprzedzanie (spraw, faktów, zdarzeń), wskazywanie drogi, wpływanie lub pobudzanie, ukierunkowywanie myślenia i działania. Zarządzanie natomiast jest wywoływaniem zdarzeń, osiąganiem, przyjmowaniem funkcji kontrolującej i odpowiedzialnej, dowodzeniem.

Perspektywa interakcyjna W literaturze przedmiotu dotyczącej kierowania w organizacjach podkreśla się również aspekt interakcji i zależności społecznych. W tej perspektywie kierowanie rozumiane jest jako „relacja między tymi, którzy chcą przewodzić, a tymi którzy wybierają subordynację” (Kouzes, Posner 2003)

Kierowanie - definicje Stogdill (1974) sformułował 11 kategorii definicji, w których kierowanie ujmowane jest jako: 1. procesy grupowe 2. osobowość i jej konsekwencje 3. sztuka wzbudzania posłuszeństwa 4. wywieranie wpływu 5. działanie lub zachowanie jednostki 6. forma perswazji 7. zróżnicowanie władzy 8. narzędzie osiągania celów 9. wynik interakcji 10. zróżnicowanie ról 11. inicjowanie struktury grupowej

Teoria X i Y (McGregor, 1960) – wyznawane przekonania na temat ludzi ludzie z założenia nie lubią pracować i unikają pracy na wszelkie sposoby starają się unikać odpowiedzialności są mało ambitni ponad wszystko pragną spokoju wolą być kierowani. Zgodnie z tym podejściem ludzie powinni być: zmuszani, nadzorowani, kontrolowani i motywowani karami Teoria Y praca jest naturalną potrzebą człowieka, czymś oczywistym i przyrodzonym w odpowiednich warunkach, odpowiednie metody kierowania, stają się bardzo ambitni, kreatywni i sami dążą do jak największej odpowiedzialności i samodzielności angażując się w realizację celów organizacji pragną sami siebie kontrolować i kierować Zgodnie z tym podejściem ludzi nie trzeba nadzorować i kontrolować tylko motywować i zachęcać

Cechy przywódcze Teoria cech kierowniczych/przywódczych (lata 40-te XX wieku) zakłada, że do skutecznego przywództwa potrzebne są określone cechy osobowości, które są charakterystyczne tylko dla nielicznych osób – przywódcą człowiek się rodzi, a nie staje Inteligencja Ambicja Wigor i energia Inicjatywa Wytrwałość Wiarygodność Otwartość w kontaktach z innymi Dominacja Pewność siebie Oryginalność i twórczość w myśleniu

Style przywództwa (zezwalające-autokratyczne) Czy podwładni są informowani, co mają dokładnie robić? Czy podwładni biorą udział w podejmowaniu decyzji? TAK (demokratyczny) NIE (autokratyczny) TAK (dyrektywny) Demokrata dyrektywny Podejmuje decyzje partycypacyjnie, ściśle nadzoruje podwładnych Autokrata dyrektywny Podejmuje decyzje jednostronnie, nadzoruje podwładnych NIE (zezwalający) Demokrata zezwalający Podejmuje decyzje partycypacyjnie, daje podwładnym swobodę w wykonywaniu pracy Autokrata zezwalający Podejmuje decyzje jednostronnie, daje podwładnym swobodę w wykonywaniu pracy Jachnis, 2008, s. 87

Orientacja na zadania i na ludzi Na zadania – zainteresowanie procesem technicznym i wysoką wydajnością. Podwładni są postrzegani jako narzędzia lub czynniki służące do osiągnięcia wydajności, na które trzeba ciągle naciskać Na ludzi – pomaganie pracownikom, zainteresowanie trudnościami w pracy i poza nią, troska o rozwój pracowników oraz ich awans. Założenie, że zainteresowanie się człowiekiem wzbudza w nim zapał do pracy, co w konsekwencji zwiększa wydajność

Koncepcja Blake’a i Mouton rozwijanie zachowań przywódców – trening sieci niska wysoka Koncentracja na zadaniach/produkcji Koncentracja na ludziach (1,1) – zarządzanie wyniszczające (1,9) - zarządzanie klubowe (9,1) - zarządzanie zadaniowe (5,5) - zarządzanie pośrednie (9,9) - zarządzanie zespołem

Transakcja, charyzma, transformacja Kierowanie transakcyjne – opiera się na regule wymiany, określa się role i wymagania, które powinni spełnić podwładni aby osiągnąć swoje osobiste cele Przywództwo charyzmatyczne – opiera się na postawie porywającej innych do pójścia za przywódcą. Taki przywódca przejawia inicjatywę, ma wizję, zachowuje się niestereotypowo, wprowadza zmiany Kierowanie transformacyjne/przywództwo reformujące– kierownik zmienia postawy, życzenia i wyobrażenia podwładnych. Działa na podstawie głębokiego przekonania, wiary w cele i idee. Przekonuje, motywuje do zmian

Charakterystyki kierowania transformacyjnego (Bass, 1990) Charyzma lub oddziaływanie ideowe – zachowania, które winny stać się wzorem do naśladowania, wbudzające silne emocje wśród podwładnych i powodujące identyfikowanie sie z przywódcą; podwładni postrzegają przywódcę, jako osobę o wielkich możliwościach, bardzo wytrwałą i zdeterminowaną w procesie pracy i kierowania. Inspirujące motywowanie – zachowania nadające znaczenie pracy podwładnych, pobudzające do dostrzegania pozytywnych aspektów przyszłości, motywujące i inspirujące podwładnych do większego zaangażowania w osiąganie celów organizacyjnych w oparciu o pociągającą wizję przywódcy. Stymulowanie intelektualne – zachowania wspierające formułowanie nowych rozwiązań, stymulujące do kreatywnego i innowacyjnego podejścia do zadań organizacyjnych, dostrzegania nowych problemów i podnoszenia umiejętności, wykorzystania nowych opcji realizacji zadań. Podejście indywidualne – zachowania wspierające i mentorskie w odniesieniu do każdego z podwładnych; przywódca dostrzega indywidualne umiejętności, potrzebę rozwoju i osiągnięcia podwładnych; akceptuje różnice indywidualne wśród podwładnych, co prowadzi do zindywidualizowanego sposobu kierowania. Czerw, A., Babiak, J. (2010). The transformational style of leadership in creating a positive organization. Human Resource Management, nr 6, s. 47-59

Podsumowanie Początkowo uważano, że kierownik ma wrodzone cechy, które ułatwiają lub przeszkadzają w skutecznym kierowaniu Współcześnie twierdzi się raczej, że kierownik jest tym efektywniejszy, im szerszy posiada repertuar stylów kierowania i im lepiej potrafi dobrać najwłaściwszy styl do danej sytuacji Kierownik powinien więc poznawać różne style, warunki ich stosowania i dostosowywać swój styl do sytuacji, ale tak aby być w zgodzie z samym sobą