WYMAGANIA FORMALNO PRAWNE § W EKOLOGICZNEJ UPRAWIE roślin

Celem rolnictwa ekologicznego jest produkcja żywności wysokiej jakości, w zrównoważonym środowisku przyrodniczym, w którym skażenie nie przekracza przyjętych norm. Dzięki wykluczeniu pestycydów i nawozów sztucznych, rolnictwo ekologiczne nie powoduje zanieczyszczenia gleby i wód gruntowych. Ważnym celem pośrednim gospodarowania metodami ekologicznymi jest podwyższenie biologicznej aktywności i żyzności gleb. Sposobem na realizowanie tego celu jest stosowanie urozmaiconego płodozmianu. Integralną częścią gospodarstwa ekologicznego powinna być produkcja zwierzęca.

WYBRANE ZAPISY USTAWY KOMPETENCYJNEJ O ROLNICTWIE EKOLOGICZNYM z dnia 20 kwietnia 2004 r. (Dz. U. nr 93, poz. 898 z 2004 r.) Wraz z przepisami UE od 1 maja 2004 roku obowiązuje w Polsce nowa ustawa o rolnictwie ekologicznym, mająca charakter kompetencyjny, a więc wskazująca jedynie instytucje właściwe do wypełniania poszczególnych zapisów rozporządzeń. Ustawa określa zadania i właściwość organów i jednostek organizacyjnych w zakresie kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym Powstała aby dostosować polskie prawo do regulacji obowiązujących w Unii Europejskiej.

KONTROLA I CERTYFIKATY Organami i Jednostkami Organizacyjnymi właściwymi w sprawach kontroli i certyfikacji w rolnictwie ekologicznym są: MINISTER WŁAŚCIWY DO SPRAW ROLNICTWA upoważnia jednostki certyfikujące, akredytowane w zakresie rolnictwa ekologicznego, zgodnie z Polską Normą PN-EN 45011 "Wymagania ogólne dotyczące działania jednostek prowadzących systemy certyfikacji wyrobów", do przeprowadzania kontroli oraz wydawania i cofania certyfikatów potwierdzających, że płody rolne nieprzetworzone oraz produkty z nich powstałe, w tym także zwierzęta oraz produkty i przetwory pochodzenia zwierzęcego, zostały wyprodukowane lub przetworzone zgodnie z rozporządzeniem. UPOWAŻNIONE JEDNOSTKI CERTYFIKUJĄCE przeprowadzające kontrole oraz wydające i cofające certyfikaty zgodności, współpracujące bezpośrednio z gospodarstwem. Są to jednostki prywatne, rolnik ma prawo wyboru jednostki certyfikującej. Jednostka zobowiązana jest przekazywać: × do 31 października każdego roku Prezesowi ARiMR wykazy kontrolowanych producentów, którzy spełnili wymagania dot. produkcji w rolnictwie ekologicznym × do 31 stycznia każdego roku Ministrowi Rolnictwa i Głównemu Inspektorowi IJHAR-S wykaz producentów podlegających kontroli na dzień 31 XII roku poprzedniego

INSPEKCJA JAKOŚCI HANDLOWEJ ARTYKUŁÓW ROLNO-SPOŻYWCZYCH: a) sprawuje nadzór nad upoważnionymi przez ministra właściwego do spraw rolnictwa nad jednostkami certyfikującymi, zwanymi dalej "upoważnionymi jednostkami certyfikującymi", b) przyjmuje zgłoszenia producentów podejmujących działalność w rolnictwie ekologicznym, c) upoważnia producentów do przywozu produktów rolnictwa ekologicznego z krajów trzecich d) dokonuje kontroli produktów rolnictwa ekologicznego pochodzących z krajów trzecich e) gromadzi i przechowuje informacje o producentach oraz udostępniająca je podmiotom zainteresowanym

Do zapisów w ustawie, które bezpośrednio i pośrednio dotyczą rolników należą: §  Producent zamierzający podjąć działalność w zakresie rolnictwa ekologicznego jest zobowiązany zgłosić zamiar wybranej upoważnionej jednostce oraz Wojewódzkiemu Inspektorowi Inspektoratu Jakości Handlowej Artykułów Rolno- Spożywczych.  Ustawa zapewnia dofinansowanie z budżetu państwa na: - prowadzenie badań dotyczących rolnictwa ekologicznego, w tym wykonywanie analiz na zawartość substancji niedozwolonych do stosowania w rolnictwie ekologicznym, - udzielanie dotacji na dofinansowanie kosztów kontroli gospodarstw rolnych, w których prowadzona jest produkcja metodami ekologicznymi. Zwrotami kosztów kontroli zajmują się Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze, wypłacają rolnikom dotacje na podstawie faktury z przeprowadzonej kontroli, - działania promocyjne w rolnictwie ekologicznym, w tym udział w targach krajowych i międzynarodowych, na podstawie umów zawartych w trybie przepisów o finansach publicznych,

Rozporządzenia Rady i Komisji Unii Europejskiej Rozporządzenie Rady nr 2092/91/EWG z dnia 24 czerwca 1991 r. w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. Urz. WE L 198, 22.7.1991 r., z późn. zm.); Rozporządzenie Komisji nr 94/92/EWG z dnia 14 stycznia 1992 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wprowadzenia w życie uzgodnień dotyczących przywozu z państw trzecich przewidzianych w rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2092/91 w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. Urz. WE L 011, 17.01.1992 r., z późn. zm.); Rozporządzenie Komisji nr 1788/2001/WE z dnia 7 września 2001 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania przepisów dotyczących świadectwa kontroli w odniesieniu do przywozu z państw trzecich, na podstawie art. 11 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2092/91 w sprawie produkcji ekologicznej produktów rolnych oraz znakowania produktów rolnych i środków spożywczych (Dz. Urz. WE L 243, 13.09.2001 r., z późn. zm.); Rozporządzenie Komisji nr 1452/2003/WE z dnia 14 sierpnia 2003 r. utrzymującym odstępstwo przewidziane w art. 6 ust. 3 lit. a rozporządzenia Rady (EWG) nr 2092/91 w odniesieniu do niektórych gatunków nasion i roślinnego materiału rozmnożeniowego oraz ustanawiającym zasady proceduralne i kryteria dotyczące tego odstępstwa (Dz. Urz. WE L 206, 15.08.2003 r.).

Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2092/91 z 24. 06. 1991 r Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2092/91 z 24.06.1991 r. dotyczy nieprzetworzonych i przetworzonych produktów roślinnych, zwierzęcych, zwierząt, pasz i mieszanek paszowych wyprodukowanych bądź utrzymywanych w sposób ekologiczny. Bezpośrednio obowiązuje w prawie polskim. Szczegółowo określa standardy dotyczące produkcji metodami ekologicznymi, do niego znajdziemy liczne odwołania w Ustawie o rolnictwie ekologicznym z 2004 r. Rozporządzenie (WE) nr 2092 Rozporządzenie zawiera 16 artykułów oraz 8 załączników. Zawiera regulacje dotyczące ► oznakowania produktów, ► zasad produkcji ekologicznej, ► środków, które mogą być stosowane do ochrony roślin i nawożenia, ► substancji, które można dodawać do pasz, ► środków stosowanych do czyszczenia i dezynfekcji pomieszczeń inwentarskich ► systemu kontroli, ► informacji o objęciu produktów systemem kontroli, ► ogólnych środków, egzekwowania, wymagań, ► importu z krajów trzecich, swobodnego obrotu towarowego we Wspólnocie.

ŚRODEK OCHRONY ROŚLIN może zostać zakwalifikowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym, jeżeli: - znajduje się w rejestrze środków przeznaczonych do obrotu na podstawie przepisów o ochronie roślin, - zawiera w swoim składzie substancje wyłącznie biologiczne czynne, mikroorganizmy i żywe organizmy wymienione w załączniku B II Rozporządzenia 2092 Jednostką uprawnioną, która dopuszcza do obrotu stosowania w rolnictwie ekologicznym środki jest Instytut Ochrony Roślin w Poznaniu). NAWÓZ może zostać zakwalifikowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym, jeżeli: - został wprowadzony do obrotu na podstawie przepisów o nawozach i nawożeniu, - zawiera w swoim składzie wyłącznie substancje wymienione w załączniku A II rozporządzenia 2092 Jednostką uprawnioną, która dopuszcza nawozy do stosowania w rolnictwie ekologicznym jest Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. ŚRODEK POPRAWIAJĄCY WŁAŚCIWOŚCI GLEBY może zostać zakwalifikowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym, jeżeli: - zawiera wyłącznie składniki wymienione w załączniku A II rozporządzenia 2092 Jednostką uprawnioną, która dopuszcza te środki do stosowania w rolnictwie ekologicznym jest Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. (Dz.U. Nr 164, poz. 1720 z 2004 r.).

ZAŁĄCZNIK II DO ROZPORZĄDZENIA NR 2092/91 zawiera wykazy: A ZAŁĄCZNIK II DO ROZPORZĄDZENIA NR 2092/91 zawiera wykazy: A. ŚRODKI DO NAWOŻENIA, SUBSTANCJE WSPOMAGAJĄCE I POPRAWIAJĄCE GLEBĘ: WYKAZ ZAWIERA NASTĘPUJĄCE NAWOZY:

ZASADY EKOLOGICZNEJ PRODUKCJI NA POZIOMIE GOSPODARSTWA Rośliny i produkty roślinne Okres przestawiania W celu uzyskania certyfikatu wymagane jest przestrzeganie okresu przestawiania, w którym należy stosować się do zasad produkcji ekologicznej. Okres przestawiania, który rozpoczyna się od daty zgłoszenia, ma różny czas trwania: - co najmniej 2 lata dla upraw rolniczych i użytków zielonych, - 3 lata dla upraw wieloletnich, Jednostka certyfikująca może podjąć decyzję o skróceniu okresu przestawiania, w przypadku udowodnienia przez rolnika, ze w ostatnich 3 latach nie były tam stosowane żadne środki niedozwolone w rolnictwie ekologicznym Żyzność gleby uprawę roślin strączkowych oraz roślin głęboko korzeniących się ujętych w odpowiednim wieloletnim płodozmianie, stosowanie nawozów naturalnych, takich ja obornik ekologiczny i inne kompostowane substancje organiczne Wyjątkowo obornik może pochodzić spoza gospodarstwa ekologicznego, jednak wymagana jest zgoda jednostki certyfikującej (np. z gospodarstwa ekstensywnego) KOMPOST może być aktywowany za pomocą odpowiednich preparatów na bazie roślin lub mikroorganizmów niezmodyfikowanych genetycznie. Do aktywacji kompostów mogą być również stosowane „preparaty biodynamiczne” pochodzące z mączek skalnych, obornika gospodarskiego oraz roślin.

ZWALCZANIE SZKODNIKÓW I CHWASTÓW Szkodniki, choroby i chwasty mogą być zwalczane z zastosowaniem: ► dobór gatunków i odmian, np. odporne, tolerancyjne ► właściwy płodozmian ► różne metody uprawy mechanicznej ►ochrona naturalnych wrogów szkodników: poprzez zapewnienie im dogodnych warunków bytu (żywopłoty, tereny gniazdowania, wpuszczanie drapieżników), ► odchwaszczanie płomieniowe W razie potrzeby stosuje się naturalne substancje roślinne (wyciągi roślinne), zwierzęta (pożyteczne owady) lub mineralne (minerały naturalne) wymienione w Załączniku II do Rozporządzenia WE 2092/91.

Kto: - wprowadza do obrotu jako produkty rolnictwa ekologicznego produkty, które zostały wyprodukowane, wyhodowane, pozyskane lub przetworzone niezgodnie z warunkami wymaganymi w produkcji metodami ekologicznymi, - zamieszcza na etykiecie środka spożywczego, który nie zostały wyprodukowany, wyhodowany, pozyskany lub przetworzony zgodnie z warunkami wymaganymi w produkcji metodami ekologicznymi, napisy sugerujące, że środek ten jest produktem rolnictwa ekologicznego, - pakuje, transportuje lub znakuje produkty rolnictwa ekologicznego niezgodnie z zapisami ustawy o rolnictwie ekologicznym oraz załącznikiem III rozporządzenia 2092, PODLEGA KARZE GRZYWNY !

Aby produkt mógł być oznaczony jako ekologiczny musi składać się z co najmniej 95% składników ekologicznych, niezmodyfikowanych genetycznie, a do jego produkcji nie mogło być użyte promieniowanie jonizujące. Zasady określone w Rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2092/91 stanowią część reformy Wspólnej Polityki Rolnej (CAP), która wprowadziła tym sposobem elementy przyjazne środowisku i potraktowała rolnictwo ekologiczne jako środek łagodzący kryzys narastający w sektorze produkcji żywności (spowodowany wysoką chemizacją, specjalizacją i intensyfikacją produkcji) w krajach UE.