Case managment i empowerment – żeby klientowi chciało się chcieć Prof. ndzw. dr hab. Anna Weissbrot – Koziarska Uniwersytet Opolski 21.09. 2018

Spis treści Klient pomocy społecznej Marginalizacja i wykluczenie społeczne beneficjenta pomocy społecznej Stres w procesie zmiany sytuacji klienta Rola pracownika socjalnego w procesie zmiany Rekomendacje Podsumowanie

Klient w potrzebie Grupa osób korzystających z pomocy społecznej jest bardzo zróżnicowana zarówno pod względem ilości jak i rodzajów problemów wymagających interwencji. Najczęściej beneficjentami działań podejmowanych przez pracowników socjalnych są jednostki lub rodziny, które czują się wykluczone społecznie, są bierne, mają niskie poczucie własnej wartości i nie mają w ich przekonaniu możliwości dokonania zmiany w swojej dotychczasowej sytuacji. Charakterystyczną cechą osób w kryzysie jest niechęć, brak motywacji lub zasobów do podejmowania jakichkolwiek zmian.

Marginalizacja i bezradność klienta Jednostka, rodzina lub grupa społeczna znajdująca się w sytuacji trudnej, mająca kłopoty w efektywnym i samodzielnym radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami jest odsuwana na margines życia społecznego. Marginalizacja tych osób lub grup może wynikać z różnych przyczyn, do których zaliczyć można m.in.: cechy osobowe – niskie wykształcenie, zachowania dysfunkcyjne; reakcje osób wykluczonych na doświadczenie odtrącenia – pasywność, bierność, roszczeniowość; stereotypowe postrzeganie osób wykluczonych przez społeczeństwo – leniwi, niezaradni, wygodni; Fred Mahler uważał, że przyczyny marginalizacji i bezradności klienta wynikają z charakterystycznych dla niego cech subiektywnych i obiektywnych.

Nagromadzenie cech obiektywnych i subiektywnych, a także obniżone poczucie własnej wartości zwiększa odczuwany poziom stresu oraz prowadzi do pogłębiania się poczucia wykluczenia społecznego, a także do przejawiania zachowąń przestępczych. Poczucie wykluczenia społecznego u klienta (nagromadzenie cech subiektywnych i obiektywnych) Wzrost poczucia stresu u jednostki wykluczonej Teoria zachowania zasobów Hobfolla Podejście salutogenetyczne A. Antonovsky’ego Rola pracownika socjalnego w procesie zmiany

Innowacyjne podejścia pracy socjalnej Relacja pomocowa Obustronne zaangażowanie Wsparcie klienta w dokonaniu zmiany w jego życiu Pozwala klientowi na przyjęcie odpowiedzialności za siebie Pracownik socjalny pełni rolę mentora, trenera, managera (nie ocenia lecz motywuje) Innowacyjne podejścia pracy socjalnej Empowerment Rozwój autonomii i samodzielności podopiecznych Klient jest postrzegany jako osoba decyzyjna Pozwala na problemy spojrzeć z perspektywy posiadanych zasobów Case Managment Pozwala na wypracowanie skoordynowanej sieciowej strategii działania Oferuje klientowi usługi dostosowane do jego indywidualnych potrzeb Pracownik socjalny jest koordynatorem działań Skrócenie czasu oczekiwania na udzielnie pomocy Pozwala tworzyć standardy udzielania pomocy poszczególnym grupom Każda kolejna instytucja kontynuuje działania, a nie zaczyna od początku

Rekomendacje Wdrożenie podejścia case managment oraz empowerment na polskim gruncie pomocy społecznej wymaga zmian w realizowaniu polityki społecznej. Zmiany te muszą się opierać na prowadzeniu aktywnej polityki społecznej i integracji usług społecznych i socjalnych. By usprawnić współpracę pomiędzy poszczególnymi instytucjami pomocowymi należałoby stworzyć tzw. bank dobrych praktyk w zakresie wdrażania tych podejść Należałoby również zwiększyć liczbę szkoleń pracowników socjalnych w zakresie zwiększani ich kompetencji liderskich, dzięki czemu mieliby lepsze umiejętności wpływania i motywowania klientów do podjęcia zmiany. Ponadto pozwoliłoby to również pracownikom socjalnym zwiększyć kompetencje w zakresie planowania i organizacji działań pomocowych.

Podsumowanie Wykorzystanie w pracy socjalnej case managment oraz empowerment w dalszym ciągu nie jest powszechne i traktowane jest jako innowacyjne działanie na rzecz poprawy funkcjonowania życia klienta. Zarówno w podejściu case managment jak i empowerment pracownik socjalny jest inicjatorem zmiany, ale odpowiedzialność za przebieg procesu zmiany spoczywa na beneficjencie. W stosowaniu tych podejść w pracy socjalnej istotny jest pierwszy etap pracy z klientem, czyli postawienie właściwej diagnozy problemów i potrzeb.

Dziękuję za uwagę