INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA EPIDEMIOLOGIA 2018-11-28 PSSE - Wrocław

Dzięki uprzejmości Działu Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej we Wrocławiu 2018-11-28 PSSE - Wrocław

Występowanie zakażeń meningokokowych INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Występowanie zakażeń meningokokowych Zakażenia Neisseria meningitidis są jedną z najczęstszych przyczyn zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych na świecie Epidemie wywoływane są głównie przez szczepy z grupy A i C. Szczepy grupy B są najczęściej związane z zachorowaniami sporadycznymi. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA W Polsce i w Europie ponad 90% wszystkich zachorowań wywołują meningokoki należące do grup serologicznych B i C W ostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost przypadków z wysoką śmiertelnością wywoływanych przez meningokoki z grupy C, zwłaszcza z kompleksu klonalnego ST11/ET 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Inwazyjna choroba meningokokowa to ciężkie zakażenie inwazyjne występujące pod postacią: Zapalenia opon mózgowo – rdzeniowych Zakażenia krwi (posocznica, sepsa) 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to stan zapalny tkanki otaczającej mózg (może być powodowany przez bakterie, wirusy, grzyby). 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Posocznica (sepsa) to uogólniona odpowiedź organizmu człowieka na zakażenie bakteryjne, grzybicze lub wirusowe. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Z pojęciem posocznica (sepsa) spotykamy się coraz częściej, ale rzadko zdajemy sobie sprawę z tego, że nie jest to choroba. Sepsa, może występować z wielu powodów – jest skrajną reakcją organizmu na zakażenie. Sepsą nie można się zarazić, ale można z jej powodu umrzeć. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Inwazyjna choroba meningokokowa wywoływana jest przez bakterie z gatunku Neisseria meningitidis (meningokoki). 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Meningokoki bytują w jamie nosowo-gardłowej i są przenoszone drogą kropelkową podczas kichania lub kaszlu, bezpośredni kontakt (pocałunek) lub także pośredni kontakt z osobą zakażoną (picie ze wspólnego naczynia, palenie jednego papierosa, jedzenie wspólnej kanapki, jabłka). 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Meningokoki nie przeżywają poza organizmem człowieka, wykazują dużą wrażliwość na wysychanie i niższą temperaturę. Zakażenie meningokokami a co za tym idzie wywołane przez nie zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, posocznica mogą być czasem trudne do rozpoznania w pierwszej fazie choroby. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Pierwsze objawy mogą być takie same jak w przeziębieniu. Objawy mogą rozwijać się w ciągu kilku dni, choć w niektórych przypadkach rozwijają się w ciągu kilku godzin. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Okres wylęgania choroby meningokokowej wynosi od 2 do 10 dni. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Charakterystyczne objawy choroby nie występują w określonej kolejności, część z nich może nie wystąpić w ogóle. Należy pamiętać także, o tym że zakażeniu mogą towarzyszyć inne, nie przedstawione poniżej objawy. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Objawy występujące przy zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicy meningokokowej różnią się w przypadku niemowląt i osób dorosłych oraz starszych dzieci. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Objawy występujące u niemowląt: gorączka – dłonie i stopy mogą być zimne, brak apetytu, wymioty, biegunka, rozpaczliwy płacz, kwilenie, rozdrażnienie, odgięcie głowy do tyłu, osłupienie, pulsujące ciemiączko, senność, wybroczyny (plamy) na skórze 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Objawy występujące u dorosłych i starszych dzieci: wymioty gorączka gól głowy sztywność karku światłowstręt senność bóle stawów drgawki mogą występować także: zimne dłonie i stopy przy jednoczesnej wysokiej gorączce oraz wybroczyny na skórze (wysypka krwotoczna) 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Wysypka krwotoczna występuje w postaci drobnych czerwonych punkcików, które: nie bledną pod naciskiem mogą wystąpić na każdej części ciała w późniejszych stadiach choroby punkty te zlewają się w duże plamy 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Wysypka krwotoczna 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Wysypka krwotoczna w niektórych ale rzadkich przypadkach, może blednąć w pierwszym stadium choroby. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Wysypka krwotoczna czasem występuje na powierzchni gałek ocznych, w miejscach częściowo zakrytych powiekami. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Aby sprawdzić, czy wysypka może wskazywać na posocznicę meningokokową, możemy przeprowadzić „test szklankowy” – przyciskamy bok szklanki do zmian na skórze. W przypadku zakażenia meningokokowego plamki nie bledną pod naciskiem. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA W przypadku podejrzenia inwazyjnej choroby meningokokowej nie czekajmy na wystąpienie wysypki – może to być ostatni z objawów, który wystąpi u chorego. U części chorych nie występuje wcale. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Organizm broni się: wzrost temperatury, wzrost produkcji białych krwinek wydzielanie substancji –cytokin – mają pomóc zwalczyć wroga (bakterie wirusy, …) 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Duża ilość cytokin wydzielanych do krwioobiegu powoduje: przyśpieszenie akcji serca, obniżenie lub znaczne podwyższenie temperatury, jednocześnie uszkodzenie wyściółki naczyń krwionośnych - powstają zakrzepy szczególnie w małych naczyniach 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Powstanie zakrzepów powoduje: niedotlenienie tkanek zatrucie tkanek produktami przemiany materii organizm nie rozpuszcza skrzepów, naczynia zostają uszkodzone 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Uszkodzone naczynia przepuszczają osocze krwi do otaczających je tkanek - następuje: obniżenie ciśnienia wybroczyny na skórze upośledzenie lub nawet wyłączenie pracy narządów śmierć 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Gdy ktoś z naszych bliskich jest chory i podejrzewamy chorobę meningokokową, należy: natychmiast skontaktować się z lekarzem, opisać dokładnie objawy z zaznaczeniem, że podejrzewamy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub posocznicę, gdy nie możemy wezwać lekarza, natychmiast należy zawieźć chorego do najbliższego szpitala 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA W przypadku inwazyjnej choroby meningokokowej szybkie podjęcie leczenia jest kluczowe dla ratowania życia. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznica wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Leczenie inwazyjnej choroby meningokokowej wymaga: natychmiastowego leczenia antybiotykami, podania profilaktycznie antybiotyków (chemioprofilaktyki) osobom, które miały bardzo bliski kontakt z chorym (najlepiej w ciągu 24 godzin). 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Epidemiologia ekspozycja na szczep  kolonizacja noso-gardzieli  przejście przez bł. śluzową  przeżycie i namnożenie się bakterii we krwi (sepsa)  pokonanie bariery krew- mózg (ZOMR) rozwój zakażenia 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Wyłączny, naturalny rezerwuar meningokoków stanowi człowiek Źródła zakażenia: chory albo bezobjawowy nosiciel Meningokoki kolonizują jamę nosowo-gardłową Nosicielstwo: ok. 2 - 25 %, w środowiskach zamkniętych 40 – 80 % Stosunkowo niska zakaźność - podczas epidemii 1/1000 do 1/5000 Do zakażenia może dojść na skutek kontaktu z osobą chorą lub bezobjawowym nosicielem drogą kropelkową przez kontakt bezpośredni i pośredni 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Zachorowania wywołane przez meningokoki występują najczęściej zimą i wiosną Diagnozowanie schorzeń meningokokowych jest trudne, ich pierwsze objawy nie różnią się istotnie od pierwszych oznak innych infekcji W około 10 – 50 % przypadków występuje wysypka krwotoczna – głównie na skórze tułowia, kończyn, rzadziej na twarzy, dłoniach lub podeszwach (wykwity utrzymują się kilka dni) Choroba może mieć przebieg piorunujący prowadzący w ciągu kilku godzin do zgonu Leczenie musi być rozpoczęte jak najszybciej W Polsce u ok. 6 -13 % osób po przebyciu choroby pozostają trwałe uszkodzenia 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Śmiertelność 9-12% (posocznica: 20-80%) Wysypka krwotoczno-plamista (10-50%) Powikłania (neurologiczne, głuchota - 10% ozdrowieńców) Okres wylęgania: 2-10 dni, na ogół 3-4 dni Sezonowość zachorowań: Europa płn. i Ameryka Płn.: zima i wczesna wiosna Meningitis belt: epidemie wraz z porą suchą 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Epidemie głównie grupy A i C, (USA – Y), W135 A – np. 1996 – meningitis belt – 250.000 przypadków, 25.000 zgonów (dane WHO) C – np. Kanada, Czechy, USA, Hiszpania W135 – np. 2000 - Mekka, meningitis belt, rzadziej grupa B – np. Dania, Norwegia, Kuba, Brazylia 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Małe dzieci i młodzież - grupy szczególnie narażone Dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat, są w porównaniu do innych grup wiekowych narażone najbardziej Drugi szczyt zachorowań jest notowany u młodzieży między 14 a 19 rokiem życia Ryzyko infekcji wzrasta w zbiorowiskach ludzkich, ogniska epidemiczne dotyczą zazwyczaj środowisk zamkniętych tj. szkoły, przedszkola, domy dziecka, akademiki, koszary, więzienia 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Nosicielstwo: ok. 2 - 25 %, w środowiskach zamkniętych 40 – 80 % Stosunkowo niska zakaźność - podczas epidemii 1/1000 do 1/5000 Do zakażenia może dojść na skutek kontaktu z osobą chorą lub bezobjawowym nosicielem drogą kropelkową przez kontakt bezpośredni i pośredni 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Postaci Inwazyjnej Choroby Meningokokowej zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych; zapalenie mózgu i/lub posocznica (sepsa); W 10% przypadków posocznica występuje bez jednoczesnego zajęcia OUN. Posocznica: śmiertelność wynosi ok.10-13 % sepsa meningokokowa o przebiegu piorunującym - śmiertelność do 50%. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Postaci kliniczne inwazyjnej choroby meningokokowej (IChM) zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych posocznica (5-20%) zapalenie płuc ropne zapalenie stawów zapalenie osierdzia zapalenie kości, szpiku kostnego zapalenie ucha środkowego, gardła, spojówek 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Klasyfikacja Neisserii meningitidis Meningokoki podzielono na 13 grup serologicznych, A, B, C, Y, W 135 - odpowiadają za prawie wszystkie przypadki zachorowań Polska i Europa: najczęściej występują meningokoki grupy B i C Wystepują różne typy i podtypy serologiczne oraz immunotypy 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Zapadalność: Kraje rozwinięte - 1-3/100 000 Kraje rozwijające się - 25/100 000 Epidemie w Afryce – 100-1000/100 tys. (co 8-12 lat) Europa – 1,1/100 tys. Polska – 0,3/100 tys. (2004 r.) meningitis Polska -0,54 (2005 r.) IChM 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Zapadalność na IChM potwierdzona laboratoryjnie przez KOROUN w roku 2006: od 0,03 (łódzkie) do 1,19 (warmińsko-mazurskie) w przedziale wieku 0-5; od 0,75 (łódzkie) do 11,5 (warmińsko- mazurskie) w przedziale wieku 10-25 lat; od 0,13 (małopolskie) do 3,9 (opolskie) 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Zwiększone ryzyko zachorowań Niedobory końcowych składników dopełniacza (C5-C9) Zaburzenia układu properdyny Funkcjonalna lub anatomiczna asplenia Czynne bądź bierne palenie Zakażenia wirusowe 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Zwiększone ryzyko zachorowań Zachorowanie w środowisku (800-1000 X zwiększone ryzyko) Środowiska zamknięte (studenci, rekruci) Złe warunki socjalne (zatłoczenie) Styl życia (częste uczęszczanie do klubów, dyskotek, PUB-ów itp.) najczęstsze zachorowania: dzieci (3/12 - 1) i młodzież (16-21) nosicielstwo - ogólnie 2-25 % u starszych dzieci i młodzieży- 20-40% wyższe u bliskich kontaktów, podczas epidemii w środowiskach zamkniętych (nawet >80%) 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Wynik (zejście) zakażenia zależy zarówno od drobnoustroju (meningokok) jak i od gospodarza (człowiek) 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA W 2006 roku zaobserwowano dramatyczny wzrost zakażeń wywoływanych przez N. meningitidis grupy C, należącej do kompleksu klonalnego ST-11/ET-37 W bieżącym roku ten kompleks klonalny wyraźnie dominuje wśród izolatów grupy serologicznej C odpowiedzialnych za przypadki Inwazyjnej Choroby Meningokokowej (IChM) 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Szczepy Neisseria meningitidis (grupa C, ST11) izolowane w 2006 roku (nosicielstwo, zachorowania, zgony) wg KOROUN PRZYCZYNY ZGONÓW 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA W Europie niektóre kraje zostały szczególnie dotknięte zachorowaniami wywoływanymi przez meningokoki grupy C, należą do nich: Anglia, Walia, Szkocja, Irlandia Północna, Islandia, Hiszpania, Szwajcaria, Czechy i Słowacja W Wielkiej Brytanii w roku 1999 zgłoszono 1.530 przypadków (150 zakończyło się śmiertelnie!) W Niemczech co roku notuje się ok. 800 zachorowań. W Polsce w roku 2006 zarejestrowano 152 przypadki zachorowań wywołanych przez Neisseria meningitidis. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Przypadki IChM w województwie dolnośląskim INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA głogowski górowski Przypadki ICHM na terenie Dolnego Śląska. milicki polkowicki lubiński wołowski trzebnicki bolesławiecki oleśnicki legnicki zgorzelecki średzki lubański złotoryjski lwówecki wrocławski jaworski oławski świdnicki jeleniogórski Kamienno- górski strzeliński wałbrzyski dzierżoniowski Przypadki IChM 2006 ząbkowicki kłodzki Przypadki IChM 2007 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Przypadki potwierdzone IChM w 2007 roku na województwa dolnośląskiego do dnia 10 kwietnia 2007 roku: PSSE: Głogów – 1 Jawor – 1(C) Jelenia Góra – 1(B) Wołów – 1(B) Wrocław – 2(1 w tym 1- B) Ząbkowice -1 Złotoryja – 1(C) Łącznie 8 przypadków 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA W przypadku wystąpienia pojedynczego zachorowania, ryzyko kolejnego zakażenia wśród osób mających kontakt z chorym, poza osobami mieszkającymi razem z chorym, jest niskie. W takiej sytuacji nie zaleca się chemioprofilaktyki osobom stykającym się z chorym w przedszkolu, szkole, miejscu pracy itp. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

Profilaktyka zakażeń meningokokowych INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Profilaktyka zakażeń meningokokowych Chemioprofilaktyka Immunoprofilaktyka 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Chemioprofilaktyka Stanowi podstawę zapobiegania pojawianiu się dalszych przypadków IChM (przypadki wtórne) Identyfikacja kontaktów powinna być prowadzona w sposób zdecydowany (agresywny) Ma na celu przerwanie rozprzestrzeniania się szczepu, który spowodował zachorowanie Powinna być podawana wyłącznie osobom z bliskiego kontaktu z chorym, a także choremu bowiem nie każde leczenie eliminuje nosicielstwo nosogardłowe 2018-11-28 PSSE - Wrocław

W każdym przypadku zakażenia meningokokowego INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA W każdym przypadku zakażenia meningokokowego Bezwzględnie rozpocząć chemioprofilaktykę (najlepiej w ciągu 24 godz.) W żadnym wypadku chemioprofilaktyka nie powinna być opóźniona z powodu oczekiwania na pobranie lub wynik wymazu Podanie chemioprofilaktyki wydaje się uzasadnione jedynie do 10-14 dni od wystąpienia zachorowania 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Chemioprofilaktyka Chemioprofilaktyka jest zalecana osobom, które w ciągu 7 dni poprzedzających zachorowanie, miały kontakt z chorym: domownikom zamieszkującym/śpiącym razem z chorym osobom będącym w kontakcie intymnym z chorym (głębokie pocałunki) uczniom/studentom/osobom śpiącym w tej samej sali sypialnej, co chory studentom dzielącym kuchnię z chorym w jednym akademiku skoszarowanym żołnierzom i funkcjonariuszom osobom mającym krótki kontakt z chorym, jeśli miały one bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego z dróg oddechowych tuz przed i w czasie przyjmowania chorego do szpitala. osobom przeprowadzającym resuscytację usta-usta, odsysanie i intubację. 2018-11-28 PSSE - Wrocław

Chemioprofilaktyka – schemat leczenia INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Chemioprofilaktyka – schemat leczenia Rifampicyna: 600mg co 12 godz, 2 dni, dorośli 10mg/kg (maks.600mg) dzieci ≥1m-ca ż 5mg/kg dzieci <1m-ca ż Ciprofloksacyna: 1 (jedna( dawka) 500mg (>18 r.ż) Ceftriakson: jednorazowo 250mg i.m - dorośli 125mg i.m.- dzieci< 15 r.ż 2018-11-28 PSSE - Wrocław

Immunoprofilaktyka - szczepienia INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Immunoprofilaktyka - szczepienia Podawana w ramach powszechnych szczepień ochronnych Podawana w wybranych rejonach Podawana wybranym grupom Podawana w przypadku wystąpienia ogniska/epidemii 2018-11-28 PSSE - Wrocław

INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA KOROUN Prowadzi : pełną diagnostyke zakażeń meningokokowych pełną charakterystykę szczepów dysponuje technikami klasycznymi i niehodowlanymi (biologia molekularna) Wspomaga: działania Inspekcji Sanitarnej w dochodzeniu epidemiologicznym działania terapeutyczne i profilaktyczne Adres: 00-725 Warszawa, Chelmska 30/34, tel.22-851-4670; Fax:22-8412949; email:koroun@cls.edu.pl 2018-11-28 PSSE - Wrocław

Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego INWAZYJNA CHOROBA MENINGOKOKOWA Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego „Inwazyjna choroba meningokokowa i inne bakteryjne zakażenia ośrodkowego układu nerwowego” A.Skoczyńska, W.Hryniewicz, M.Kadłubowski 2018-11-28 PSSE - Wrocław

Schemat postępowania w przypadku wystąpienia zakażenia meningokokowego www.gis.gov.pl Informacje na temat meningokoków 2018-11-28 PSSE - Wrocław

w dniach wolnych od pracy: tel. alarmowy WSSE 0 605 883 227 Postępowanie w przypadku rozpoznania potwierdzonego zakażenia meningokokowego Powiadomienie właściwego Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego i/lub Dział Epidemiologii WSSE: tel. (071) 328 83 14 tel. kom. 605 883 233 w dniach wolnych od pracy: tel. alarmowy WSSE 0 605 883 227 www.wsse.wroc.pl 2018-11-28 PSSE - Wrocław