I. Zasady budżetowe II. Budżet III. Klasyfikacja budżetowa

I. ZASADY BUDŻETOWE

Zasady budżetowe Postulaty nauki pod adresem ustawodawcy i praktyki dotyczące prawidłowej gospodarki budżetowej. Są to pożądane cechy budżetu i gospodarki budżetowej (nie zaś cechy niezbędne). Stworzone w celu optymalizacji realizacji zadań oraz procesu opracowywania, uchwalania i wykonywania budżetu.

JEDNOŚCI MATERIALNEJ (powszechności, zupełności, niefunduszowania) – postulat by wszystkie jednostki państwowe wchodziły do budżetu całością swoich dochodów i wydatków. Zasada ma złagodzony charakter, dopuszcza się liczne wyjątki: zakłady budżetowe, instytucje gospodarki budżetowej, fundusze celowe. JEDNOŚCI FORMALNEJ – postuluje by budżet państwa ujmowany był w jeden, całościowy akt prawny. Wyjątki: odrębne budżety bieżące i inwestycyjne, budżety załącznikowe, plany finansowe funduszy celowych, zwane „parabudżetami”, jeśli ich dochody i wydatki nie są obejmowane budżetem państwowym.

3) JAWNOŚCI (FORMALNEJ) – postulat by budżet był jawny obywatelom w fazie planowania, uchwalania i wykonywania. Warunki jawności: Regularne publikowanie danych budżetowych, dostępność debat budżetowych dla publiczności poddanie danych budżetowych krytycznej ocenie publicznej bez obawy o osobiste konsekwencje negatywne. 4) PRZEJRZYSTOŚCI (jawności materialnej) – formalnie zasada oznacza uporządkowanie dochodów i wydatków budżetowych w odpowiednim systemie podziałek (podobnie jak zasada szczegółowości) Merytorycznie zaś chodzi o to stosować jednolite kryteria klasyfikacji, a także jasne i jednolite zasady rachunkowości i sprawozdawczości budżetowej.

5) SPECJALIZACJI (SZCZEGÓŁOWOWŚCI) postuluje by budżet uchwalany był ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków a nie tylko w ujęciu ogólnym. Realizacji zasady służy klasyfikacja budżetowa. WYJĄTKI: prowizorium budżetowe i układ wykonawczy budżetu. 6) RÓWNOWAGI – takie ukształtowanie dochodów i wydatków, aby nie wystąpił deficyt. 7) ROCZNOŚCI – wymaga, by budżet był opracowywany i uchwalany na jeden rok (nie musi być to rok kalendarzowy),

II. BUDŻET

Budżet w ujęciu prawnym Publiczny i jawny plan finansowy, będący globalnym, a zarazem szczegółowym zestawieniem przewidywanych dochodów i wydatków państwa uchwalany przez Sejm na okres roku budżetowego w formie ustawy budżetowej, będącej obligatoryjną podstawą prowadzenia gospodarki budżetowej (T. Dębowska-Romanowska, Prawo finansowe. Część konstytucyjna wraz z częścią ogólną. Warszawa 2010, s. 190.)

Budżet Plan finansowy upoważniający do pobierania dochodów i dokonywania wydatków uchwalany w formie ustawy (w przypadku j.s.t. – uchwały) budżetowej przez organ ustawodawczy (w przypadku j.s.t. – stanowiący) na okres jednego roku budżetowego.

Szczególny charakter budżetu 1) Szczególna treść 2) Szczególna moc 3) Szczególny okres obowiązywania 4) Szczególna forma

Charakter prawny budżetu Po stronie dochodów - zbiór przewidywań , po stronie wydatków – nieprzekraczalne limity Adresatami budżetu są jego wykonawcy. Nie ustanawia praw ani obowiązków wobec tzw. osób trzecich.

Budżet w ujęciu ekonomicznym Scentralizowany zasób środków pieniężnych.

Regulacje konstytucyjne – art. 219 1. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej. 2. Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej określa ustawa. 3. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym. 4. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy.

Regulacje ustawowe – art. 109 ufp 1. Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym. 2. Ustawa budżetowa składa się z: 1) budżetu państwa; 2) załączników; 3) postanowień, których obowiązek zamieszczenia w ustawie budżetowej wynika z niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw. 3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego. 4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy. 5. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy.

Art. 110 ufp Budżet państwa określa: 1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa; 2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa; 2a) kwotę planowanych wydatków, obliczoną zgodnie z art. 112aa ust. 1, oraz kwotę planowanego limitu wydatków, o którym mowa w art. 112aa ust. 3; 3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego pokrycia; 4) łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich; 5) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich; 6) wynik budżetu środków europejskich; 7) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa; 8) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa; 9) planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa; 10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych.

Uzasadnienie do projektu ustawy budżetowej

Uzasadnienie – art. 139 ufp Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem. Minister Finansów włącza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy.

IV. KLASYFIKACJA BUDŻETOWA

Klasyfikacja budżetowa Stanowi realizację zasady szczegółowości  stanowi systematyzację środków publicznych oraz wydatków i rozchodów publicznych. Klasyfikacja budżetowa ma powszechne zastosowanie we wszystkich jednostkach sektora finansów publicznych, w tym w budżecie państwa oraz budżetach j.s.t. na każdym etapie gospodarowania.  Szczegóły dotyczące klasyfikacji budżetowej są ustanowione w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. Nr 38, poz. 207 z późn. zm.)

(Części) Działy Rozdziały Paragrafy Co do zasady… (Części) Działy Rozdziały Paragrafy

Części budżetowe Najwyższa podziałka klasyfikacji budżetowej budżetu państwa Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. Nr 211 poz. 1633 z późn. zm.)

Części budżetowe – art. 114 ufp 1. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli państwowej, sądom, trybunałom i innym organom wymienionym w art. 139 ust. 2, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu. 2. W odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje się: 1) subwencje ogólne dla js.t.; 2) rezerwę ogólną; 3) rezerwy celowe; 4) obsługę długu Skarbu Państwa; 5) środki własne Unii Europejskiej; 6) przychody i rozchody związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa; 7) dochody, o których mowa w art. 111 pkt 16. 3. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek właściwego ministra, w budżecie państwa mogą być tworzone odrębne części dla: 1) urzędów centralnych nadzorowanych przez ministra; 2) państwowych jednostek organizacyjnych, które nie są organami władzy lub administracji rządowej; 3) zadań ogólnych, jeżeli wyodrębnienie części jest uzasadnione koniecznością zapewnienia bieżącej kontroli dochodów lub wydatków. 4. Częściami budżetu państwa dysponują dysponenci części budżetowych, jeżeli odrębne ustawy nie stanowią inaczej. 5. Dochody i wydatki oraz przychody i rozchody budżetu państwa klasyfikuje się według zasad określonych w art. 39 oraz według części budżetowych, o których mowa w ust. 1–4. 6. [Delegacja ustawowa]

Dochody, przychody, wydatki i rozchody publiczne - klasyfikacja 1. Dochody publiczne, wydatki publiczne i przychody, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 (tj. przychody j.s.f.p.), oraz środki, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, klasyfikuje się (tj. środki ze źródeł zagranicznych), z zastrzeżeniem ust. 2, według: 1) działów i rozdziałów – określających rodzaj działalności; 2) paragrafów – określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3. 2. Wydatki publiczne klasyfikuje się również według dodatkowej klasyfikacji określającej kody wydatków strukturalnych. 3. Przychody, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4 (tj. przychody budżetu państwa i budżetów j.s.t.) oraz rozchody (tj. rozchody publiczne), o których mowa w art. 6 ust. 2, klasyfikuje się według paragrafów określających źródło przychodu lub rodzaj rozchodu. 4.-5. [delegacja ustawowa do wydania rozporządzenia]

Rozporządzenia wykonawcze Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. Nr 38, poz. 207 z późn. zm.) Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych (Dz.U. 2010 nr 44 poz. 255)

Art. 116 ufp 1. Podatkowe i niepodatkowe dochody budżetu państwa ujmuje się w załączniku do ustawy budżetowej według: 1) źródeł dochodów; 2) części i działów klasyfikacji budżetowej. 2. Wydatki budżetu państwa ujmuje się w załączniku do ustawy budżetowej w podziale na części, działy i rozdziały klasyfikacji budżetowej wydatków oraz grupy wydatków, z wyodrębnieniem wydatków przeznaczonych na : 1) realizację projektów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem środków europejskich i środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5; 2) współfinansowanie realizacji programów finansowanych z udziałem środków europejskich i wpłat do wspólnych budżetów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5; 3) realizację programów, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c i d.

Art. 119 ufp 1. Dochody budżetu środków europejskich ujmuje się w ustawie budżetowej według: 1) części klasyfikacji budżetowej; 2) programów finansowanych z udziałem środków europejskich. 2. Wydatki budżetu środków europejskich ujmuje się w ustawie budżetowej w podziale na: 1) części i działy klasyfikacji wydatków; 2) programy finansowane z udziałem środków europejskich w ramach części i działów klasyfikacji wydatków.

Klasyfikacja wydatków na etapie wykonywania BŚE – art. 185 W trakcie wykonywania budżetu środków europejskich wydatki dokonywane w ramach płatności są klasyfikowane w podziale na części, działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji wydatków.