Wpływ wybranych czynników na występowanie zaburzeń snu w chorobie Parkinsona Weronika Urbaś1, Anna Grażyńska1, Magdalena Doręgowska2, Joanna Siuda2, Monika Rudzińska-Bar2 1Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze Neurologii, 2Katedra i Klinika Neurologii, Wydział Lekarski w Katowicach, Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice WSTĘP WYNIKI Zaburzenia snu to jedne z częstszych zaburzeń pozaruchowych, które występują w przebiegu choroby Parkinsona (PD – Parkinson’s Disease). Mogą pojawiać się wraz z postępem zmian zwyrodnieniowych w mózgu lub wynikać z innych objawów towarzyszących chorobie. Objawy te, często niezgłaszane i nieuświadomione przez samych pacjentów, w znacznym stopniu wpływają na jakość i komfort życia osób z PD. Obie grupy (bez i z zaburzeniami snu) nie różniły się pod względem płci, wieku zachorowania oraz wieku w trakcie bieżącej oceny (por. Tabela 1). W obu grupach nie stwierdzono istotnych różnic pod względem średniej dziennej dawki lewodopy oraz stosowania agonistów dopaminy. W grupie z zaburzeniami snu (PD-S) czas trwania choroby był dłuższy niż u pacjentów bez zaburzeń snu i wynosił średnio 10,07 lat (p=0,013). Ponad 75% pacjentów chorowało dłużej niż 5 lat. Chorzy PD-S byli w bardziej zaawansowanym stadium klinicznym choroby, średni wynik w skali UPDRS (cz. III OFF) wynosił 36,17 pkt. (p=0,011). W skali HY 44 osoby zostały ocenione na ≥3 stopień (63,8%, p=0,004). CEL Celem pracy było zbadanie wpływu czasu trwania choroby, zaawansowania klinicznego oraz innych zaburzeń pozaruchowych na występowanie zaburzeń snu w przebiegu choroby Parkinsona. MATERIAŁY I METODY Tabela 2. Porównanie czasu trwania choroby i stanu klinicznego pacjentów w grupie badanej i kontrolnej. Materiały W badaniu wzięło udział 142 pacjentów z PD (46 kobiet, 96 mężczyzn, średni wiek 64 lata). Chorzy byli leczeni w Klinice Neurologii SUM w Katowicach w latach 2016, 2017, 2018. Pełną charakterystykę grupy przedstawiono w Tabeli 1. Zaburzenia snu Bez zaburzeń snu Zmienna n=69 n=73 p-wartość Czas trwania choroby średnia SD 10,07 5,69 8,15 7,01 0,013 ≤ 5 lat > 5 lat 17 (24,6%) 52 (75,4%) 35 (48%) 38 (52%) 0,004 Zaawansowanie choroby (UPDRS) średnia 36,17 14,38 30,25 15,7 0,011 Zaawansowanie choroby HY <3 HY ≥ 3 25 (36,2%) 44 (63,8%) 44 (60,3%) 29 (39,7%) Tabela 1. Charakterystyka grupy badanej i kontrolnej. Zaburzenia snu Bez zaburzeń snu Zmienna n=69 n=73 p-wartość Płeć kobiety mężczyźni 26 (37,7%) 43 (62,3%) 20 (27,4%) 53 (72,6%) NS 0,191 Wiek średnia SD 64,23 8,86 63,84 10,74 0,966 Wiek zachorowania 54,65 11,1 55,55 12,6 0,355 Metody Zaburzenia pozaruchowe, ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń snu, oceniono na podstawie wywiadu od chorego i opiekuna oraz kwestionariusza objawów pozaruchowych (ang. non-motor symptoms questionnaire, NMS). Pacjentów przebadano pod kątem nasilenia zaburzeń ruchowych przy użyciu skali Hoehn-Yahr oraz III części skali UPDRS. Analizę statystyczną przeprowadzono z użyciem programu Statistica 13,1. Wykazano istotną zależność między czasem trwania choroby a występowaniem RBD (p=0,028) i bezsennością (p=0,037). Stan fizyczny oceniony w skali HY (liczba stopni ≥3) w sposób najbardziej istotny wpływał na wystąpienie RBD (p=0,016), a wysoka ocena w skali UPDRS miała największy wpływ na występowanie bezsenności (p=0,013). Zdecydowana większość pacjentów PD-S zgłaszała inne zaburzenia pozaruchowe (82,6%; p<0,001). Najczęściej były to zaburzenia autonomiczne (65,2%; p<0,001). WYNIKI Spośród 142 pacjentów z chorobą Parkinsona, u 69 (48,6%) wystąpiły zaburzenia snu (PD-S). Chorzy zgłaszali bezsenność, zaburzenia fazy REM snu (RBD), nadmierną senność w ciągu dnia (EDS), koszmary senne i zespół niespokojnych nóg (RLS). Wykres 2. Występowanie chorób towarzyszących [%] Wykres 1. Częstość występowania poszczególnych zaburzeń snu [%] WNIOSKI Czas trwania choroby i stopień zaawansowania klinicznego mają istotny wpływ na występowanie zaburzeń snu u pacjentów z chorobą Parkinsona. Zaburzenia snu często współistnieją z innymi zaburzeniami pozaruchowymi.